به قلم ـ عباس کرم الهی
مدیرکانون بسیج رسانه سپاه ناحیه شوش دانیال(ع)
در قسمت دوم آموزش خبری نویسی شما اعضای کانون بسیج رسانه و خبرنگاران پایگاه خبری تحلیلی شوش نیوز را ابتدا با ارزشهای خبری و مقدمه و لید آشنا نمودیم در قسمت سوم شما را با سبک شناسی در خبر و انواع آن آشنا می کنیم :
سبک های خبر نویسی :
سبک تاریخی ـ سبک هرم وارونه ـ سبک تاریخی با لید ـ سبک بازگشت به عقب ـ سبک با پایان شگفت انگیز ـ سبک دایره ای
1 ) ـ سبک تاریخی:
در سبک تاریخی چگونگی وقوع یک رویداد خبری را براساس تقدم و تاخر زمانی بیان میکنیم. در سبک تاریخی نگاه به ارزش های خبری نمی کنیم ، به تقدم و تأخر اتفاقات می نگریم.
مثلا :
تصادفی در زیر گذر دانشجو در اهواز اتفاق افتاده است ، ترتیب چینش خبر با سبک تاریخی به سبک زیر است :
ـ در مسیر محل کار ـ منحرف شدن خودرو ـ پرت شدن درون زیرگذر ـ برخورد با کامیون ـ کشته شد و مجروح شدن تعدادی از سرنشینان ـ راه بندان و ترافیک ـ نیروهای امدادی ـ حمل با جرثقیل ـ بازگشائی مسیر ـ وضعیت عادی
اتفاق پنچم که ارزش «بزرگی» دارد و می تواند برجسته شود ، وسط خبر است ، و در این سبک بین متن گم شده و اهمیتی برایش قائل نشده ایم .
سعی کنید کمتر خبرها را به سبک تاریخی تنظیم کنید:
صورتجلسات به سبک تاریخی است:
جلسه هیئت مدیره فلان روز در فلان تالار برگزار شد؛
ابتدا قران ، بعد سرود و ...
مجری برنامه به فلانی خوش آمد گوئی کرد.
بعد فلانی سخنرانی کرد و فلانی در خصوص فلان نظراتش را گفت .
کاستی های سبک تاریخی
ـ احتمالا خواننده را خسته می کند
ـ خواننده به تعقیب ادامه خبر ترغیب نمی شود
ـ تیتر بندی ولید بندی تابع قواعد نیست
ـ زمان بیشتری برای دریافت اطلاعات صرف می شود
معایب سبک تاریخی :
ـ اعمال نظر خبرنگار در خبر کم است.
ـ جزئیات بیشتر اضافی بیان می شود.
2 ) ـ سبک هرم وارونه
در سبک هرم وارونه بدون توجه به اولویت و تقدم و تاخر زمانی و با توجه به ارزش های خبری ، تیتر ، لید و متن خبر تنظیم می شود .
بنابراین در مثال گذشته : ترتیب چینش خبر با اولویتی که در سبک هرم واروونه در نظر است اینچنین است :
ـتعداد تلفات جانی و مجروحان –اشاره به راه بندان و ترافیک شدید و ...
در خبر به سبک هم وارونه ما اعمال نظر میکنیم. مثلا دیر یا زود رسیدن آمبولانس ، مقصر و ...
هرچه به سمت پایان خبر حرکت می شود از اهمیت خبر کاسته می شود .
لید به سبک تاریخی :
ـ اجلاس شورای معاونان وزارت خانه ها به ریاست معاون رئیس جمهور جهت بررسی مصوبه دولت در مورد تعاونی ها تشکیل شد.
شرح و تفضيلِ خبر چيست ؟
خبر با ليد ( مقدمه ) آغاز مي شود . ليد در واقع خلاصه ي داستانِ خبر است و پس از ليد ، شرح خبر ، جريانِ كامل و مفصلِ واقعه و رويداد را بيان مي كند . وقتي اجزاءِ خبر به طور واضح و روشن در ليد آمده باشد ، شرحِ خبر ، عبارت از توضيح و بيان تفضيليِ يك يكِ اين اجزاء است . اين طرح به ويژه هنگامي كه داستانِ خبر ، شرحِ بدون كم و كاستِ يك واقعه يا عمل باشد به خوبي قابل اجراست .
