علی عبدالخانی
کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشکده وزارت امور خارجه
اروپا در ماههای اخیر با یکی از بدترین بحران‌های انسانی پس از جنگ جهانی دوم روبرو است و موج فزاینده مهاجران خارجی به خصوص از خاورمیانه و شمال آفریقا به سوی قاره اروپا سرازیر شده است.
پدیده مهاجرت و ورود هزاران پناهجو به مرزهای اروپا بی‌شک یکی از مهم‌ترین مسائل امروز اروپا و دغدغه دولتمردان اتحادیه اروپا است و شواهد گفتاری و نوشتاری در جوامع اروپایی نیز نشان می‌دهد كه پدیده فوق يكی از مؤلفه‌های مهم و پيچيده در فرآيند تحولات فرا رو آینده اروپا است. روند مهاجرت به کشورهای اروپایی با توجه به موقعيت جغرافيائی، جمعيت و اوضاع اقتصادی كشورهای اروپایی يكسان نيست. نگاه امنيتی، نژادی و مذهبی را نيز می‌بايست به اين دغدغه‌ها افزود. هم اكنون بيشتر كشورهای مهاجر پذير اروپا طی يك فرآيند از پيش تعيين شده در حال ساماندهی قوانين و مقررات مربوط به پذيرش مهاجرین هستند.
یونان از جمله کشورهای اتحادیه اروپا است که با پدیده مهاجرت‌ها روبرو است و در ماههای اخیر میزبان هزاران مهاجر از کشورهای سوریه، افغانستان، عراق و شمال آفریقا بوده است. جزایر یونان نیز ماه اوت با 88 هزار نفر رکورد جدیدی را برای ورود مهاجران ثبت کردند که 11 برابر همین دوره در سال 2014 است. فرونتکس پیشنهاد کرده است نیروی بیشتری به ویژه در جزایر یونانی «لسبوس و کو» برای کمک به ثبت نام مهاجران مستقر شود. جزیره لسبوس در ماههای اخیر به یکی از دروازه‌های اصلی ورود پناهجویان و آوارگان به اروپا تبدیل شده است. شمار زیادی از مهاجران که به یونان می‌رسند به مسیر خود به سوی مجارستان ادامه می‌دهند و شمار افراد ثبت نام شده در مرز با صربستان ماه اوت 20 برابر شد و به 52 هزار نفر رسیده است. مهاجرین در مسیر ترکیه و یونان با مشکلات و موانع طبیعی و غیر طبیعی روبرو هستند. آنها قاچاقچیان مورد نظر را از طریق عوامل آنها در کشورهای خود و یا ترکیه پیدا می‌کنند. بسیاری از قاچاقچیان انسان در مناطق مورد نظر مسلح بوده و همین امر موجب ترس و وحشت همیشگی در میان پناهجویان است. آنها در این مسیر هم با افراد سودجو و نیز مردم دلسوز مناطق مختلف روبرو شده‌اند. پناهجویان خاطرات مختلف و البته دردناکی را از مرگ همراهان خود نقل می‌کنند و اینکه در دریای میان ترکیه با یونان پلیس آنها را در آب‌های مدیترانه تعقیب نموده است و همین امر خطرات جانی برای آنها همراه داشته است. در این مسیر بعضی از کشورها و یا مقامات حمل و نقل محلی برخوردهای متفاوتی با پناهجویان داشته‌اند. گروهی انتقال مهاجران را رایگان برعهده داشته و گروهی دیگر هزینه انتقال را از مهاجراین دریافت نموده‌اند.
اگرچه پناهجویان سوریه به دلیل جنگ داخلی اجبارا خاک کشور خود را ترک می‌کنند و کشورهای مهاجرپذیر اتباع این کشور را از استحقاق بیشتری برای پذیرش پناهندگی می‌دانند، اما اتباع افغانستان نیز ادامه خشونت‌های طالبان را دلیل اصلی مهاجرت خود می‌دانند. اتباع این کشور معتقدند در بسیاری از مواقع در مقایسه با اتباع سوریه برخورد خوبی با آنها صورت نگرفته است. اما مساله جالب اینجاست که اخیرا برخی از هموطنان کشورمان نیز پا در این مسیر گذاشته اند. و در ریشه یابی این مساله باید گفت به علت اینکه برخی پناهدندههای عراقی و افغانی که از دهه 70 میلادی و شاید قبل تر به کشورمان مهاجرت کرده اند و برای سالها در اینجا زندگی کرده اند با وقوع تحولات اخیر در خاورمیانه مانند ظهور داعش و بحران های سوریه و عراق، مهاجرت به اروپا را فرصتی برای بهبود وضع خود و همنوا با جنگ زده هایی سوری و عراقی، به اروپا سفر کرده و برای دوستان و آشنایان ایرانی خود میزان و نحوه استقبال و اسکان واشتغال را تعریف می کنند، و همین مساله باعث وسوسه جوانان و افراد بیکاری می شوند که به امید یافتن شغل و زندگی بهتر پا در این مسیر خطرناک می گذارند، غافل از اینکه افرادی که به هر دلیلی با هویت عراقی و سوری یا افغانی وارد اروپا شوند، به عنوان پناهنده جنگی محسوب می شوند در حالی که کسانی که از کشورمان با هویت و شناسنامه ایرانی سفر کنند به عنوان پناهنده سیاسی محسوب می شوند و از امکانات و مزایایی که پناهنده های دیگر کشورها دارند، نمی توانند بهره مند شوند که این خود مسبب مشکلات فراوانی برای آنها می شود، و حتی ممکن است در صورت عدم پذیرش کشورهای اروپایی، سلب تابعیت شوند، کما اینکه در طول تاریخ بارها با این پدیده به ویژه در جنگ های جهانی اول ودوم نیز روبرو بوده ایم.
