گرداورنده ـ عباس کرم الهی
جمعه 14 تیرماه مصادف است با روز قلم ، قلمی که سفیر دل است و سخن دل را به شکل کلمات بر صفحات نقش می زند. لذا از دستگاه های فرهنگی شهرستان شوش انتظار می رود اهل قلم را دریابند .
قلم از خود می گوید :
آن روز که خداوند مرا آفرید و با دست قدرت خویش، بر سینه «لوحم» کشید تا سرنوشت همگان را بر آن صفحه رقم زنم، موقعیت و منزلتم آن چنان بالا رفت که آفریننده همه آفریدهها، بر من و آثارم سوگند یاد کرد و فرمود: «ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ ///سوگند به قلم و آنچه مینویسند».
مرحوم علامه طبرسی رحمهالله ، در تفسیر مجمع البیان، در مورد قلم مینویسد: «پایه امور دین و دنیا بر دو چیز است: «قلم و شمشیر» و «شمشیر زیر پوشش قلم قرار دارد». من که آمدم، حیات معنوی انسان را جانی تازه بخشیدم و در درون جانها، راهی تازه گشودم. با رنگ عشق، هستی را نور باران کردم؛ هر چند این رنگ چون شب ، سیاه و ظلمانی بود، ولی «میوهای سرخ، به سرخی خورشید به گاه طلوع و غروب داشت و آن میوه سرخ و شیرین، «شهید» بود که شهیدان، میوه درخت توانمند قلماند»؛ مگر آن سید ابرار و رسول بزرگوار نفرمود که: «مرکب سیاه دانشمندانِ آگاه، برتر از خون شهیدان است»؟ و نیز امام شهیدان، حضرت امام خمینی (ره) در جمع مسئولان و نویسندگان انتشارات سپاه درصبح روز ۸ اردیبهشت ۱۳۶۱فرمود:«قلمها شهید پرور هستند. اهمیت انتشارات، مثل اهمیت خونهایی است که در جبهه ها ریخته میشود».
محتوای قلم
سوگند خداوند به «قلم» و «نگاشتن»، قلم را قداست و نگاشتن را حرمت بخشیده است. درخت قلم، اگر ریشه در «تعهّد» و «تدیّن» داشته باشد، میوهاش شیرین و ماندگار است. ارزش هر قلم، به «پیام» آن است و عظمت نوشته، به محتوایش.
قلمهای شهید پرور، عشقهای برتر را بذرافشانی میکنند و شور شهادتطلبی را در رواق دلها میتابانند و شهیدان را در معراج شهادت، از «خاک» تا «خدا» پیش میبرند. چه دستهایی قلم شده تا قلم در دست پاکان قرار گیرد و چه بسیار نویسندگان شجاع که «شهید قلم» شدهاند. نویسنده متعهّد، تکتیراندازِ میدان نبرد اندیشههاست و برای پیروزی، نیازمند «مهارت»، «دقت»، «هدفگیری»، «لحظه شناسی» و «سرعت عمل» است.
تاریخچه ی قلم :
قلم نقش به سزایی در ثبت تاریخ بشر به عهد دارد. از این رو ما شاهد ثبت وقایع مختلف توسط انسان ها در دوران های مختلف هستیم. اولین دستخط یا بهتر بگوییم نشانه ها مربوط به دوران اولیه است که در آن زمان با کنده کاری بر روی دیوار غارها از خود آثاری بر جای می گذاشتند؛ که از دیدگاه دانشمندان این ایده را از دیدن رد پای حیوانات و خون باقی مانده از شکار گرفته اند. اینکه قدیمی ترین قلم مربوط به کدام دوره است در هاله ای از ابهام قرار دارد. دانشمندان جهت پی بردن به این مهم تلاش بسیار زیاد کرده اند و حتی برای تجلیل از این شیء ارزشمند بزرگداشتی در نظر گرفته شده است.
قلم، رازدار بشر
«قلم»، حافظ علوم و دانش ها، پاسدار افکار اندیشمندان، حلقه اتصال فکری عالمان و پُل ارتباطی گذشته و آینده بشر بوده، و حتی ارتباط آسمان و زمین نیز از راه لوح و قلم به دست آمد. «قلم»، انسانهایی را که از نظر زمان و مکان جدا از هم زندگی میکنند، پیوند میدهد؛ گویی همه متفکران بشر را در تمام طول تاریخ و در تمام نقاط زمین، در یک کتاب خانه بزرگ جمع میبینی! در این کتاب خانه، سخنان آسمانی و زمینی جمع است، از سقراط گرفته تا ابنسینا و معاصرانمان. از قرآن و نهج البلاغه تا اَوسْتا و انجیل. همه و همه هستند. «قلم»، رازدار بشر و خزانه دار دانشها و جمع آوری کننده تجربههای قرنها و دورانهاست و اگر قرآن به آن سوگند یاد میکند، به همین دلیل است؛ زیرا همیشه، سوگند به امری بسیار پرارزش و محترم یاد میشود.