در نگارشِ شرحِ خبر ، مطالبِ كوچكي كه در ليدِ خبرِ محلي براي انعكاس نيافته است ، نبايد از نظر دور بماند و براي آن نيز بايد در متنِ خبر جاي مناسب در نظر گرفته شود . براي هر يك از اجزاءِ تنفضيليِ خبر ، يك يا چند پاراگرافِ مستقل ، بسته به اهميتِ موضوع ـ بايد تخصيص داده شود .
به عبارتِ ديگر ، خبر بايد طوري نوشته شود كه هريك از اجزاءِ آن در يك يا چند پاراگراف خاتمه يابد و مطالبِ اين پاراگراف ها با موضوع هاي قبلي يا بعديِ آن ارتباطي نداشته يا ارتباطِ اندكي داشته باشند . اين طرزِ نگارش ( با توجه به ضرورت ها ، كمبودِ جا براي چاپِ انبوهي از خبرهاي گوناگون و لزوم در صرفه جويي در صرفِ وقت ) به سردبيران و مسئولان روزنامه كه تصميم نهايي را درباره ي درج خبرها مي گيرند ، امكان مي دهد به سادگي و صراحت قسمت هايي از يك خبر را كه زائد يا كم اهميت مي يابند با مختصر تغيير و اصلاحِ و حتي گاهي بدون دست بردن در آن ، حذف كنند بدون آنكه مطالبِ باقي مانده از يك خبر نامفهوم و ناقص و نارسا شود .
اكنون به نمونه اي از يك خبرِ كامل ، كــه بــا رعايتِ اصول و اسلوبِ روزنامه نگاري و به شيوه ي نگارش « پاراگراف هاي مستقل » تهيه شده اشاره مي شود :
جاده ي شوش قرباني گرفت .
پاراگراف اول :
( لـيـد )
برادر و خواهري طيِ حادثه ي رانندگي در جاده ي شوش كشته شدند . اين حادثه شامگاهِ ديروز در 10 كيلومتري شوش روي داد و خواهر و برادري به نامهاي مصطفي و عذرا نجارزادگان كه با اتومبيل به شوش مي رفتند در تصلدف با كاميون كشته شدند .
پاراگراف دوم :
به موجبِ گزارشِ مأمورانِ راهنمايي و رانندگيِ نيروي انتظاميِ شوش ، ساعت 5/5 بعدازظهرِ ديروز اتومبيلِ سواريِ شماره ي « 1258 آبادان ـ 5 » به رانندگيِ مصطفي نجارزادگان كارمند شركتِ « حرير خوزستان » هنگامي كه به اتفاقِ خواهرش عذرا نجارزادگان از انديمشك به سوي شوش در حركت بود كه در 10 كيلومتري جاده با كاميونِ شماره ي « 4441 ـ تهران 12 » كه راننده ي آن شخصي به نام رجب رجب پور بود ، تصادف كرد .
پارگراف سوم :
در اين حادثه مصطفي نجارزادگان و خواهر 19 ساله اش كه دانش آموز سال آخر دبيرستان بود به شدت مجروح شدند . يكي از كارگران اداره آب و فاضلاب تهران كه سوار كاميون بود ، زخمي گرديد .
پاراگراف چهارم :
مجروحين به وسيله ي مأموران راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي شهرستان شوش به بيمارستانِ نظام مافي منتقل شدند ، ولي مصطفي و عذار نجارزادگان قبل از رسيدن به بيمارستان جان سپردند
پاراگراف پنجم :
بستگان مقتولين حادثه ي جاده ي شوش ، شبِ گذشته ، به خبرنگار ما گفتند : مصطفي هر روز عصر به دبيرستان خواهرش در انديمشك مي رفت و او را همراه خود به خانه مي آورد . امروز نيز طبقِ معمول با هم به خانه مي آمدند كه دچار اين حادثه شدند .
پاراگراف ششم :
جاده ي شوش در نزديكي روستاي شهيد مجيد يگاه به علتِ تاريكيِ مطلق و دست اندازهاي زياد ، بارها شاهد تصادفاتِ مرگباري بوده و طبقِ آماري كه در اين مورد به دست آمده ، طيِ چند ماهِ گذشته ، 9 نفر بر اثر تصادفِ رانندگي در اين جاده كشته شده اند .
لید به سبک هرم وارونه :
ـ بر اساس مصوبه هیئت دولت و به منظور افزایش سرمایه گذاری تقویت و جلب مشارکت کارکنان دولت در بخش تعاون ماهانه 3 هزار ریال از حقوق آنان کسر و به حساب تعاونی ها واریز می شود .
