به قلم ـ استاد جعفر دیناروند
رئیس کارگروه تخصصی اموراجتماعی اتاق فکر انجمن روزنامه نگاران
بررسی رویدادهای گذشته را علم تاریخ گویند.طول مدت آن به وجود آدمی مربوط می شود.گرچه همه ی تاریخ منتقل نشده است زیرا تاریخ نویسان در مدت زیادی بعد از رویدادها به وجود آمدند اما همین انبوهی هم کافی است تا رابطه ی میان فریاد و تاریخ را بررسی نماییم.
شاید اطمینان کامل به تاریخ هم امری نادرست باشد زیرا عوامل بسیاری در پنهان کردن واقعیات نقش داشته اند اما می توان از طرقی علمی شباهت های تاریخی را کنار هم گذاشت و حقایق را بیرون کشید.بدیهی است که مطالعه ی تاریخی امری فکری و دارای بعد ادراکی است.به زبان ساده هرکس نمی تواند تاریخ را آنطور که بود درک کند مگر توانایی های فکری و عقلی رشد یافته ای داشته باشد.تاریخ هرگز فراموشی گذشته نیست.برای افرادی که در آن بوده اند تجربه و برای کسانی که می خوانند و در بعد زمانی نبوده اند،درس است.
تاریخ را باید یکی از داشته های آدمی در طول زمان دانست.از آن استفاده کرد و برای یافتن حقایق مورد کنگاش قرار داد.از همه ی این موارد که مقدمه ای برای بهتر فهمی است که بگذریم موضوع فریاد در آن دارای جایگاهی علمی است.فریاد از درد و اعتراض برای ایجاد تغییرات و رسیدن به حقایقی انسانی همیشه در تاریخ ذکر شده و خواهد شد.گرچه انواعی از موضوعات تاریخی می توانند تاریک باشند اما روشنی های آن نیز کم نیستند.تمدن بشری و رشد و پیشرفت آن بدون تلاش های علمی و آگاهانه امکان پذیر نبود.تمدنی که امروز آدمی داراست را با انواعی از فریادهای علما و متفکران ،شناخت و به دست آورد.تاریخ با مبارزات ملت ها در هم آمیخته و مملو از زجر ها و دردهاست.فریاد بدون درد ایجاد نمی شود و تاریخ نشان دهنده ی بسیاری از آلام ملت هاست.
فریاد در تاریخ با انواعی از ظلم ها آغاز گشت.زورگویی هایی که به وسیله ی مردمانی وحشی اجرا می شد.قتل هایی که به وسیله ی حملات متوحشانه صورت گرفت.انواعی از اشغال گری هایی که مبنای آن ها مسلح بودن و قوی بودن جسمی بود، انواعی از بی عدالتی ها را به ارمغان آورد.کسانی که بیگناه از این دنیا رفتند.چه بسیار افرادی که برای ارضای زورمداران و قدرتمندان بیگاری نکشیدند و چه انسان های والایی که تنها به دلیل عقاید دانشی خود مدفون نگشتند.فریاد تاریخ رسا ترین ان ها برای بیداری نسل بشر است.فریاد های تاریخی از این نظر که هرگز خاموش نمی شوند تجربه ای گرانبها برای نسل های آینده هستند.تفاوت فریادهای تاریخی با سایر فریاد ها در ماندگاری آن است.در واقع فریادهای تاریخی هر گز از بین نمی روند.
تاریخ برای بسیاری از امروزیان درس است.کلاسی آموزشی برای بررسی انواعی از فریادهاست.دردهایی که به وسیله ی جنگ های خانمان سوز به وجود آمدند و نسل ها را تهدید به از بین بردن نمودند.نژادهایی که با برتری جویی های نژاد دیگر پایمال شدند و امروز اثری از آن ها نیست.در فریاد تاریخ می توان از تاریخ نویسان نیز یاد کرد.شاید یکی از مهم ترین عوامل ایجاد کننده باشند.آن هایی که در تاریخ دستکاری نکردند و آنچه را که بود منعکس نمودند.فریاد تاریخ در انواعی از ظلم های بشری انتقالی برای فهم و درک بعدی است.قلم تاریخ نویس گلویی برای فریاد شد و شجاعت و عظمت فهم و درک راهی برای انتقال مفاهیم گردید.بیداری تاریخی یکی از اثرات مهم فریادهای تاریخی است.شاید برای بسیاری تاریخ خود فریادی برای بیداری باشد.
تاریخ اگر شناخته شود فریاد ساز نیز می شود.تاریخ اگر درک شود عاملی در فهم و ادراکات انسانی می گردد.فریادهای بعد از رویدادها می توانند مانعی از تکرار ظلم ها و ستم ها گردند.بنابراین در ابعاد مختلف ،تاریخ فریاد نهفته است.آنجایی که خود فریاد می زند و آنجایی که فریاد می سازد.همه ی این ها بیداری های تاریخی است.عدم فریب از تاریخ است.جدایی از تعصبات نژادی و منطقه ای است.تاریخ انسان سازی را اساس می داند و فریادهای آن نیز از همین جنس هستند.فریاد تاریخ ممکن است فریاد تاریخی هم بشود.فریادهایی یکه و خاص که جهان را به لرزه درآورد و عاملی برای رشد و تعالی آدمی گشت.در این میان فریادهای منفی نیز می توانند نوعی فریب باشند که در تاریخ مانده اند.فریادهای جانبگرایانه از ظالمین از این نوع هستند.
فریاد تاریخ فریاد گذشتگان برای آیندگان است.توضیح ظلم ها برای عدالت طلبی است.نشان دادن جهل برای دانایی است.تلاش هایی برای بیان حقایق و درک آن از واقعیات است.فریاد تاریخ یا تاریخی را باید نوعی از هوشیار سازی در طول زمان دانست که پایانی بر آن نیست.بر خلاف فریادهای آنی و لحظه ای است.طول و تاثیر این نوع فریادها با زمان زنده بودن نوع بشر در ارتباط است.از این نظر است که عمق فریادهای تاریخی زیادتر از سایر فریادهاست.انواعی از آن را در خود جای داده است که شامل ملت ها،افراد،اجتماعات، دانشمندان،متخصصان و انواع آن است.فریاد تاریخ فریادی ماندگار در طول زندگی بشر است.باید برای فریادهای تاریخی پنجره ای جدید از تجارب و دانایی ساخت.فریادهایی که مملو از انواع رفتارهای ضد بشری و انسانی بود.تاریخ این را منتقل می کند تا بار دیگر فریادهایی مشابه تکرار نشوند.فریادهای تاریخی نمایانگر خواستاری آدمی برای رفع دردهای فردی و اجتماعی است.