نگارش ـ هادی خنیفر و عیسی ناصر
مقدمه :
زماني افلاطون نوشته بود كه يك تجربه ارزش صدها آموخته دارد ، از منظر پيشينه شناسي مقوله و دنياي مهارت هم در دين محترم و مورد تكريم است وهم در نظام هاي آموزشي قديم و جديدمورد عنايت ويژه اي بوده است.
پيامبر اكرم(ص): تجربه ورزي را بالاتر از علم و دانش مي داند و مي فرمايد : «التجربه فوق العلم» .فرآيند ارتقايي در بسياري از كشورها و در 60 سال اخير به ما نشان مي دهد حركت نظام آموزشي به سمت آميختگي مهارت و آموزش ناظر بر اشتغال ، زندگي آنها را دگرگون كرده است به همين جهت در سال هاي اخير نيز عناويني مانند: انسان چندمهارتي،كارآفريني، مشاغل خانگي ، كسب و كارهاي كوچك،آموزشهاي مهارت بنيان و نظام جامع مهارت جزو مباحث كليدي نجات كشورها در عرصه اشتغال و رقابت بين المللي است.
نكته مهم در اين عرصه وخصوصاً در دنياي پرشتاب امروز برجسته كردن آن دسته از آموزش هاي فني مهارتي ناظر بر نياز جامعه و بازاركار است حتي ادعا مي شود تبديل كردن يك جامعه به كارآموزان جوياي مهارت هاي جديد وبه روز نوعي نجات جامعه از 4 مسئله ذيل است:
1. نجات جامعه از تحصيلات نظري صرف(رايج در جهان سوم)
2. نجات جامعه از خمودگي و غرق شدن در اطلاعات و كارهاي اداري غير مهارتي
3. نجات جامعه از تحصيلات عالي فاقد مهارت و فاقد پنجه هاي فعال
4. نجات جامعه از در جازدن درعرصه دانش و رهايي جامعه از عدم توان عبور از آموزش به آموزه عملي و مهارت . ضمناً امروزه يكي از عوامل خودكفايي اقليم هاي جغرافيايي مانند استانهاي يك كشور در مقوله نظام هاي فني وحرفه اي رويكرد بومي به مهارت هاي مورد نياز محلي است .
چرا كه بسياري از استانها و مناطق جغرافيايي به مقتضاي اقليم و نوع صنايع وحتي نيازهاي محلي مي توانند برنامه هاي آموزش جامع براي مخاطبان درون استاني وحتي استانهاي هم جوار تعريف كنند.
بنابراين پيشنهاد مي شود 15 مرحله ذيل بعنوان پايش استاني مدنظر قرار گيرد:
1. شناخت جامع وضع موجود استان وتهيه اطلاعات نقطه اي
2. تهيه نقشه جامع شهري و روستايي آموزش هاي در حال اجرا وتحليل نقاط ضعف و قوت آنها
3. بررسي فرا استاني از تجارب ساير استانها خصوصاً استانهاي موفق و داراي تجربه هاي ذي قيمت و قابل اقتباس
4. طراحي برنامه كاربردي وعملياتي در سه سطح كوتاه مدت(فصلي)، ميان مدت(2تا5سال) و بلندمدت(تا10سال)
5. شناسايي و تهيه بانك اطلاعات جامع نيروي انساني
6. تهيه وتنظيم پرسش نامه هاي (توان سنجي از مهارت هاي پنهان در مربيان موجود)
7. تشكيل جلسات بارش مغزي (طوفان مغزي) توسط نخبگان فني وحرفه اي استان جهت عملياتي كردن برنامه ها
8. شناسايي سياهه ي مهارت هاي اولويت دار در خصوص دو جنس مردان و زنان در سطح استان
9. اولويت گذاري با استفاده از روش هايي مثل : فن دلفي
10. ارسال برنامه ها بعنوان برنامه پيشنهادي به ستاد(تهران)
11. هماهنگ كردن نيروهاي استاني و دستگاهها براي مشاركت در برنامه نهايي شده
12. استفاده از پتانسيل هاي پنهان دستگاهها با تفاهم نامه ها
13. فراهم كردن شرايط عملياتي كردن اجراي برنامه ها
14. ارزيابي مداوم دروني و بيروني و آموزش ها در حال اجرا
15. بازخورد(Feed back) كمي و كيفي از برنامه هاي اجرا شده و آموزش هاي داده شده
به نظر مي رسد با مشاركت ادارات شهرستانها اين برنامه در هر استان و با نظارت و ورود مستقيم مديريت محترم استان به خوبي مي تواند نوعي حركت از استان به ستاد و نوعي پالايش از ستاد براي استان حساب شود.
در دنياي امروز ، آموزش هاي فني وحرفه اي بر قاعده : 70% مهارت و 30% مباني نظري استوار است و تربيت كننده انسانهاي ارزشمند عملياتي است چرا كه به فرمايش مقام معظم رهبري : «ما به موازات علم و دانش به پنجه هاي كارآمد نيز نياز داريم» و پنجه هاي كارآمد حاصل اين قاعده ي آموزشي است كه بايستي افراد بيشتر مهارت ورزي را بياموزند.
ايجاد پنجه هاي كارآمد در علوم و فنون بين المللي و ملي و محلي از پنج عنصر مهم پيروي مي كنندكه بشرح ذيل مي باشند:
1. عزم ملي و درايت كافي
2. شناخت نيازهاي بازار كار
3. توانايي معرفي نظام آموزشي فني وحرفه اي به جامعه
4. آموزش كيفي و مداوم و مستمر
5. اطمينان از دروني شدن آموزش و به سامان رساندن كارآموزان مهارت و رز كشور مابه علت داشتن زير ساخت ها ، امكانات ، ذخاير و مهم تر از همه اين ها منابع انساني كيفي و بسياربالنده مي تواند علاوه بر نيازهاي محلي و ملي در عرصه صادر كردن منابع انساني مهارتي و حرفه گرا به منظور اشتغال و درآمدزايي از درخشنده ترين كشورهاي منطقه در خاور ميانه مي باشد.
مقاله كوتاه فوق حاصل مدت ها مطالعه ، بررسي ، اعتقاد و اعتماد به اين مسير پر بازده و آينده ساز است چرا كه تك تك استانهاي ما به ميمنت توجه به نظام آموزش هاي فني وحرفه اي داراي منابع انساني غني و پا در ركاب براي تاختن در عرصه مهارت و آموزش هاي مهارت بنيان هستند. مهمترين ركن اين مسير نياز سنجي ، برنامه ريزي ، طراحي دوره ها ، آموزش و غني سازي مداوم است .
منابع مورد استفاده
1. سايت سازمان آموزش فني وحرفه اي كشور.
2. مجله مهارت سازمان آموزش فني وحرفه اي كشور.
3. كتابهاي آموزش مهارت محور چاپ سازمان آموزش فني و حرفه اي كشور.
4. مصاحبه هاي دكتر پرند،رئيس سازمان آموزش فني وحرفه اي كشور.
پيك مهارت.