محاسن و معایب سبک هرم واروونه :
مزایای هرم وارونه :
ـ مخاطب خسته نمی شود
ـ زمان کمتر برای دریافت اطلاعات بیشتر صرف می شود
ـ قواعد تیتر ولید رعایت می شود و مخاطب به ادامه مطلب ترغیب می گردد.
ـ ارزش های خبری در خبر برجسته می شود
کاستی های هرم وارونه :
ـ امکان بیان همه ی جزئیات در خبر وجود ندارد
ـ اعمال نظر خبرنگار در خبر زیاد است
تنظیم یک خبر با دو سبک(مثال)
لید تاریخی :
پنجمین جلسه هماهنگی خرید گندم با حضور اعضاء کمیته خرید « فرماندار شهرستان شوش ، بخشدار مرکزی ، روسای نمایندگی بانک های ملت و صادرات ، اعضائ هیئت مدیره تعاونی گندمکار شوش و مسئولان سازمان تعاون روستایی روز دوشنبه در محل سالن جلسات فرمانداری این شهرستان برگزار شد.
(( در خبر فوق به عناصر خبری توجه شده است ، اما به ارزشهای خبری نادیده گرفته شده است ))
لید هرم وارونه :
رئیس تعاون روستایی شوش : سیلوی شوش از ظرفیت انباشت گندم کشاورزان را ندارد .
مشق :
خبر راهپیمایی 22 بهمن شوش در سال 1401 را در دو سبک خبری تنظیم کنید.
در صورتی که در یک همایش چند سخنران وجود داشت ، مثلا « استاندار ، امام جمعه و ...» هم صحبت کردند و نمی شد حرف آنها را در متن کار نکرد ، باید چند خبر تهیه شود .
تیتر نقلی :
رئیس اداره ی تبلیغات اسلامی شوش : انتقال آموزه ها و مفاهیم انقلاب به نسل سوم یک ضرورت انکار ناپذیر است.
لید نقلی :
رئیس اداره ی تبلیغات اسلامی شوش با گرامی داشت چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی گفت : انتقال آموزه ها و مفاهیم انقلاب به نسل سوم تداوم حرکت انقلابی ملت ایران را تضمین می کند و یک ضرورت انکار ناپذیر است.
متن خبر :
حجت الاسلام شیخ عارف آل کثیر ، روز شنبه در مراسم راهپیمایی 22 بهمن 1401 در شوش ، حضور حماسی مردم در این راهپیمایی را ستود و گفت : دشمنان این مرز و بوم در صدر اغفال جوانان و نوجوانان و ایجاد شکاف فرهنگی در این قشر هستند ، از این رو ما باید مفاهیم و معارف انقلاب را بیش از بیش به این نسل منتقل کنیم .
وی هشدار داد ....
وی تاکید کرد....
وی با طرح این سئوال ... افزود ....
(وقتی ادعایی دارد) وی ادعا کرد ...
وی با انتقاد به .... گفت ....
وی با در خواست از مسئولان .... افزود...
وقتی خبر طولانی است بعد از دو سه بار از وی و او استفاده کردن دوباره نام شخص را بنویسید .
مشق :
از خطبه های نماز جمعه روز جمعه 28 بهمن ماه 1401 شهر شوش یک خبر به سبک هرم وارونه و یکی به سبک تاریخی بنویسید.
3 ) ـ سبک تاریخی با لید :
این سبک دارای لید است و به صورت ترکیبی از سبک تاریخی و هرم وارونه به نظر می آید.شروع خبر همواره با دادن یک خبر است که حاوی مهمترین قسمت مطلب است و پس از آن،خبر به همان ترتیب زمانی رویداد ذکر می شود .
این نوع بیشتر در گزارش حوادث بکار می رود، البته در برخی از خبرهای اجتماعی و گزارش برخی جلسات نیز کاربرد دارد.
نمونه ی (سبک تاریخی با لید):
لید :
قاتل فرش فروش 25 ساله ایرانی در کانزاس سیتی (آمریکا) به حبس ابد محکوم شد.
شرح ماجرا:
فیلیپ مک وی در بهمن ماه 1367 به همراه دو جوان دیگر آمریکایی در یکی از بزرگراه های کانزاس سیتی راه را بر اتومبیل حامد رضی زاده، فرش فروش ایرانی و مادرش بستند و وی را با شلیک گلوله به قتل رساندند و مادرش را نیز مجروح کردند. قاتلان و ضاربان سپس کیف پول رضی زاده را به سرقت برده و از محل گریختند.