قلم منشأ « هدایت ، آگاهی ، ترویج دین و اسلام ، جاودانگی ، داشتن یک جامعه ی مطلوب ؛ فرهنگ سازی ، برجسته کردن تمدن و رفع شبهات » می باشد .«قلم» چشمه است، آن را نخشکانیم. «قلم» چشم است تا قدم از قدم برداریم و پیش پایمان را ببینیم، آن را کور نکنیم. «قلم» عصاست، نه فقط برای پیران که همگان بدان تکیه میکنند. قلم، تنها عصای دست نیست، « فرهنگ، اندیشه، تفکر و فرهیختگی»،همه بر این عصا تکیه کردهاند، این عصا را نشکنیم. «قلم» زبان است، «سخن میگوید، جنبش دارد»، حیات قلم را نگیریم. «قلم» مقدّس است. «قلم»، همان وسیلهای است که خداوند با آن تعلیم نمود. پس هشدار که قلم را به خواهشهامان نیالائیم و بیحرمتش نسازیم.
برتری های قلم نسبت به بیان
«قلم» سه امتیاز دارد که در «بیان» آنها را نمی بینیم:
1 ـ باقی بودن:
سخن فرار میکند و نوشته باقی است. حضرت امام علی(ع) در سخن جالبی میفرماید: «دانش را با نوشتن در بند کنید» تا باقی بماند و از کفتان نرود.
2 ـ دقیق بودن:
بیان و سخن معمولاً دقیق نیست. اگر قرار بود کتابی که هزار سال پیش نوشته شده، زبانی به ما میرسید و در جایی نوشته نمیشد، هیچ گاه به طور دقیق به ما نمیرسید و در واقع ما کتاب دیگری را پیش روی خود میدیدیم.
3 ـ عمیق بودن:
مطالب نوشته عمیق و فکرشده است؛ در حالی که به طور معمول سخنان، بدون تامل گفته میشود و کم محتواست. نویسندگان گاه یک ساعت فکر میکنند و یک خط مینویسند، ولی در سخن نمیتوان آن دقت را رعایت کرد.
علامه طبرسی رحمه الله در این مورد مینویسد:«بیان دو گونه است: بیان زبان و بیان قلم ؛ بیان زبان، با گذشت زمان کهنه میشود و از بین میرود، ولی بیان قلم تا ابد باقی است . »
قلم و شمشیر
مرحوم علامه طبرسی رحمه الله ، در تفسیر مجمع البیان، در مورد قلم مینویسد: «پایه امور دین و دنیا بر دو چیز است: قلم و شمشیر و شمشیر زیر پوشش قلم قرار دارد». گردش نیش قلم بر صفحه ی کاغذ است که سرنوشت بشر را رقم میزند. چه عهدنامه ها و صلح نامه ها که ملّتی را ذلیل و کوچک ساخت و چه فتواها که مردمانی را از زبونی نجات داد.
توجه به عهدنامه هایی چون «ترکمان چای» و «گلستان»، در مقابل فتوای تاریخی «ضد تنباکو»ی میرزای شیرازی یا «حکم ارتداد سلمان رشدی» از قلم آن یگانه دوران، حضرت امام خمینی (ره) اهمیت گردش قلم را بر صفحه ی سپید کاغذ بیشتر نمایان میکند و می فرماید : «زور قلم، از توان شمشیر بیشتر است.البته باید قلم را به دست صالحان داد .»سوگند خداوند به «قلم» و «نگاشتن »، قلم را قداست و نوشتن را حرمت بخشیده است. درخت قلم، اگر ریشه در «تعهّد» و «تدیّن» داشته باشد، میوهاش شیرین و ماندگار است.
