تهیه و تنظیم ـ عباس کرم الهی
ساعت 11:35 روز دوشنبه 31 تیرماه 1398 ، به همت معاونت نیروی انسانی پایور سپاه ناحیه ی شهرستان شوش ، دوره ی مهارت آموزی کارکنان وظیفه ی گیاهان دارویی در نمازخانه ی سپاه ناحیه ی شوش برگزار شد .
به گزارش شوش نیوز ؛ امیر روشندل زاده کارشناس مرکز تحقیقات و مسئول ایستگاه فدک ، سخنان خود را با اشاره به طب الرضا آغاز نمود و گفت : امام علی بن موسی الرضا(ع)، اولین فردی هستند که در زمینه ی پزشکی کتابی در باب طب و معالجات بدن با استفاده از داروهای گیاهی گردآوری کردند که به طب الرضا معروف گردیده است. البته نام دیگر این کتاب، «الرسالة الذهبیة» نیز گفته می شود و بر پایه ی آیات قرآن و احادیث امامان نوشته شده است. این کتاب را میتوان مکملی برای کتاب طب الصادق و طب النبی دانست. زمانی که حضرت رضا (ع) به شهر طوس وارد شدند، در مجلس مأمون با جمعی از پزشکان معروف آن زمان، مثل یوحنا بن ماسویه و جبرئیل بن یخشوع و ابن بهله هندی گرد هم جمع شده بودند و سخن از علم طب و پزشکی به میان آمد. مأمون در زمینه ی پزشکی از امام رضا پرسش هایی کرد و حضرت در جواب وی فرمودند: « در این زمینه برای من تجربیاتی در طی سال ها حاصل گشته که آنها را در یک کتابی می نویسم». پس از نوشتن کتاب توسط آن حضرت، مأمون دستور داد، آن کتاب را با آب طلا بنویسند و دلیل اینکه این کتاب به رساله ذهبیه موسوم گشت، همین بود.
وی در ادامه به تاریخچه ی استفاده از گیاهان دارویی پرداخت و خاطر نشان نمود : استفاده از گیاهان دارویی به منظور درمان با تاریخ زندگی انسان هم زمان بوده است. انسان در تمام دوران تاریخی چاره ای جز توسل به گیاهان نداشت. اگر چه در نیم قرن گذشته استفاده از داروهای شیمیایی و سنتزی به شدت رواج یافت ولی به سرعت آثار زیان بار آنها بر زندگی آنها سبب گرایش مجدد به گیاهان دارویی گردید، و این نکته که توسل به گیاهان دارویی همواره در طول تاریخ یکی از روشهای موثر درمان بوده است، به خوبی روشن است. تاریخ طب در کشور ما مربوط به دوره آریایی می باشد و اوستا (۶۵۰۰ ق.م) اولین کتابی است که از گیاهان دارویی سخن گفته است. به نقل از اوستا اولین پزشک ایرانی تریته پدر گرشاسب پهلوان بوده است که از کاربرد گیاهان دارویی و عصاره آنها اطلاع داشته و مقام او در طب نظیر مقام ایمهوتپ (۳۵۰۰ ق.م) در مصر باستان، انقلبیوس در یونان و آسکولانیوس در روم(سه رب النوع درمان) بوده است. قدیمی ترین گیاه دارویی در طول تاریخ « هوم» گیاه مقدس آیین زرتشت بوده است.
روشندل زاده سپس به تاریخچه ی گیاهان دارویی در ایران اشاره کرد و تصریح نمود : تاریخچه ی پزشكی و درمان در ایران به دوران آریایی، در حدود 7000 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد و نیز نخستین نوشته ها و نسخه های به دست آمده از گیاهان دارویی در تمدن های مهم دنیا نظیر ایران باستان، مصر، خاورمیانه، یونان باستان، هند و چین به 3000 سال قبل از میلاد بر می گردد. نخستین پزشك آریایی به نام تریتا یا آترت نام داشت كه از دیدگاه زرتشت و اهورا مزدا شخصی بود پرهیزكار، دانا، كام كار، توانا كه برای نخستین بار، ناخوشی، تب و زخم نیزه را بازداشت. نام تریتا نه تنها در فرهنگ ایرانی بلكه در هندوستان نیز به عنوان اولین پزشك آریایی معرفی شده است. تریتا به عنوان نخستین پزشك و جراح آریایی با گیاهان و خواص آن ها آشنایی فراوان داشت. او برای درمان بیماری ها از عصاره های گیاهانی كه خود استخراج می كرد، استفاده می نمود. پس از تحول عظیمی كه با آثار توسط بقراط پدر علم طب و شاگردش جالینوس طی سا ل های چهارصد و شصت تا دویست قبل از میلاد مسیح رخ داد، روش های درمانی بر اساس طب مزاجی جایگزین سحر و جادو و خرافات شد. در این زمان كه یكی از طلائی ترین ادوار علم پزشكی در ایران است. دانشمندان بزرگی چون «ابوریحان بیرونی، زكریای رازی و ابوعلی سینا» پا به عرصه گذاشتند. آن ها توانستند در مدت كوتاهی، پیشرفت های چشم گیری، در جهان طب به وجود آورند.
