تهیه و تنظیم ـ عباس کرم الهی
به همت انجمن اسلامی معلمان شهرستان شوش ، ساعت 20:30 چهارشنبه 10 آذرماه 1395 هم زمان 30 صفرالحرام 1438 هجری قمری ، همزمان با سالروز شهادت امام هشتم شیعیان جهان ، جلسه ای با حضور مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان در حسینه ی امام صادق(ع) این شهرستان برگزار شد .
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان ضمن عرض تسلیت به مناسبت سالروز رحلت رسول اکرم(ص) ، شهادت کریم اهل بیت،حضرت امام حسن مجتبی(ع) ، «غریب الغرباء» ، « ثامن الحجج » امام رضا(ع) ، شهادت زائرین اباعبدالله الحسین(ع) که در حله ی عراق توسط جنایتکاران داعش به وقوع پیوست و بالاخره شهادت زائرین امام هشتم شیعیان جهان حضرت امام رضا(ع) در حادثه ی قطار « تبریز ـ مشهد » بین سمنان و دامغان که منجر به شهادت بیش از 40 از هموطنان عزیزمان شد ؛ اظهار داشت : بنده به اتفاق چند نفر از مدیران دو روز پیش که از طرف استاندار خوزستان جهت سرکشی به خانواده ی شهدای حله در شهرستان اهواز رفته بودیم ، نکته ای که خیلی جالب توجه بود این است که اکثر شهدایی که از بانوان بودند ؛ مربیان ، قاریان حافظان و یا مدیران مؤسسات علوم قرآنی بودند و برای ما این نکته کاملا واضح بود که اتوبوس هایی که حامل این بانوان بودند از قبل شناسایی شده بودند تا آنها را هر طور شده به شهادت برسانند .
دکتر محمد جوروند در ادامه از انجمن اسلامی معلمان شهرستان شوش به خاطر برگزاری این جلسه قدردانی نمود و سپس به نحوه ی آمدن امام رضا(ع) از مدینه به خراسان و هم چنین برخورد خلفای علوی با این امام همام پرداخت و در این خصوص عنوان نمود : امام رضا (ع) هشتمين امام و پيشواي شيعيان جهان نام شريفش علي مي باشد. كنيه آن حضرت ابولحسن و مشهورترين القاب ان حضرت«رضا» است. پدر بزرگوارش موسي كاظم (ع) هفتمين امام شیعیان جهان است ؛ مادر آن حضرت بانوي پرهيزگاری به نام « تكتم » از اهالي مغرب بوده كه بعد از ولادت امام رضا او را « طاهره» ناميدند. در تاريخ ولادت حضرت بين مورخين اختلاف است. ولي قول مشهور « يازدهم ذي القعده سال 148هجري قمري مي باشد كه در مدينه متولد شده اند.
وی افزود : خلاصه علل آمدن حضرت امام رضا (ع) به ايران كه آن حضرت را از جهات سياست زمان با تشريفاتي شايان از مدينه با جماعتي از رجال و اشراف حركت دادند از جمله حاكم مدينه امام را همراهي مي كردند . حضرت امام رضا (ع) از ماهيت دعوت مامون آگاه بود كه اين دعوت به خاطر از بين بردن جرايم پدرش (هارون) و نيز بر اثر ترسي كه از علويان داشت بود كه پاسخي هم به آمال مردم خراسان بدهد چون آنان به اولاد علي (ع) تمايل داشتند. مامون از شخصيت و نفوذ امام رضا(ع) بيم داشت كه مي خواست خود را براي هميشه از اين خطر در امان نگاه دارد. لذا حضرت امام رضا(ع)در اين سفر تنها هيچكس از خاندان خويش و كسان مورد اعتماد خود را همراه نياورد. تا بفهماند كه اين سفر اجباري بوده نه با رضايت. در حالي كه امام رضا (ع) در مدينه ازادانه مسئله امامت خود را اظهار مي كرد و مردم را رهبري و هدايت مي نمود و در ظاهر امر هيچ قدرتي قادر نبود كه حضرتش را اجبارا وادار به حركت نمايد چه در ان عصر سه محل مركز كانون قدرت اسلام به شمار مي رفت،
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان به دلایل آوردن امام رضا(ع) از مسیر « مدینه ـ بغداد ، خوزستان و مرو تا خراستان »اشاره کرد و گفت : اولا به واسطه دوري مرو از مدينه و در ثاني چون اهالي خراسان علاقمند به حضرت امام رضا (ع) بودند و مامون نمي توانست اهداف خود را به پيش ببرد. بديهي است این مسیر را برای انتقال امام به خراسان انتخاب کرد که در واقع آسان ترین راه بود .
