نویسنده: علی طالبی
قانونمندی در مناسبات شهری، امروزه یکی از ارکان اصلی و بدیهی زندگی شهر نشینی است. در اجتماعات امروزی، رعایت حقوق شهروندی و عدم تجاوز به حدود و خطوط، تعریف کامل و جامعی دارد که تقریبا همه ی شهروندان از آن آگاهی کامل دارند.
یکی از این حدود، خط عبور عابر پیاده است که معمولا قبل از چهار راه ها و مکان های پرتردد تعبیه شده است. رنگ این خطوط، سفید می باشد و هنگامی که بر سطح خاکستریِ تیره یِ خیابان نقش می بندد، کنتراست( تضاد) چشم نوازی از تیرگی و روشنی پدید می آورند تا رهگذران به راحتی آن را ببینند یا تشخیص دهند. این خطوط، راحت ترین، ایمن ترین و زیباترین محل عبور شهروندان از عرض خیابان است.(تصویر1)
بدون شک یکی از شاخصه های فرهنگ شهرنشینی، چگونگی برخورد همشهریان با این خطوط است. هر چقدر حس احترام متقابل در انسان ها قوی تر شود، رعایت حقوق شهروندی نیز مسئله ای دست یافتنی است. مسئله خیلی ساده به نظر می رسد. همه می دانیم که مدت زمان عبور یک فرد از عرض خیابان چند ثانیه بیشتر طول نمی کشد و به طور قطع انتخاب خطوط عابر پیاده برای این گذر، انتخابی مطمئن و مناسب است. اگر قرار باشد شهروندان یک شهر برای عبور از عرض خیابان های شهر، هر کدام از همان مسیر خودشان وارد خیابان شوند، چه بی نظمی بزرگی بوجود می آید؛ هم برای شهروندان خطرساز است، هم باعث ترافیک و آلودگی صوتی( بوق زدن مکرر وسایل نقلیه) و در نهایت باعث اغتشاش بصری در منظر شهر می شود. فراموش نکنیم که رویکرد ترکیب بندی مجموعه ی شهری، باید رو به سمت نظم و آرامش بصری باشد و گرنه زیستن در سطح شهری که فاقد این مشخصات باشد سخت و نفسگیر است.
با این توضیحات اگر به تابلوی شهری تاریخی و فرهنگی مانند شوش نظری بیندازیم، به راحتی متوجه می شویم به راستی خطی سفید برای عبور عابر پیاده پیدا نمی شود. خط ها چنان در بستر خیابان ها محو و کمرنگ شده اند که به سختی می توان ردی از آن ها پیدا کرد.(تصویر2) باید توجه کنیم که در طراحی مبلمان شهری، خطوط عابر پیاده هم یکی از عناصر مهم است. نقش این خطوط سفید علاوه بر تعیین مسیر، باعث ایجاد کیفیت های دیگری دیگری مانند زیبایی تجسمی، ایجاد ریتم و نظم می شود. (1) (تصویر الف و ب3)
در دیگر محیط های شهری ایده های خلاق در طراحی خطوط عابر پیاده به خوبی نقش و اهمیت این خطوط را در زیبایی فضای شهری نشان می دهد. این نوآفرینی ها باعث توجه عابرین به عبور از این خطوط می شود.(تصاویر4-5-6)
اگر چشمان ما شهروندان به سطح یکدست خیابان های خاکستری این شهر عادت کرده است، به فکر مسافرانی باشیم که با چه شوق و ذوقی شوش را برای سفر انتخاب کرده اند. مسلما انتظار آنان چیزی فراتر از کوچه ها خیابان های این شهر پر گهر است. و یادمان یاشد این تنها ما نیستیم که شوش را برای زیستن برگزیده ایم؛ از دیگرانی که شوش را در متون کهن ردیابی کرده اند تا آمدگانی که شوش را برای ثبت جهانی آن دوست می دارند و تا آیندگانی که در عصر تکنولوژی های برتر، نوستالوژی دیدن شوش را دارند، این روند مستمر ادامه دارد و شوش در چشم انداز و متعلق به جهانیان است.
نکته: جای تبلیغ و ترویج فرهنگ استفاده از خطوط عبور عابرین پیاده در سطح بیلبوردهای شهر خالی است. شهرداری ها می توانند با استفاده از تلویزیون شهری یا با اختصاص چند بیلبورد در محل چهار را ه ها، روی این مسئله تاکید کنند.
1 ـ خط یکی از اصلی ترین عناصر مبانی تجسمی می باشد که نقش و کارکرد آن در تمام هنر ها تقریبا یکسان است. این عنصر قوی تجسمی در تمام سطح شهر قابل دیدن است: خط عمودی تیرهای چراغ برق و تنه ی درختان، خط افقی عابرین پیاده و جدول ها، خط منحنی میدان ها و ...
علی طالبی ـ کارشناس ارشد گرافیک و رئیس کارگروه تخصصی گرافیک انجمن روزنامه نگاران
