گردآورنده ـ عبدالکریم ملاین
کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی
در سال 1974 بود که فریدمن و روزنهن الگوی رفتاری خاصی را شناسایی و مطرح کردند و آن را تحت عنوان الگوی رفتاری سنخ A مطرح کردند.
شناسایی و تعیین این الگو سبب گردید که ما انسان ها از نظر خصوصیات شخصیتی وابسته به تیپ های مشخصی از جمله تیپ های A و B با هویت فردی مشخصی قرار بگیریم.
ویژگی های افراد با تیپ شخصیت A:
- این افراد دائما در حال تحرک هستند و غالباً تندتند راه می روند.
- در مکالمات خود سریع و توأم با لحن شدید هستند و معمولاً کلام آنها کوتاه است.
- غالباً هنگام غذا خوردن، سریع عمل می کنند.
- ناشکیبا و بی صبر هستند و پاسخ آن به مخاطب آنی است.
- آه و ناله های فراوان می کشند.
- همیشه از کمبود وقت رنج می برند.
- خنده های آنها خشک و بی روح است.
- سنجش و اندازه گیری موقعیت ها از نظر آنها فقط با اعداد است و کمیت.
- تلاش آنها همواره برای تسلط بر دیگران است.
- روحیه ی آنها تهاجمی و رقابتی است و به استقبال خطر می روند.
- همزمان به چندکار فکر می کنند.
- غالباً حداکثر فعالیت را در حداقل زمان برنامه ریزی می کنند.
- معتقدند که درستی کار زمانی است که خود آن را انجام دهند.
- به هنگام تکلم از حرکات سر و دست زیاد استفاده می کنند.
- صحبت های آنها از نوع انفجاری است و غالباً بد دهنی می کنند.
- موفقیت دیگران آنها را سخت ناراحت می کند.
- به تأخیر افتادن کارها آنها را خشمگین می کند.
- دائماً با انگشتان دست ضرب می گیرند و پاهایشان را می لرزانند.
- از دیگران جهت رقابت دعوت می کنند و روی نتیجه نیز شرط بندی می کنند.
کارشناسان معتقد هستند که این ویژگی ها می توانند در زمانی آغاز شوند که فرد سه یا چهار ساله باشد.
چنانچه دقت شود عنصر مشترک همه این ویژگی ها این است که این افراد به نوعی نیاز شدیدی جهت کنترل افراد محیط زندگی خود دارند.
پژوهش ها نشان می دهد که افراد تیپ A همواره دچار این احساس هستند که درصدد از دست دادن کنترل دیگران و اشیاء هستند. لذا آنها بطور مستمر برای بدست آوردن موقعیت های از دست رفته خود تلاش می کنند و همین موضوع باعث بوجود آمدن استرس های زیاد برای آنان می شود که خود منجر به مشکلات قلبی و عروقی می شود.
آیا شخصیتی مستعد حمله ی قلبی وجود دارد؟
فریدمن و روزنمن از پژوهش های خود، در سال 1974 نتیجه گرفتند که چنین شخصیتی وجود دارد.
افراد موسوم به تیپ A با آن ویژگی های خاص خود، معمولاً چون تحت فشار زیاد کار می کنند و از خود و دیگران توقعات زیادی دارند و این ویژگی ها حاکی از بی قراری های مستمر آنهاست لذا بیش از معمول در معرض خطر ابتلا به حملات قلبی هستند. افراد سنخ A کمتر نشانه های جسمانی و خستگی از خود نشان می دهند ولی گفته می شود که آنها حداقل 2 برابر بیشتر به بیماری های قلبی قبل از 50 سالگی دچار می شوند. بنابراین این افراد(تیپ A) بعنوان فاکتور ریسک برای بیماران قلبی بحساب می آیند.
مطالعات زیادی وجود دارند که می توان از آنها نتیجه گرفت که افراد تیپ A در جامعه ی کلی، بیشتر در معرض CHD بیماری (کرونور قلبی) قرار دارند.