دکتر جوروند در ادامه به دوران سیاسی امام رضا(ع) اشاره کرد و خاطر نشان نمود : زندگاني سياسي آن حضرت داراي ظرافتي خاص است كه به آساني نمي توان به حقيقت امر دست يافت ، امامت امام رضا (ع) امامت امام رضا (ع )بعد از شهادت امام هفتم آغاز مي شود و در حدود 20 سال به طول انجاميد كه مي توان آن را به سه بخش تقسيم كرد. « مرحله ی اول 10 سال در دوران حکومت هارون از 183 ه ق تا 193 ه ق ـ مرحله دو 5 سال در دوران حکومت امین فرزند بزرگ هارون تا سال 198 ه ق و مرحله سوم به مدت 5 سال در زمان خلافت مامون تا هنگام شهادت سال 203 ه ق كه مهمترين حوادث زندگي سياسي ان بزرگوار را دربر مي گیرد.
جوروند در ادامه به امامت امام رضا (ع) در روزگار مامون پرداخت و تصریح نمود : مامون بعد از قتل برادرش امين در 25 محرم سال 198 هجری قمري خلافت را بدست گرفت. در اين هنگام آشفتگي سراسر كشور اسلامي را فرا گرفته و پايه هاي خلافت او را متزلزل ساخته بود. هارون بعد از قتل يحيي برمكي نتوانست كشورداري نمايد. پس از برمكيان كارهاي كشوري و لشگري مختل شد و مردم بي تدبيري و سوء سياست او را مشاهده مي نمودند. هارون در سالهاي پاياني حكومت خود دست به كارهاي تحريك اميز مذهبي ميزد. دستور داد كليساهايي را كه در مرزها بود خراب كنند. سندي بن شاهك داروغه بغداد را فرمان داد تا اهل ذمه بغداد را وادار كند لباسي غير از لباس لباس مسلمانان بپوشند. در نتيجه اين كارها خزرها[اقوام ساكن در غرب درياي مازندران] به تحريك امپراتور روم از طريق دربند به خاك سرزمين اسلامي وارد شدند و قتل و غارت عظيمي كردند. بطوريكه مورخين گزارش مي كنند هزاران نفر از مسلمانان و اهل ذمه كشته شدند. بعد از خزرها در افريقاي شمالي بواسطه خروج يكي از سادات حسني «ادريس» اشفتگي ظاهر شد. در اذربايجان خرم دينان ظهور كردند. در سيستان حمزه بن اترك (اذرك) كه خرابي هاي بسيار در خراسان نمود ولي از همه مهمتر شورشي بود در خراسان كه مردم از جور علي بن عيسي ماهان والي خراسان بستوه امده بودند سر به شورش بر اوردند. چون هارون در توس مرد فرزندش در مرو ماند. اين شورشها در دوره اغازين حكومت مامون شدت يافت. از يك طرف شورش علويان از طرف ديگر امام رضا (ع) برخلاف مامون مقام و قدرت معنوي داشتند و بر دلهاي مردم حكومت مي كرد. از اين رو بود كه مامون ميخواست از امامت امام رضا (ع) سوء استفاده كند.