«فیلمنامه نویسان ، نمایشنامه نویسان ، مقاله نویسان ، قصه پردازان و داستان نویسان ، خوشنویسان ، شاعران ، خبرنگاران و گزارش نوسیان ، پزشکان و حتی قاضیان و مسئولین دستگاه ها و هر کس که از قلم استفاده می کند » و هر کس که به خاطر شغل و یا علاقه اش از قلم استفاده می کند ؛ چه آنهایی که با قلمشان گناه کاری به پای چوب اعدام می رود و یا از قلم خود از مظلومان و بی گناهان دفاع می کند ؛ یا آنهایی که با قلمشان نسخه ای نوشته می شود و با دارویی که تجویز می کنند درد را از بدن انسان ها به اذن خداوند که شفا دهنده ی اصلی است خارج می کنند ، فیلم و سریالی و یا نمایشنامه ای نوشته می شود و در سینما ، سالن تئاتر ، سینمای خانگی و... برای مردم اکران و اجرا می شود ، ویا خبرنگاران ، گزارش گران و مقاله نویسانی که سفیران خط مقدم در مقابل جنگ نرم هستند و توان آن را دارند که در فرهنگ کهن و ریشه دار ایران زمین تحولی به وجود آورند ، داستان نویسان و قصه پردازانی که برای اقشار مختلف مردم داستان های « کوتاه و بلند و یا به عبارتی رمان می نویسند ، همه می دانند که وقتی قلم را به دست گرفته اند یعنی امانتی از خدا را در اختیار گرفته اند که به آن سوگند یادکرده است ، پس بیایید امانتدار خوبی باشیم و « فرهنگ ایثار و شهادت » که نشأت گرفته از مکتب سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است را تقویت و گسترش دهیم .
بیایید وقتی که توسط همین قلم شهدای هشت سال دفاع مقدس وصیتنامه های خود را نوشته اند تا بعد از این که به شهادت رسیدند و از ما خواسته اند به وصیتنامه های آنها عمل کنیم ، راهشان راه ادامه داده و نگذاریم نسل های سوم و چهارم انقلاب شهدا را فراموش کنند .
و اما سخنی هم با مسئولین تأثیر گذار در فرهنگ کهن شهر ایران زمین دارم :
طی چهار دوره ی متوالی « رضا طاهری و من(عباس کرم الهی)» وقتی چند روزی به فرا رسیدن 14 تیرماه روز قلم مانده بود به فکر برگزاری همایشی تحت عنوان « روز قلم » بودیم و قلم به دستان را دور هم جمع می کردیم ؛ هم یک خاطره ی با ارزش در دفتر خاطرات اهل قلم شوش ثبت می شد ؛ هم مردم بیش از پیش با اهل قلم شهر خود آشنا می شدند و هم فرماندار شهرستان شوش و اداره ی فرهنگ و ارشاد اسلامی از برخی از اهل قلم و پیشکسوتان این عرصه تجلیل به عمل می آورند ؛ اما اکنون نه رضا طاهری رئیس انجمن هنرهای نمایشی است و نه انجمن روزنامه نگارانی وجود دارد تا شخصا برای یک همایش آبرومند برنامه ریزی کنم .
امروز 11 تیرماه است و 14 تیرماه روزجمعه است و بی شک اگر متولیان فرهنگ شهرستان شوش یعنی « قرارگاه فرهنگی شهرستان شوش ، اداره ی فرهنگ و ارشاد اسلامی ، اداره ی آموزش و پرورش ، دانشگاه پیام نور ، دانشگاه آزاد ، دانشکده ی باستان شناسی ، واحد فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران ، واحد فرهنگی سپاه ناحیه ی شوش ،اداره ی ورزش و جوانان ، اداره ی تبلیغات اسلامی و در رأس آنها فرماندار شهرستان شوش که خود در دو جبهه قلم به دست است یعنی شعر و شاعری و خبر و اطلاع رسانی » بخواهند این روز را گرامی بدارند می توانند حداکثر با یکی دو روز تأخیر این روز را پاس بدارند ، از امام جمعه ی شهرستان شوش هم انتظار می رود در خطبه ی دوم نماز جمعه ی این هفته به روز قلم اشاره داشته باشد و همانگونه که سید اهل قلم شهید سید مرتضی آوینی می گوید «دشمنان با جنگ نرم از هر سو قصد تخریب دین و کشور را دارند ، این قلم است که توانایی مقابله و مبارزه با جنگ نرم دشمن را دارد و با نوشتن مطالب و حقایق می تواند کشور را از شر خصم دشمنان نجات دهد.» ؛ نکات لازم را با اهل قلم شوش در میان بگذارد .
