احمد معین
گندم یکی از قدیمی ترین گیاهان کره زمین است که انسان توانسته آن را کشت وکار کرده و مورد استفاده قرار دهد . منشا اولیه گندم حوزه دریای مدیترانه در فلسطین و سوریه بوده و از آنجا به ایران بزرگ و ترکیه و پس از آن به سایر نقاط دنیا راه یافته است .
گندم را محصول استراتژیک می نامند زیرا درامنیت غذایی کشورها نقش کلیدی دارد و عدم تأمین گندم مورد نیاز هر کشور ، حکم پاشنه آشیل آن مملکت است ، بروز قحطی ، جنگ و دیگر موارد که سبب کاهش ، عدم تولید یا ورود این محصول به ممالک بوده ، سبب بروز تنش های امنیتی ، سیاسی برای دولتها شده و تا جایی پیش رفته که باعث سرنگونی دولت شده است . در نبرد اقتصادی تولید و خودکفایی مواد غذایی از جمله گندم قدرت برتر میدان خواهد بود . کشورهای عمده تولید کننده گندم مانند چین ، ایالات متحده ، کانادا ، فرانسه و... در معادلات سیاسی و اقتصادی از محصول خود به عنوان یکی از گزینه های مهم برای رسیدن به اهداف خود سود میبرند . در ایران حدود6.5میلیون هکتار گندم کشت میشود که عملکرد متوسط آن2000کیلوگرم است .بنا بر آمار فائو در سال 2014 تولید ایران در حدود 13.5میلیون تن وجایگاه استان خوزستان در کشوربا تولید بیش از 1.5میلیون تن، بین مقام های اول تا سوم در نوسان بوده است و در این استان شهرستان شوش با داشتن مردمانی سختکوش ، اراضی حاصل خیز و وفور نعمتهای الهی همیشه جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است که این خبر برای هر شهروند شوشی غرورآفرین است . شوش علاوه بر گندم در تولید ذرت ،جو ، حبوبات ، صیفی جات و .....نیز دارای جایگاه است. در شهرستان شوش و شهرهای همجوار چندین سال است علیرغم کشت های مکانیزه و استفاده از دستگاهها و تراکتورهای پیشرفته ، پس از برداشت گندم جهت آماده سازی زمین برای کشت تابستانه که عمدتا" ذرت دانه ای می باشد ، بقایای این محصول در مزارع به آتش کشیده می شود و پس از چند ساعت چیزی جز زمین سوخته بر جای نمی ماند و به جرأت میتوان آن را فاجعه زیست محیطی نامید . ثأثیر این پدیده بشری از دوجهت قابل بررسی است ، اول تأثیر آن بر زندگی انسان و جامعه شهری . آتش سوزی به وضعیت آب و هوایی منطقه صدمه وارد می کند و باعث انتشار مواد آلاینده در منطقه می شود . در مزارع سبب از بین رفتن حشرات مفید از جمله کفش دوزک ها می شود ، آتش باعث می شود لانه ، تخم و جوجه پرندگانی مانند دراج ، بلدرچین و..... بسوزد و استمرار این کار انقراض نسل این موجودات را در پی خواهد داشت ، آتش سوزی باعث از بین رفتن منبع عظیم غذایی برای دامها خواهد شد با توجه به خشکسالی چند ساله و کم بارانی میتوان با ذخیره سازی کاه و کلش کندم ازآسیب رسیدن به بخش به دامداران جلوگیری به عمل آورد. از دیگر آثار مخرب آن پرکنده شدن دوده و کاه سوخته در شهر و منازل مسکونی سبب ناراحتی شهروندان و رنجش بیماران و کهن سالان میشود ودر پی آن برای نظافت مصرف زیاد آب و انرژی را منجر می شود ، این چند مورد از آثار محیطی آتش زدن کاه و کلش بود ، اما ثأثیر آن بر زمین کشاورزی چه خواهد بود . حرارت بیش از صد درجه باعث سوختن رویه زمین کشاورزی و نابودی مواد آلی میگردد . و کشاورزان برای تأمین مواد مورد نیاز گیاه مجبورند از کودشیمیایی استفاده کنند که این عمل باعث سفت شدن زمین و کم محصولی آن خواهد شد و آمار ارائه شده این موضوع را تأیید می کنند . کاه و کلش گندم از اجزا زمین کشاورزی اند و باید به روشهای مکانیزه به زمین باز گردانده شوند همانطور که پس از برداشت محصولاتی نظیر چغندر قند ، پیاز ، صیفی چات و..... بقایای آنها در خاک می مانند و از آن به کود سبز نام می برند کاه و کلش گندم نیز باید پس از جمع آوری و بسته بندی ، زمین را آبیاری ( ماخار ) نمود و با استفاده از تراکتور ، عملیات شخم زدن صورت گیرد که پس از مدت کوتاهی کاه و کلش مدفون شده تجزیه و با خاک ترکیب می شوند که تکرار این کار در سالهای متمادی سبب تقویت خاک کشاورزی و تأمین مواد آلی جهت رشد گیاه و رفع فقر مواد غذایی در زمین می گردد . البته این کار نیاز به عزمی استوار و اراده ای قوی دارد که کشاورزان شوشی از این خصیصه انسانی بهرمندند.
