به قلم ـ استاد جعفر دیناروند
فرهنگ واژه ای است که به طور مستمر به وسیله مردم مورد استفاده قرار می گیرد.گاه این واژه،کاربرد درستی دارد و در مواردی،غلط به کار گرفته می شود.
کلمات و واژه هایی مانند(فرهنگی) که به معلمان اطلاق می شود و یا(فرهنگ ضعیف) که به رفتارهای ناشایست گفته می شود،از جمله نکاتی است که وسعت آن را نشان می دهد.
فرهنگ از این نظر،با وجود جامعه شکل می گیرد و بدون توجه به آن، بد فهمی تلقی می گردد.این بدان معنی است که این مردم هستند که فرهنگ را می سازند،یعنی انتخاب می کنند.
از این نظر،فرهنگ امری تحمیلی نیست که با انواع تبلیغات و در واقع، فشارها،رونق داشته باشد.پایداری یا عدم آن، به پذیرش از طرف آحاد جامعه مربوط می گردد.
مواردی چون فرهنگ های حزبی یاگروه های فشار،هرگز انتخابی محسوب نمی شوند.آن ها اموری انتصابی هستند که دیگران تدوین و پیروان،اجرایی می کنند بدون اینکه نقشی در تغییر داشته باشند.
واضح ترین نکته در این رابطه،تعریف فرهنگ است.گرچه در کتب درسی،انواعی از تعاریف،نگاشته می شود و دانش آموز یا دانشجو در برگه امتحانی،همان را منعکس می کند اما این ادراکی ضعیف دارد.
فرهنگ در یک معنای ادراکی همان طریق زیستن انسان هاست.این طریق را او انتخاب می کند.اینکه با دست غذا بخورد یا با چوب و قاشق؟تصمیم اوست.
بر این اساس،فرهنگ دارای پوشش وسیعی می گردد و شامل اقتصاد،مذهب،علم، روحیه،روان و به طور کلی،نوع بشر می شود که از همه مهم تر،جنبه انتخابی آن است.
پس،هیچیک از تکه های فرهنگی را نمی توان انتصابی نمود و اگر چنین اندیشه ای غالب کردد،به سقوط می انجامد.نمونه روشن آن،فرهنگ نازیسم است که سرنوشت آن،درس عبرتی برای امروزیان تلقی می گردد.
پذیرش فرهنگ نیز بدون احساس آزادی، معنایی ندارد.این بدان معناست که فرهنگ در طی زمان نیازمند تغییر و تحول است زیرا جامعه خواستار رشد و ترقی است.
از این نظر،عدم مشارکت مردم در تغییرها و تشکیل جلسه های از پیش تعیین شده،نه تنها موفقیتی به وجود نمی آورد که شکست خورده ی قبل از آن است.
تسکیل جلسه هایی مانند فرهنگ عمومی با دستورالعمل های تدوین شده و اشخاص معین،طبق قانون،هیچ مشکلی را حل نمی کند.تغییر در سبک زندگی را مردم انتخاب می کنند.
این نکته که در نشست ها،تصمیم هایی برای تغییر و رشد فرهنگ گرفته شود،جوابگو نیست.این موارد را باید انتصابی نامید در حالی که نیاز امروز«انتخاب»است.
بنابراین باید پذیرفت که تغییر فرهنکی تنها از طریق فعالیت فرهنگی به نتیجه می رسد و آن زمانی است که مردم انتخاب کنند.اگر این رویداد به جبر و تنبیه و تحمیل منتهی شود،آتش زیر خاکستر خواهد بود.
