به قلم ـ استاد جعفر دیناروند
شوش جدید با مهاجرت ها تشکیل گردید.گذر زمان این شکل را به وجود آورد و تابعی از جبر گردید.شوش اصیل در دوران های قبل از بین رفت و با کوچ اصیلان از میان رخت بربست.دوران عظمت به پایان رسید و با نام شاه ستمی مدفون گشت.دیگر ایرانی و ایران به پایتختی شوش توجهی نکرد و مدت ها شوش در سکوت مرگبار باقی ماند.
شوش با طمع ورزی کاشفان بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و زحمات پیشینیان ثروتی برای یافتن گردید.از قدیمی ترین کاشفان که بگذریم تازه ترین آن ها نیز انواعی از تفکرات سودجویانه را در ذهن قرار دادند و بدین شکل بود که آجرهای اولیه ی شوش تازه به دست این افراد روی هم چیده شد.شوش جدید تشکیل گردید.مردمانی بیرون از شوش وارد آن شدند و از خود فرهنگ هایی متفاوت ساختند.
فرهنگ مجموعه ای از باورهای بیرون از شوش شد و انواعی از خرده فرهنگ های عربی،لری،بختیاری و دزفولی در شهر رواج یافت.تناقض ها روز به روز بیشتر شد و هر یک نیز بر اساس باورهای خود به نوع زندگی پرداخت و نوعی کشیدن ها به سود خود ایجاد گردید.گرچه تاریخ شوش نشان دهنده ی عدم تضاد و دشمنی بود اما پا برجایی هر خرده فرهنگ می توانست نوعی جداسازی باوری را ایجاد کند.
گرداب کوچکی در ابتدای شوش به وجود آمد که هیچ یک از خرده فرهنگ ها خود را عامل آن ندانستند در عین حالی که همه عاملین آن بودند.تلاش ها برای نزدیک کردن ها نتوانست موفق عمل کند و تنها انواعی از اشتراکات اساس ادامه ی زندگی گردید.دین و مذهب یاوری بزرگ برای جلوگیری از تصادم ها شد.
فرهنگ به خودی خود گرداب گردید.هر یک شاید برای خود نیز این چنین شدند.در واقع می توان چهار گرداب را تصور کرد که مردمانش در آن چرخیدند و دفاع نمودند.شاید برتری را مطرح نکردند اما خروج را نیز پذیرا نبودند.هر کسی بر اساس گویش و زبان خود عمل کرد و البته در مواردی نیز از زبان مشترک یا متقابل استفاده نمود.
اینکه امروز یک دزفولی بر عربی مسلط است و یا انواع بزرگان عرب دزفولی را به خوبی تکلم می کنند نشان دهنده ی خروج موقتی از زاویه است.فرهنگ گردابی برای ماندن شد و تعصبات نیز چاشنی کار گردید و گرچه انسانیت و ذات درونی راهی برای خروج گردید اما در حد فاتحه خوانی و شرکت در عروسی ها باقی ماند.گرداب های فرهنگ گرچه مانند سایر گرداب ها شدید نبودند اما واقعیتی قابل بررسی گردیدند.
در این میان انواع موج های گرداب ساز هم قابل بررسی شدند.رسومات یکی از این انواع بود.رفتارهایی که بر اساس آن ها ایجاد گردید با دنیای متمدن امروز هماهنگ نبود.انواع تیراندازی ها و توسل به زور و تهدید راهی برای گرفتن حق و حقوق شد.قانونمندی که در تمام دنیا رسمی قابل قبول است به حاشیه رفت و تعدادی از خرده فرهنگ ها به آن متوسل شدند و ناامنی هایی برای همشهریان خود ایجاد کردند.
گرداب فرهنگ مانع رشد شهری و باورهای متمدنی گردید.هنوز تفکرات رسوماتی بر همه چیز مسلط است و در انواع مراسمات غم و نیز شادی دخیل است.اگر در صدها سال پیش و بر اساس نوعی رقابت های روستانشینی تیراندازی در مراسم تشیع جنازه راهی برای نشان دادن عدم ضعف بود امروز نیز در شوشی که سابقه ی طولانی در تمدن بشری دارد هنوز غالب است.این شدت برای خان و شیخ افزون تر است.
گرداب فرهنگ سال هاست که متفکرین را نیز تحت تاثیر قرار داده است.حتی افرادی که مدرک دارند و خود را روشنفکر می نامند که باید بنامند در آن گرفتار شدند و شاید هم بتوان آن ها داوطلبان ورود به آن نامید.تغییرات چهره ای و رنگ صورت بر اساس تعریف از یک رسم در خرده فرهنگ ها این چنین است.خوشحال از چرخیدن در گرداب ها و تصور تفریح در چرخ و فلک هایی که فقط در جای زدن است.
گرداب فرهنگ ما مانعی در پذیرش نظرات جدید گردید و انواعی از رفتارهای مقابل با ما بیهودگی و فساد نامیده شد.ولخرجی ها و دفن فعالیت های اقتصادی در فرهنگ شوش بخشش و بذل نامیده شد.در مراسمات انواعی از غذاها ریخت و پاش شد و مواد اولیه ای که می توانست انواع انسان های گرسنه را نجات دهد بیرون ریخته شد.شوش گرداب ساز فرهنگی گردید.
گرداب فرهنگ که پذیرفته شود نه از تغییرات خبری است و نه تحولات جایی در فعالیت ها می یابند.لباس ها اساس فرهنگ شدند . چرخیدیم تا در آن باقی بمانیم و حتی تصور خروج از ظاهر فرهنگی را نیز ایجاد نکردیم.طایفه اساس شد و قبیله اصلی برای ادامه ی زندگی گردید.گرداب فرهنگ شوش یکی از طولانی ترین گرداب ها در تاریخ شوش جدید است.
