به قلم ـ عبدالکریم ملاین
همدلی Empathie بعنی توانایی درک واشتراک در احساس دیگران با مشاهده وضع حال وهیجان های آنان است.بعبارتی همدلی یعنی اینکه خود را جای دیگران قرار دادن ودرک موقعیت های آنها.با همدلی درک می کنیم که دیگران از چه چیزی ناراحت ونگران هستند .رسبدن به این درک به مثابه این خواهد بود که گویی ما چنین احساساتی را تجربه می کنیم.
وجود همدلی واین توانایی ناب ارتباط صحیح انسانی بین فردی، خود از علائم برجسته سلامت روان وخود ارزشمندی در انسان هاست چرا که همدلی از جمله عوامل تحکیم ارتباط بین انسان هاست واز آثار بارز آن ایجاد حس مسئولیت پذیری در برابر همنوعان است که تجلی این احساس انسانی را می توان در احسان ونیکو کاری افراد به همدیگر مشاهده کرد .در خصوص احسان ونیکو کاری باید گفت که از جمله امور فطری هستند که در انسان وجود دارند .
در قرآن کریم بر اهمیت نوع دوستی ، احسان ونیکوکاری در آیات متعددی اشاره شده است از جمله: در سوره بقره آیه 112 آمده است "هرکس روی دل به سوی خدا نهد ونیکو کار باشد پاداش او نزد پروردگار است ونه بیمی بر آنهاست ونه اندوهگین می شوند ".دین مبین اسلام آیبن مهرورزی است وبه محبت وانسان دوستی توجه فراوان نموده است .در دیدگاه اسلامی انسان فطرتا اجتماعی است واز نظر وجودی در زمینه های مختلف نیازمند دیگران است ،لذا اسلام وتعالیم اسلامی همواره انسان هارا به تعاون و همکاری نسبت به همدیگر فرا می خواند .در سوره مائده آیه 131 آمده که :« تعاون علی البر والتقوی..... .در انجام نیکی ها وپرهیزکاری به یکدیگر کمک کنید . »
افراد جامعه باید به یکدیگر سود برسانند واین امر اتفاق نمی افتد مگر با همدلی وایثار .امام صادق ع به نقل ازپیامبر اکرم ص می فرمابند : "افضل الاعمال بعد الصلوه ادخال السرور فی قلب المومن"یعنی با فضیلت تربن اعمال ها پس از نماز شاد ساختن دل مومن است.شاد کردن دل یک مومن گاه با عمل ورفتاری وگاه با تبسم ولبخندی وگاه مثل امروز در پایان سال با ........
اینها همان مصادیق "ادخال السرور "در قلب مومن هستند .ما مسلمانان یقینا وبدون شک بدنبال این هستیم که خداوند وپیامیر ص را از خود خشنود سازیم وهمواره بدنبال رضایت خدا هستیم زیرا که به تعبیر پیامبر اکرم (ص)":من سر مومنا فقد سرنی ومن سرنی فقد سر الله"هرکس مومنی را شاد نماید مرا خشنود ساخته وهرکس مرا شاد نماید پس خداوند را شاد کرده است.
واما روانشناسی ونبکوکاری:
در روانشناسی جدید بر موضوع احسان ونیکوکاری نیز پرداخته شده است در نظریات مازلو وهمینطور در نظریات روانشناسی مثبت نگر مارتین سلیگمن برتقویت فضائل اخلاقی پرداخته شده است .
نیکوکاری در روانشناسی یک فضبلت اخلاقی است وتجلی روحیه ی نوعدوستی است .احسان ونیکوکاری به همنوع موجب احساس ارزشمندی در فرد می شود ابن ارزشمندی همان نیاز به خود شکوفایی در نظریه مازلو را در ذهن تداعی می کند .
نتیجه پژوهشهای متعدد بیانگر این موضوع است که نیکی کردن در حق دیگران پیش از آنکه فرد دریافت کننده را خوشحال ومسرور کند ، روی فرد مهربان واحسان کننده تاثیر می گذارد .
روانشناسی مثبت نگر علیرغم اینکه از جدید ترین شاخه های روانسناسی است ،بیشترین تمرکزش برکمک به افراد برای شاد شدن است وآن چیزی است که اسلام وقرآن بر آن تاکید فراوان دارند .
امام صادق ع می فرمایند: "خداوند فرمودکه مردم خانواده من هستند .محبوب ترین آنها نزد من کسانی هستند که با مردم مهربان تر بوده ودر تامین نیاز هایشان کوشاتر باشند"
احسان ونیکوکاری در دیدگاه ادبا:
بنی آدم اعضای یکدیگرند
که در آفرینش زیک گوهرند
چو عضوی بدرد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار
توکز محنت دیگران بی غمی
نشاید .................
جان وروح مومنان چنان به هم پبوند خورده وعحین گشته که مانند بک وجودند واندوه هربک وغم ورنج هرکدام از آنها اندوه وغم همه است وشادی وسرور هریک از آنها شادی وخشنودی همگان است .
این همان نظر پیامبر عظیم الشان ص است که فرموده بود : "مومنان در دوستی وابراز محبت وعاطفه به یکدیگر مثل پیکر است ؛هرگاه عضوی از آن پیکر دردمند شد ؛دیگر اعضای پیکر با بی خوابی وتب با ان اعضا همدردی می کنند "
ما انسانها نبابد خود را از همدیگر جدا سازیم
جبران خلیل جبران از متفکران بزرگ در این زمینه می گوبد :درخشان ترین وزیباترین تن پوشت را دیگری بافته است ،گواراترین خوراکت همان است که بر میز دیگری(میزبان) می خوری ونیز آسوده ترین بسترت در خانه دیگری است . حال مرا بگو چگونه می توانی خویش را از آن دیگرشخص جدا کنی . به قول اقبال لاهوری "ما که چمن زادیم واز یک شاخساریم "بنابراین همدبگر را دریابیم.
بیاییم این روحیه تعاون وهمدلی را بطور عملی در خانواده نهادینه کنیم وضمن انجام ابن عمل نیک وپسندیده وبهره جویی از اجر معنوی آن ،کودکان خود را افرادی دلسوز ،یاری رسان به همنوع ،مسئولیت پذیر نسبت به سایرین تربیت کنیم وحلاوت یاری رسانی ونیکی واحسان کردن را امروز در پایان سال علاوه بر خودمان به کودکان خود بچشانیم تا در آینده همدلی با همنوع رافرا بگیرند .
