به قلم ـ استاد جعفر دیناروند
یافتن معنای لغوی گرداب کمک دهنده ای مهم برای تمرکز بر مطلب است.در واقع با این کار می توان انواعی از برداشت ها در مورد این واژه را حذف و تنها معنای واقعی را جایگزین نمود.
تلاش ما نیز بر این اساس است تا ضمن توجه ی خواننده به معنی ،او را بر اصل موضوع متمرکز نماییم.بدون شک منبع ما فرهنگ لغت خواهد بود.سعی بر این است تا با معنا یابی بتوانیم اساس موضوع را معرفی نماییم.
گرداب از نظر لغوی دارای دو کلمه است.گرد به اضافه ی آب.گرد که معنایی مشخص دارد.هر آنچه مانند دایره دارای این شکل و شمایل باشد گرد نامیده می شود.مانند اینکه گفته شود،گردو گرد است.پس به شکل دایره بودن است.
در کنار این کلمه،آب وجود دارد.از نظر معنایی ماده ای حیاتی است که انسان شدیدا به آن نیز دارد.مایه ی زندگی تمام جانوران و موجودات زنده است.در رودخانه ها و زیر زمین یافت می شود و آدمی برای زنده نگه داشتن خود به حفظ آن نیاز دارد.
در معنایی دیگر آن را مکانی در دریا می دانند که آب دور خود می چرخد و فرو می رود.گردابه و آبگرد هم گفته می شود.در کنار این معنی از ورطه هم ذکری به میان آمده است.
در معنایی دیگر می توان آن را در دریاها و اقیانوس ها یافت.ناخدایان از وجود آن آگاهند تا بدین سان بتوانند بدون خطر به راه خود ادامه دهند.در تعریفی دیگر آن را حجمی از آب در حال چرخش خوانند که غالبا توسط جزر و مد اقیانوس ها ایجاد می شود.اکثر گرداب ها چندان قدرتمند نیستند.
در هنگام تخلیه ی آب وان حمام یا دستشویی نیز می توان گردابی کوچک را مشاهده نمود اما نحوه ی تشکیل گرداب ها با آنچه که در گرداب های ایجاد شده توسط طبیعت رخ می دهد بسیار متفاوت است.گاهی گرداب ها باعث کشته شدن برخی دریانوردان شده اند اما غالبا در باره ی قدرت گرداب ها غلو می شود.
تاکنون هیچ کشتی بزرگی توسط گرداب ها غرق نشده است و داستان هایی که در باره ی گرداب ها توسط نویسندگانی همچون ژول ورن یا ادگار آلن بو نوشته شده اند همگی تنها افسانه اند.گرداب هایی که در سدهای بزرگ بر روی رودخانه های بزرگ هستند بسیار خطرناک می باشند.
گاه در شعرها هم از این واژه استفاده می شود مانند اینکه نظامی گوید"پدید آمد از دور کوهی بلند زگرداب در کنج آن کوه بند".در اشعار دیگر هم نوعی معنا نهفته است که نشان می دهد گرداب مکانی برای چرخاندن آدمی و جای خویشتن ماندن می شود.
سعدی در وصف این حالت گوید:"چنین خواندم که در دریایی عظیم به گردابی درافتادند با هم .چنین معنای می تواند کمک دهنده در موضوع باشد که گرداب یعنی در جای خویش دور خوردن و حرکت نکردن.ای برادر اندریم ما به گرداب،وآنکه شنعت می زند بر ساحل است.
بنابراین از نظر معنایی گرداب یک مکان در درون جریان آب است که با توجه به نوع آب دارای شدت و ضعف است.به طور مثال گرداب هایی که در اقیانوس ها تشکیل می شوند بسیار قوی تر از گرداب های رودخانه ها می باشند.این بسته به عمق آب است که چنین تشکیلی را ایجاد می کند.
در مورد علت تشکیل گرداب ها هم می توان توضیحی داد و آن اینکه هر وقت جریان آب به سدی یا مانعی برخورد کند برای ادامه ی جریان خود برمی گردد و همین برگشت شکل دایره ای برای آن ایجاد می نماید.مانند اینکه در درون رودخانه ای صخره ای طبیعی وجود داشته باشد که مانع حرکت مستقیم آب شود.
ما در شهر خود نیز چنین مکانی را داشته و داریم.در رودخانه ی شاوور مشاهدات ما در زمان بچگی نشان دهنده ی گرداب ها بود.در هنگام شنا و برای تفریح وارد آن می شدیم و به دلیل اینکه عمق آب چندان زیاد نبود سریعا می چرخاند و بالا می آورد و لذا خطری برای ما نداشت.شاید انتخاب این واژه نمایی از تاثیر رفتن به آن باشد زیرا هیچگاه ما را به جلو نمی برد.چرخیدن و در جای خود قرار دادن بود.
گرداب شوش در معنای لغوی شامل چرخیدن های زمانه به دور خود و عدم حرکت به سمت جلو بوده است.گرداب های شوش گرچه شامل انواعی از آن ها در رودخانه ی شاوور و کرخه است اما با اضافه کردن شوش به معنای خروج از آب و ورود به شهر است.
گرداب شوش مکان های متفاوتی در درون شهر می باشند که مردمانشان را دور می دهند و خوشحال از بابت چرخیدن هستند.مثل شاوور مانند تفریح عمل می کنند اما در واقع فقط توقفگاه برای مردمان می شوند.معنای لغوی گرداب شوش همین است و غیر از آن نیست.آب نمی چرخاند که، مشکلات و مسائل خود ساخته نقش آب را بازی می کنند.در شوش گرداب ها فراوان و متفاوتند.شناخت آن ها می تواند یاور در رفع گردد.ما به تفریح گرداب های شوش نیاز نداریم.