وی افزود : در ایران که یکی از هفت کشور آسیایی است که بیشترین گیاهان دارویی را دارد این گرایش وجود داشته است و در سه دهه گذشته شاهد روند رو به رشد مردم در زمینه استفاده از این داروهای گیاهی و احیای طب سنتی هستیم. براساس آمار موجود در کشورمان نیز بیش از 130 نوع داروی گیاهی وجود دارد و منشا اصلی آن ها گیاهان هستند. امروزه تخمین زده می شود که 75 هزار گیاه دارویی در سراسر جهان وجود داشته باشد و تاکنون 5000 داروی گیاهی توسط صنایع دارویی جهان ساخته و به بازار عرضه می شود . طبق برآوردها در حال حاضر 750 هزار گیاه گل دار یا دانه دار در زمین یافت می شود و تاکنون 300 هزار گیاه در جهان شناسایی شده اند . قاره آمریکا با دارا بودن 138 هزار گونه گیاهی از جمله منابع غنی گیاهان در جهان است و این در حالی است که قاره آسیا دارای 123 هزار گونه گیاهی است. در بین کشورهای آسیایی بیشترین تعداد و تنوع گونه ها متعلق به کشور های چین، اندونزی، هند، برمه ، تایلند، مالزی و ایران است .در حال حاضر استفاده از گیاهان دارویی در موارد مختلف همچون طب کنونی، طب سنتی یا بهتر بگوییم طب مزاجی یا طب اخلاطی کاربرد دارند.در ایران نیز گیاهان دارویی متنوعی وجود دارد که به اعتقاد بسیاری از پزشکان و کارشناسان علوم گیاهی می توان از آن ها در چرخه درمان استفاده کرد و بر ای مثال گران ترین گیاه جهان یعنی زعفران در ایران می روید.
کارشناس مرکز تحقیقات در ادامه زیاده روی از استفاده ی داروهای گیاهی را جایز ندانست و خاطر نشان نمود : هر گیاه دارویی را نباید به صورت مداوم استفاده کرد چون هر دارو به همان اندازه که برای مداوا خوب است می تواند عوارض جانبی هم داشته باشد لذا اگر مثلا از گل بابونه به عنوان دمنوش استفاده می کنید پس از یک هفته مصرف پنج روز آن را کنار گذاشته و سپس دوباره شروع به مصرف کنید .
وی سپس به مهمترین ویژگی های گیاهان دارویی پرداخت و یادآور شد : گیاهان داروئی به طورکلی دربرگیرنده همه انواع گیاهان اعم از«داروئی، ادویه ای،معطر و…»می باشد.وگیاهان داروئی که به صورت خشک وخام مصرف می گردندبه کالای عطاری معروف هستند. حفظ ونگهداری گیاهان داروئی خشک شده تنهادراماکن خشک امکان پذیراست وتهویه بایدبه صورت جریان هوای خشک وعاری ازهرگونه رطوبت باشد.نگهداری درانبارهای نامناسب برکیفیت داروتاثیرمنفی سریع می گذارد.انبارها تمیزوعاری ازهرگونه باکتری باشندوازانبارکردن موادداروئی درمجاوریکدیگربایدنهایت دقت رابه عمل آوردزیرابواسطه ی انتقال ومخلوط شدن موادسمی نظیر«شابیزک،تاتوره،بذرالبنج»باموادغیرسمی آنهاهم زیان آورومسمومیت زامی گردند. دریک تعریف می توان گفت که «گیاهان داروئی گسترده وسیعی ازگیاهان هستند که دردرمان بیماری ویادرپیشگیری ازبروز بیماری مورداستفاده قرارمی گیرند.»درشعری منسوب به نظامی یک تعریف عام برای گیاهان داروئی ارائه شده است.« نرویدبرزمین هرگزگیاهی ـ که ننوشته است بربرگش دوائی .»