نقشه مامون اين بود كه مي خواست اولا از قيام علويان كه دستگاه خلافت عباسيان را در معرض خطر قرار داده بود به وسيله امام رضا ع جلوگيري كند، و در ثاني بنام واگذاري خلافت به امام رضا (ع) كه اكثر مردم خراسان از شيعيان بودند پايه هاي حكومت خود را مستحكم كند. محبت اهل بيت در دل ايرانيان به گونه اي اوج گرفته بود كه حتي مامون مي ترسيد نكند روزي اگر او بيعت خود را از امام رضا (ع) در موضوع ولايتعهدي باز پس گيرد مردم نيز كمر به قتل او بربندند. جرجي زيدان مي نويسد: «اهل خراسان و حكمرانانش از اهل طبرستان و ديلم پيش از قيام عباسيان همه از شيعيان علي بودند» بنا به نوشته دكتر شيبي:«... پارسيان به تشيع پناه بردن و اين پس از ان بود كه نخست از سوي سفاح و سپس منصور بعد هم از رشيد ضربه بسيار ديدند. يكي از علل تمايل اهل خراسان و ديگر ايرانيان نسبت به علويان اين بود كه هيچگاه با انان خوشرفتاري نمي شد و هرگز روي عدالت را نديدند مگر در ايام حكومت علي (ع). »
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان در ادامه ی سخنان خود به جزئیات مهاجرت امام رضا (ع) از مدينه به مرواشاره کرد و گفت : مامون با از بين بردن امين برادرش به خلافت رسيد. اما بعد متوجه يك مساله اساسي گرديد و ان اين بود كه مردم ايران از رفتار پدرش هارون و ستمكاري هاي حكام او كه بخصوص نسبت به شيعيان مي شد نارضايتي هاي عميق ايجاد كرده است. از طرف ديگر مردم ايران نسبت به ال علي علاقه و محبتي خاص داشتند مامون از اين جهت به وحشت افتاد. لذا با فضل بن سهل ذوالرياستين وزير خود كه مردي سياستمدار بود به مشورت پرداخت. پس از شور فضل بن سهل به مامون پيشنهاد نمود كه امام رضا (ع )را به خراسان دعوت كند تا شايد بدين وسيله از شورشها جلوگيري كند. رجاءبن ابي ضحاك دائي مامون و همراهانش چون وارد مدينه شدند حضور امام رسيده دعوت رسمي مامون را ابلاغ كردند. در ابتدا حضرت از قبول دعوت مامون خوداري و امتناع نموده ان را نپذيرفت. ولي با اسرار پي در پي انها كه توام با تهديد بود حضرت دعوت انها را اجبارا قبول فرمودند. حضرت رضا ع چون قصد سفر كردند، ابتدا با قبر پيامبر وداع نمودند سپس خانواده خود را جمع كردند و خبر شهادت خودشان و از اينكه از اين سفر باز نخواهند گشت را دادند و با اهل بيت خود وداع نمودند. به خدمت ان حضرت مشرف شدم و براي مسافرت ان حضرت تهنيت و مبارك باد گفتم! حضرت فرمودند چه تهنيت ميگويي مرا از سفري كه از جوار جد بزرگوارم دور مي شوم و در غربت شهيد خواهم شد و در (توس) در كنار بدترين خلق خدا(هارون الرشيد) مدفون خواهم شد. من در خدمت ان حضرت بودم تا انچه فرموده بود واقع شد سرانجام امام رضا (ع) از مدينه به سوي خراسان و شهر مرو مركز خلافت ان روز حركت كردند.
وی سپس به مسير سفر امام رضا (ع) از حجاز تا خراسان پرداخت و در این خصوص اظهار داشت : مام در طول راه حجاز تا بصره در هر شهري به مناسبت با مردم ديدار داشتند. از بصره تا خرمشهر از راه اب و از خرمشهر به اهواز و سپس از راه اراك، ري و نيشابور مسافرت ادامه يافت و سرانجام در روز دهم شوال سال 201 ه ق قافله امام به مرو رسيد، مورخين خط سير امام را گوناگون گزارش كرده اند. كه ذيلا اورده مي شود. در اواخر سال 200 هجري بود كه حضرت از مدينه خارج شدند. ابتدا از مدينه به مكه رفتند پس از انجام مراسم حج در اوائل سال 201 خاك حجاز را به بصره وارد و از بصره با كشتي به خرمشهر وارد و از آنجا به اهواز وارد شدند. بعضي حركت امام را از طريق فارس، اصفهان، قم و نيشابور ذكر شده است ، ولي انچه مسلم است به اتفاق نظر كليه مورخين حضرت از نيشابور عبور فرموده است و از نيشابور به طرف توس حركت نموده اند از آنجا به ده سرخ و سپس روانه سناباد و توس مي شوند. در توس حضرت به خانه حميد بن قحطبه كه مدفن هارون بود داخل شده فرمودند: اين موضع تربت من است. حضرت از توس به طرف سرخس و از انجا به سوي مرو حركت كردند. امام رضا (ع) در بين راه در هر منزلي كه وارد مي شدند كراماتي از خودشان نشان مي دادند و بسياري از انها در كتب تواريخ ثبت و ظبط گرديده است.
