سرمقاله شرق

مساله ریزگردها و آلودگی هوا بار دیگر استان خوزستان، اهواز و مردم این شهر را در تیتر اخبار کشور قرار داده است. البته چندی پیش نیز نشریه تایم به نقل از موسسه کوارتز، شهر اهواز را به‌عنوان آلوده‌ترین شهر جهان اعلام کرده بود. در گزارش موسسه کوارتز، میزان آلودگی شهرها براساس میزان (PM١٠) محاسبه شده ‌است. («PM١٠»‌ها در زمره ذرات جامد آلوده‌کننده هوا هستند که دارای قطر کمتراز ١٠میکرومتر هستند). طبق گزارش موسسه کوراتز (به نقل از سازمان جهانی بهداشت) درحالی که میانگین جهانی ذرات PM١٠، ٧١ و میانگین کشوری این ذرات در ایران ١٢٣ است، میزان ذرات معلق در هوای شهر اهواز حدود ٣٧٢ است که این عدد پنج‌برابر متوسط جهانی و ١/٥برابر متوسط کشوری است. همین‌جا باید اضافه شود که طبق دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت، میزان قابل‌قبول PM١٠ در شهرها باید حدود ٢٠میکروگرم در مترمکعب باشد که به این ترتیب مشخص است ذرات جامد آلوده‌کننده هوا در اهواز بیش از ٢٠برابر حد مجاز است. تاثیر PM١٠ بر سلامتی، از تاثیر مخرب بر مغز تا سرطان ریه، آسم، برونشیت، حمله قلبی، افزایش فشار خون و کاهش سطح اکسیژن را دربرمی‌گیرد. در حوزه اجتماعی هم تبعات سنگینی دارد و بر گروه‌های خاص نظیر کودکان و سالمندان اثر بیشتری دارد.  با این وصف وقتی اعلام می‌شود اهواز آلوده‌ترین شهر دنیاست و ذرات آلوده در این شهر ٢٠برابر بیشتر از حد مجاز است، به‌این معنی است که سلامتی شهروندان اهوازی نیز در خطر جدی قرار دارد. برخی اخبار و گزارشات درخصوص استان خوزستان و شهر اهواز هم این نگرانی‌ها را تشدید می‌کند. برای مثال اعلام شده است بیشترین آمار مرگ‌ومیر در استان خوزستان ناشی از بیماری‌های قلبی است و سازمان ثبت‌احوال کشور نیز خوزستان را در زمره استان‌هایی که بیشترین مرگ غیرعمد (بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان و تومورها، بیماری‌های تنفسی و دستگاه عصبی) را دارا هستند معرفی کرده است.  با توجه به اهمیت موضوع از همان آغاز‌به‌کار دولت تدبیر و امید با حساسیت ویژه رییس‌جمهور محترم، موضوع آلودگی هوا در استان خوزستان در دستور کار دولت قرار گرفته است و ضمن تشکیل کارگروه‌های ویژه، سیاست‌ها و تدابیر متعددی برای مواجهه با این چالش زیست‌محیطی اتخاذ شده است.
دولت به‌ویژه سازمان محیط‌زیست و استانداری خوزستان ضمن پیگیری اجرای طرح‌های مقابله با گردوغبار و تخصیص بودجه ملی برای این منظور، رایزنی با کشورهای همسایه را نیز در دستور کار قرار دادند. در وزارت رفاه هم با توجه به تبعات اجتماعی آلودگی هوا و تاثیرات مخرب آن بر اقشار خاص (نظیر سالمندان و کودکان) با تاکید دکتر ربیعی برنامه‌های متعددی به‌منظور افزایش آگاهی سالمندان از تبعات ریزگردها و همچنین بررسی آسیب‌های اجتماعی مرتبط با آلودگی هوا در حال اجراست.  در این میان موضوع بسیار مهمی که درخصوص میزان PM١٠ در شهر اهواز باید مورد توجه باشد، افزایش چشمگیر آن ظرف مدت ١٠سال گذشته است. طبق آمار بانک جهانی، میزان PM١٠ در شهر اهواز در سال ١٩٩٩، حدود ٨٠میکروگرم‌برمترمکعب بوده است. مقایسه این رقم با عدد اعلام‌شده در سال ٢٠٠٩ (٣٧٢) نشان می‌دهد که در یک بازه زمانی ١٠ساله میزان آلودگی هوا در شهر اهواز ٤/٥برابر شده است و محیط‌زیست کشور در بازه زمانی ٢٠٠٦ تا ٢٠١٢ از رتبه هشت به رتبه ٢١ نزول کرده است نکته آخر اینکه برای بحران‌های زیست‌محیطی راهکار سریع دولتی وجود ندارد. شکل‌گیری عزم ملی و دخالت گروه‌های ذی‌ربط و ذی‌نفع در فرآیند سیاستگذاری، شانس موفقیت سیاست‌ها را افزایش می‌دهد.