پژوهشگران با استفاده از چهار عامل تیپ A را تعریف می کنند
1-پرخاشگری -2-فوریت زمان -3-رقابت طلب بودن -4-جاه طلب بودن
افرادی که فوریت زمان را احساس می کنند و جاه طلب هستند و در رقابت جویی نیز علائم پرخاشگری را نشان می دهند، ممکن است که رویاروی بیشتری با شکست، ناکامی و درماندگی داشته باشند.
افرادی که احساس فوریت زمانی می کنند وجاه طلب و رقابت جو هستند و پتانسیل پرخاشگری دارند ممکن است که در موقعیت های بیشتری که واکنش های اضطراری و ناکامی و درماندگی و همچنین خصومت و خشونت تولید می کنند، درگیر شوند.
هنگامی که شخصیت تیپ A نمی تواند اعمال کنترل کند(عدم مهارت خود کنترلی) دچار خصومت، درماندگی، ناکامی و نیز واکنش هایی اضطراری طولانی می شوند که خود این فرایند منجر به خطر ابتلای زیاد به بیماری قلبی و کرونوری CHD می شود.
پژوهشگران تشبیه جالبی در این خصوص دارند بدین صورت که:
قلب را به مثابه یک پمپ در نظر می گیرند. همانطوری که پمپ بعد از مقدار مصرف ثابتی از کار می افتد، قلب نیز بعد از فرا رفتن از تعداد ضرباتی که بصورت ژنتیکی برای آن درنظر گرفته شده است، از کار خواهد افتاد. بعبارتی هر چه ضربان بیشتری را به مصرف برسانید، قلب شما زودتر از کار می افتد.
تیپ A بودن و شدن و همواره دنیا را بصورت مکانی تهدید آمیز و خصمانه دیدن، باعث تسریع در مصرف ضربان قلب خواهد شد. این افراد معمولاً واکنش های اضطراری طولانی را تجربه می کنند و منجر به این می شود که متوسط ضربان قلب در نظر گرفته شده برای او، سریع تر به مصرف می رساند.
آیا الگوی رفتاری سنخ A می تواند اصلاح شود؟
چنانچه شما از سنخ و تیپ A هستید، نگران نباشید. زیرا که برای افراد این الگو دریچه های امید زیادی وجود دارد.
می توان با برنامه ها وشیوه های درمانی که مرکب از فنون شناختی و رفتاری که از کارایی بالایی برخوردارند تغییراتی را ایجاد کرد. هر قدر که بتوان از رفتارهای تیپ A بکاهیم، کمتر در معرض بیماری عروقی و قلبی قرار خواهیم گرفت. از جمله تدابیر درمانی مهارت های خودکنترلی، جرأت مندی، تاب آوری، حل مسأله و بسیاری از مهارت های دیگر است که افراد تیپ A با استفاده از این مهارت ها و بکارگیری آنها در شرایط زندگی خود می توانند بسیاری از عادت های رفتاری خود را تغییر دهند.
خلاصه:
الگوهای رفتاری تیپ A موجب اختلالات جدی در سلامت افراد می شود. با توجه به این دیدگاه که «ذهن و بدن بر یکدیگر تأثیر دارند» لذا بدون شک علاوه بر عوامل زیستی و فیزیولوژیکی، عوامل شناختی، روان شناختی و اجتماعی نیز در ایجاد بیماری های جسمی از جمله CHD دخالت دارند، که ما نیز جهت ارتقاء و سطح سلامت می بایست این عوامل غیرفیزیولوژیایی را شناسایی نموده و در جهت کنترل آنها با استفاده از راهکارهای رواندرمانی اقدام لازم را صورت دهیم.
منابع:
آسیب شناسی روانی، ج اول ، روزنهان- سلیگمن، ترجمه دکتر یحیی سید محمدی
روان شناسی مرض، ساراسون-سارا سون، ترجمه دکتر بهمن نجاریان
روان شناسی شخصیت، آلن- اُ – راس، ترجمه سیاوش جمالفر
زمینه روان شناسی هیلگارد، اتکینسون، ترجمه دکتر محمد تقی براهنی
چکیده روانپزشکی بالینی، کاپلان- سادوک، ترجمه دکتر نصرت اله پور افکاری
مباحث عمده در روانپزشکی، کلارنس ج- راو ، دکتر جواد وهاب زاده