دکتر محمد جوروند به خاطر سخنرانی دکتر میرشکاک معاونت دانشگاه علوم پزشکی دزفول سخنان خود را خلاصه نمود و به تشریح نحوه ی شهادت امام رضا(ع) اشارکرد و در این راستا خاطر نشان نمود : مامون قصد داشت فريبكارانه از ولايتعهدي حضرت رضا ع سوء استفاده نمايد تا پايه هاي خلافت متزلزل خود را مستحكم كند و در نقشه خود موفق شود. كوششهاي او بي نتيجه ماند و بشكست او منتهي گرديد. از طرفي هم مامون از اوضاع اشفته بغداد و شورش عباسيان و بيعت كردن مردم با عمويش ابراهيم بن المهدي وضع خلافت خود را در خطر ديد براي رهايي از اين بن بست دست به توطئه هاي چندي زد. مامون قبل از حركت از مرو به طرف بغداد تصميم گرفت اول فضل بن سهل را كه مورد علاقه و توجه مردم خراسان بود از بين ببرد و بعد حضرت رضا (ع) را به شهادت برساند. براي اين منظور در بين راه در دو نقطه سرخس و توس توقف كرد. طبقه نقشه اي كه قبلا طرح كرده بود چند روز در سرخس درنگ و استراحت نمود و ماموريتي كه براي كشتن فضل بن سهل قبلا تعيين شده بودند در روز موعد به محل اقامت او رفتند در حمام سرخس بر سرش ريختند او را كشتند و خود را از طرف فضل بن سهل كه وزير مدبر و كار ازموده بود راحت نمود و براي رفع اتهام از خود، كشندگان را مجازات و سپس به قتل رسانيد. مامون براي تبرئه و پاك جلوه دادن خود از قتل فضل بن سهل قاتلين را كه چهار نفر بودند به اسامي: غالب بن اسود مسعودي، قسطنطنين رومي، فرج ديلمي و موفق صقلي بودند. مامون دستور تعقيب و دستگيري انها را صادر نمود وقتيكه مامون از انها براي تظاهر از كشندگان فضل بن سهل پرسيد كه به چه علت دست به اين كار زديد؟ انان گفتند كه اي خليفه از خدا بترس اين كار به فرمان تو از ما صادر شد. اگر امر تو نبود چه كسي را چنين جراتي بود كه به اين كار خطير دست بزند، مامون گفت: مي دانستم كه شما در جواب من اينگونه بهانه خواهيد اورد. انگاه دستور داد و ان چهار تن را سر بريدند. مامون فريبكارانه به ظاهر در مرگ فضل سخت بي تابي نشان مي داد. در پايان علي بن سعيد پسر خاله فضل بن سهل را كشت و سرش را براي حسن بن سهل به عراق فرستاد و نوشت چون نقشه كشتن فضل را علي بن ابي سعيد كشيده بود به منظور انتقام او را به قتل رساندم و سرش را نزد تو فرستادم و نيز حكومت خراسان را به او تفويض كرد. تا كسي سوء ظن از بابت كشتن فضل بن سهل به مامون نبرند. مامون پس از قتل فضل بن سهل، با حضرت رضا (ع) از سرخس رهسپار توس شد.
وی در تکمیل بخش پایانی سخنان خود بیان نمود : امام رضا (ع) در روز اخر ماه صفر سال 203 ه ق در سرزمين توس به شهادت رسيد. عمر آن حضرت در هنگام شهادت 54 سال و 3 ماه و 19 روز بود. پس از شهادت آن حضرت در كاخ حميدبن قطحبه مدفون شدند و بارگاهش زيارتگاه شيعيان و عاشقان اهل بيت (ع) شد.
