به قلم ـ استاد جعفر دیناروند
رئیس کارگروه تخصصی اموراجتماعی اتاق فکر انجمن روزنامه نگاران
فریاد صدایی است که دیگران در می آورند و نیازمند به کسانی است که بشنوند.وضعیت جامعه به شکلی است که تفاوت ها را در این رابطه معرفی می کند.فریاد زده می شود اما کسی نمی شنود.فریاد انجام می گیرد و کسانی می شنوند اما عملی انجام نمی دهند.
فریاد صورت می گیرد و عکس العمل های مهمی انجام می گیرد.این بسته به ماهیت جامعه است.تا چه میزان آگاهی های علمی دارند.چه اندازه میزان ارزش سنجی آن ها والاست.اندازه ای که در رشد دارند کدام است و در نتیجه چگونه عکس العمل نشان می دهند.فریاد برخاستن در این موضوع مطلبی قابل بررسی است.منظور این است که در مفهوم فریاد خاستن معانی نهفته است که جداسازی را ممکن می کند.فریاد برآمدن است.ناله برخاستن است.
این بدان معناست که موضوع به عمل مربوط می شود.کس یا کسانی ناله سر می دهند.فریاد می زنند.توجه در این مورد شامل ماهیت جامعه است.چرا کسانی وجود دارند که ناله سر می دهند؟چرا فریاد خاستن صورت می گیرد؟مگر این امر باید وجود داشته باشد؟ در این بخش است که شناخت جامعه و افراد آن مهم تلقی می گردند.گریز از ماهیت اصلی آدمی و اینکه جوهره ی او دچار خسران شده است قابل قبول است.مثال آن مانند دود برخاستن از مکانی دور است که در حداقل شکل آن نشان دهنده ی وجودی در آن است.ناله نشان دهنده ی نوعی وضعیت است که نیازمند توجه است.این برخاستن فضا را معین می کند.رضایت نیست.نوعی درد موجود است که هم دردمند می خواهد و هم درد ساز در آن متصور است.رفع ناله مهم است.
فریادها اگر متنوع و متعدد گردند نشان دهنده ی بی تفاوتی و یا جهالت جامعه است.برخاستن از درد است.فغان و ناله از بیچارگی است.شعر معروف نظامی گنجوی است که می گوید.نبودش چاره دیگر در این راه، به صد افغان و صد فریاد و صد آه.دود برخاستن توجه می طلبد .حرکت برای شناخت را نیاز دارد.در چنین وضعیتی است که شنیدن ناله فقط کافی نیست.فعالیت برای دلیل شناختی بسیار مهم و حیاتی است.فریاد از کدامین ریشه برخاسته است.دلیل چنین فشاری چیست که فرد یا جمع توجه ی دیگران را خواستار می شوند؟مسئله ای است؟ این مهم که میان فغان و فریاد تفاوت است ما را بر آن می دارد تا فریاد را در چارچوب شادی بر نداریم.فریاد فشار وارد بر فرد یا جمع است.عاملی دارد که باید شناخته شود.در واقع نوعی ارتباط یابی است.
توصیف فریاد خاستن هم زمانی نیست بلکه وضعیتی است که بعد از فریاد ایجاد می شود.در واقع عمل فریاد صورت گرفته است و فضا به شکلی است که حرکت بعدی را به وجود می آورد.مانند کمک خواستن است که بعد از شنیدن اعمال می شود.فریاد خاستن نوعی معرفی فضا در جامعه است.شاید هم چنین فریادی "سکوت" باشد.ما اصل را در توجه می دانیم.در درک و فهم بر می شماریم.افراد و اجتماع را خطاب قرار می دهد که به طور مثال "فضا غبارآلود" است.باید این غبار را زدود.این اساس کار فریاد خاستن است.نوعی توجه و اخطار دادن در مورد ماهیت انسانی است.آدمی به کجا می رود؟کدامین مسیر را طی می نماید؟فریاد خاستن چنین خواسته ای دارد.به دنبال بیدار نمودن است.ناله برخاستن بعد از ظلم هاست.بعد از بی عدالتی هاست.
فریاد خاستن را با شمارش معین نمی کنند.هدف تنها وضعیت جامعه ی انسانی است.نیاز به تعدد ندارد اگر گوش شنوایی باشد.توصیفی است که دردناک است.جوی است که قابل قبول نیست.باید در این راه علم نگری و ریشه یابی را اساسی برای شنیدن دانست.به دنبال آن است که شناخت ناله نیز میسر می شود.ناله که شناخته شد راه حل هم قابل تصور می شود.در این میان توجه به عامل ناله هم مهم است.کسانی که ضعیفند یا تحت فشار قرار گرفته اند.نوعی انسان که از درون می جوشد و خواهان راه حل برای گریز از فشار است.هنموع خود را می طلبد و فضا را معرفی می کند.به حرکت نیاز دارد و به حساس بودن نسبت به مسائل انسانی محتاج است.کوشش هایی است که بیانگر واقعیات جامعه است گرچه تلخ باشند.
فریاد خاستن از یک نظر نیز نوعی هوشیاری است.از عامل آن می توان نوعی فهم و درک دریافت که بی تفاوت نیست و خواستار هوشیار سازی دیگران هم هست.این هوشیار سازی برای خطرشناسی است.خطری که نوع بشر را متوجه ی خود کرده است.مانند کشتی در حال غرق شدن است که ناخدا با علائمی در فکر بیدار کردن دیگران است.بیایید و کشتی یا افراد آن را نجات دهید.شنیدن در این راه تنها مقدمه است و نیازمند به تکمیل است.انتظار فریاد خاستن هم تنها شنیدن نیست.عکس العمل هایی برای رفع است.برگشتن آدمی به درون خویشتن است.نوعی خود شناختی و تشخیص انحراف است.فریاد خاستن روشی منطقی برای بیداری بسیاری از جوامع است.شناختی برای وضعیت و فضای حاکم بر مردم است.فریاد خاستن نشان دهنده ی نارضایتی عمیق در میان مردم است.
