به قلم ـ استاد جعفر دیناروند
رئیس کارگروه تخصصی اموراجتماعی اتاق فکر انجمن روزنامه نگاران
دین ، باور به وجود خداوندی عادل و رحیم است.یگانگی خداوند نوعی عدالت را ایجاد می کند که در آن همه ی مخلوقات نگریسته می شوند.باورهایی که سر منشا آن راهنمایی برای نجات نوع بشر است.
انواعی از پیامبران وارد زندگی مردم شدند تا آن ها را از گمراهی و کجروی رها سازند.بنابراین هدف اصلی دین، انسانیت و برگشت آدمی به جوهره ی وجودی خویشتن است.گرچه دین می تواند نام های دیگری هم داشته باشد اما اساس دین، باور به آفریدگاری عادل و تواناست.در غیر این باور نمی توان آن را دین نامید.فریادهایی که در طول تاریخ به وسیله ی دینداران زده شد هرگز شخصی نبود بلکه نوعی بشر دوستی و همنوع خواهی در نظر مستتر بود.فریاد دین نوعی تعهد انسان به آفریدگاری است که اساس خلقت را آرامش و رسیدن به اوج انسانیت قرار داد.
تمام خطاب های خداوند به آدمی است.فریاد از منظر دین باید موضوعی کاملا خدایی و بر اساس تعهد به انسانیت باشد.دین فریاد ساز است.فریادی بر سر ظالمان برای رها شدن از رفتارهایی است که با عدالت خداوند در تضاد است.فریادی برای رفع ناملایمات انسانی و به منظور رسیدن به آرامشی درونی است.اساس دین آرامش خواهی است.وقتی دعا مطرح می شود نوعی آسایش درونی مد نظر است پس فریادی که از این طریق ایجاد می شود برای آن است که نشان دهد در جامعه نوعی موج گرایی و تلاطم خواهی به وسیله ی افرادی معدود ایجاد شده است.شاید معنا دارترین فریاد ها را پیامبران زده باشند.عیسی مسیح (ع)برای رهایی ملت از انواع ظلم ها، موسی کلیم الله(ع) برای رهایی قوم خود، نوح(ع) فریاد برای وارد شدن در کشتی و رسول الله(ع) برای ایجاد عدالت در جهان فریادهایی معنا دار را بر جای گذاشتند.
دینداران نیز این چنین هستند.فریادی که دین به دنبال آن است هرگز شخصی و منفعت طلبی فردی نیست.جمع گرایی در فریاد دین نوعی توازن در روابط اجتماعی است.فریاد از فقر در دین به معنای عدم توزیع درست ثروت است.آنجایی که دین فقر را می یابد نوعی کجروی را مطرح می کند.فریاد از ظلم نیز در دین بسیار شنیده شده است.شاید به جرئت بتوان گفت که فریادهای دینی بسیار متفاوت از سایر فریادها هستند.در ماهیت دین هرگز ظلمی موجود نیست پس بی عدالتی دین را به واکنش می کشاند.در فریاد دین ترس هم جایی ندارد زیرا قدرت اصلی را در دست آفریدگاری توانا می داند که هیچ قدرتی نمی تواند با آن درآمیزد.فریاد دین اهدافی بلند و گستره ای وسیع دارد.این بدان معناست که جایگاه دین نمی تواند محدود باشد.
دین مخصوص زبان خاصی هم نیست.برای همه است.فریادها هم این چنین هستند.نه در منطقه محدود می شوند و نه رنگ و نژاد بر چگونگی آن موثرند.فریاد دین برای اجرای دستورات خداوندی است.آفریدگاری که خواهان رفتار درست مخلوقات خویش است.در دین انواعی از رهروان وارد مبارزات می شوند و فریاد ها را ابتدای کار می دانند.اعتراض بعد از آن و تغییرات درونی جامعه مراحل بعدی را تشکیل می دهند.فریاد دین بدون شک دارای مسیری اخلاقی است.رفتارهایی که متضاد با دین باشند مورد حمله قرار می گیرند تا اصلاح شوند.گرچه فریاد نوعی عکس العمل در برابر انواعی از رفتارهاست اما در دین آرامش خواهی اساسی برای همه چیز حتی فریاد می شود.مهاجرت هایی که در طول تاریخ برای رها سازی از وضعیت صورت گرفته اند همه نوعی فریاد بودند.این مهم خصوصا در دین اسلام بسیار موثر واقع گشت.
هر فریادی که با نام دین باشد نوعی عدالت خواهی را خواستار است.گرچه نمی توان همه ی فریادهای دینی را ناشی از برداشت های درست دانست اما این مهم در موضوع دین می تواند نوعی تخصص را ایجاد کند.به زبان ساده در دین روحانیت نوعی تعهد خاص دارند.آن ها شجاع و خداپرستند پس می توانند از همین دیدگاه موانع را مطرح کنند.چون به آخرت ایمان دارند پس از مرگ هم نمی ترسند.بر این اساس جایگاه روحانیون در هر دینی نشان دهنده ی رهبری برای سایر مردم است.آن ها دین را متخصص هستند و زوایای مختلف آن را درک کرده اند.مردم نیز با همین باور با شنیدن فریاد روحانیت وارد صحنه می شوند.فریاد ناشی از باورهای دینی هرگز خود را در اشتباه گرفتار نمی کند و لذا می کوشد تا با دلیل و منطق هدایت مردم را مطرح کند.
دین مانند هر موضوعی فریاد دارد با این تفاوت که دین گسترده است و در تمام مراحل زندگی آدمی موثر است.دین باوری به خودی خود نوعی آرامش خواهی را می طلبد و لذا می توان فریاد دین را نوعی بی تعادلی در جامعه یافت که اگر دین نبود بسیاری از کجروی ها به نتیجه می رسید.فریاد دین برای رهایی از جنگ هرگز شامل منطقه یا کشوری خاص نیست.دین حافظ مردم است و بر این اساس فریاد دینی هم راهی برای نشان دادن این نکته است.فریاد دین خالصانه و پاک است زیرا نمی تواند خلاف خواست خداوند باشد.ایمان به خداوند نمی تواند سکوت در برابر انواعی از رفتارهای ضد بشری را پذیرا باشد.بی قراری پیامبران برای راهنمایی نوع بشر بر همین باور بوده است.فریاد دین را باید یکی از مهم ترین و پر نفوذترین فریاد ها در موضوعات اجتماعی دانست.