انچه از جلوه های عبودیت و بندگی آن حضرت در اینه اخبار و نقلهای تاریخی به یاد مانده، در بیان فهرست گونه زیر میتوان شاهد آن بود: « شبها، کم می خوابید و بیشتر شب عبادت می کرد. بسیاری از روزها را روزه داشت و به ویژه روزهای اول، نیمه و آخر هر ماه را روزه می گرفت و می فرمود:«ذلک صوم الدهر»، اگر کسی این چند روز را روزه گیرد، به شخصی ماند که تمام عمر، روزه بوده است. سجده هایش بسیار طولانی بود، به گونه ای که اگر پس از نماز صبح در برابر حضرت حق، به خاک می افتاد، تا دمیدن آفتاب صبحگاهی، برگرفته از قران بود. هنگامی که در بستر خواب قرار میگرفت، به یاد خدا و تلاوت قران مشغول می شد. در تلاوت آیات نورانی قرآن، اگر به ایه ای می رسید که در آن سخن از دوزخ و کیفر الهی بود، سخت می گریست و از آن به خدا پناهنده می شد.
در ادامه دکتر میرشکاک معاون دانشگاه علوم پزشکی دزفول با محوریت حکومت علوی و نامه ی امام علی(ع) به مالک اشتر پرداخت و در این خصوص گفت : امام علی(ع) نحوه ی برخورد با زیردستان را در زمانی که مسئولیتی را بر عهده داری تأکید نمود و برادری ، برابری ، صفا و صمیمت را گوشزد نمود چون می دانست که مردم یا برادران دینی هستند و یا اشخاصی که نه از دیگران برتری دارند و نه کمبود ، پس می بایست با دوری از غرور ، عدالت را برقرار نماییم .
وی در ادامه اظهار داشت : اخیرا که به شهرستان مشهد رقفته بودم جلوی اجرای یک کنسرت موسیقی را گرفتند در حالی که بیش از یک میلیون نفر این شهر مقدس حاشیه نشین دارد و به جای این که به این حاشیه نشینان که اصل موضوع است رسیدگی شود به مسائل فرعی توجه می شود .
دکتر میرشکاک در ادامه به بخشی از نامه ی امام علی(ع) به مالک اشتر اشاره کرد و خاطر نشان نمود : امام علی فرمود « ای مالك، بدان كه تو را به بلادی فرستاده‌ام كه پیش از تو دولت‌ها دیده، برخی دادگر و برخی ستمگر و مردم در كارهای تو به همان چشم می‌نگرند كه تو در كارهای والیان پیش از خود می‌نگری و درباره تو همان گویند كه تو درباره آنها می‌گویی و نیكوكاران را از آنچه خداوند درباره آنها بر زبان مردم جاری ساخته، توان شناخت.باید بهترین اندوخته‌ها در نزد تو، اندوخته كار نیك باشد. پس زمام هواهای نفس خویش فروگیر و بر نفس خود، در آنچه برای او روا نیست، بخل بورز كه بخل ورزیدن بر نفس، انصاف دادن است در آنچه دوست دارد یا ناخوش می‌شمارد. مهربانی به رعیت و دوست داشتن آنها و لطف در حق ایشان را شعار دل خود ساز. چونان حیوانی درنده مباش كه خوردنشان را غنیمت‌شماری، زیرا آنان دو گروهند یا هم‌كیشان تو هستند یا همانندان تو در آفرینش.
در پایان جلسه مجتبی دیناروند رئیس اداره آموزش و پرورش شوش ضمن خیر مقدم به همه حاضران، به عملکرد موفق انجمن اسلامی معلمان از بدو تأسیس تا کنون اشاره کرد .
شایان ذکر است در این نشست که جمعی از بازنشستگان فرهنگی و فرهنگیان جوان حضور داشتند ،جلسه با استقبال از فرا رسیدن ماه ربیع الاول خاتمه یافت .
لازم به توضیح است انجمن اسلامی معلمان اقدام به راه اندازی پایگاه خبری تحلیلی سوسا آنلاین به آدرس « http://susaonline.ir/ » نموده و با انتشار چکیده ای از این خبر رسماً فعالیت خود را آغاز نمود .