بعدها با نشانه هایی که مادر رضی زاده در اختیار پلیس قرار داد، پلیس این شهر موفق شد، فیلیپ مک وی را بازداشت کند.
فیلیپ مک وی ابتدا منکر قتل رضی زاده شد، اما بعد اعتراف کرد که برای سرقت پول وی، راه را بر اتومبیل او بسته و این فرش فروش ایرانی را به قتل رسانده است.
مطبوعات محل کانزاس سیتی نوشتند هیات منصفه دادگاه در بهمن ماه سال گذشته فیلیپ مک وی 28 ساله را به خاطر قتل عمد مجرم شناخته بودند و دادگاه منطقه (جانسون) از توابع کانزاس سیتی از ایالت کانزاس،هفته گذشته وی را به حبس ابد محکوم کرد.
اصولا درسبک تاریخی مطلب دست نمی خورد و بر مبنای توالی زمانی به همراه یک مقدمه ارایه می شود، لذا تنها مزیت این سبک این است که خبر کامل و فاقد اعمال نظر خبرنگار است.
از جمله معایب این سبک این است که چون مقدمه دارد مهمترین بخش خبری در ابتدا ارایه می شود، طولانی و زمان بر است و ماکت بندی آن نیز مشکل تر از هرم وارونه است.
4 ) ـ سبک بازگشت به عقب:
در این نوع سبک ابتدا لید نوشته می شود، بعد توضیح لید داده می شود و بعد سابقه خبر نوشته می شود.
5 ) ـ سبک با پایان شگفت انگیز:
در این نوع سبک،خواننده کنجکاو نگاه داشته می شود و برای مخاطب سوالی ایجاد می شود ، بدون این که به آن پاسخ داده شود.
در این سبک از لید غیر متعارف و سئوالی استفاده می شود و معمولا بدنه خبری به صورت تاریخی کار می شود؛ عمده کاربرد آن در خبرهای اجتماعی و حوادث است.
6 ) ـ سبک دایره ای:
در این سبک، خبر از یک نقطه شروع می شود تا ماجرا تعریف شود و دوباره به همان نقطه باز می گردیم، علت ها را جست و جو و عواقب را بازگو می کنیم. این سبک نیز بیشتر در خبرهای حوادث و اجتماعی کاربرد دارد.
چند نکته در تنظیم متن خبر
1 ) ـ متن خبر باید دارای وحدت باشد ، این هماهنگی و وحدت را می توان با استفاده از تکرار به موقع موضوع اصلی و استفاده از واژه های ربط دهنده ایجاد کرد.
2 ) ـ زمان رویداد باید در خبر به صورت تاریخ یا به نسبت زمان حال ( دیروز، شنبه گذشته، …) ذکر شود.منبع نیز باید درخبر ذکر شود. اگر این منبع یکی است در ابتدای خبر و اگر متعدد است با به ترتیب قرار دادن مطالب بر حسب اهمیت، پیش از نقل مطلب هر یک ، نام منبع مربوط ذکر می شود.
3 ) ـ در نقل مطلب از افراد، ذکر کردن نام کامل و سمت آنان یا رابطه آنان با موضوع خبر ( مثلا …، یکی از شاهدان حادثه ) الزامی است.
4 ) ـ در خبر نویسی فعل معلوم بر مجهول رجحان دارد، مگر فاعل اهمیت خاصی نداشته باشد یا به دلیلی حذف شود.
مانند:
مغازه بسته شد ـ غلط مغازه توسط ماموران اداره ی تعزیرات بسته شد. ـ درست
دولت لهستان به دنبال ناآرامی های کارگری ، حکومت نظامی اعلام کرد.
به دنبال ناآرامی های کارگری ، در لهستان حکومت نظامی اعلام شد. ( این مورد نیز صحیح است ولی جمله بالا به دلیل عدم شروع با حرف اضافه ارجحیت دارد.)
از کلمات اضافی در خبر باید اجتناب شود.
وی در ادامه سخنانش اضافه کرد : غلط
وی افزود: درست
5 ) ـ در کاربرد صفات در خبر نویسی، باید از صفات سنجشی و شعارگونه خودداری کرد.
به جای : مذاکرات مهمی بین وزیر امور خارجه ایران و لیبی انجام شد.
نوشته شود : وزیر امور خارجه گفت: مذاکرات مهمی بین ایران ولیبی صورت گرفت.
در این حالت اظهار نظر از سوی خبرنگار به اظهار نظر از طرف منبع تغییر می یابد که از نظر اصول خبر نویسی بهتر است، البته در تفسیر و تحلیل نویسی استفاده از این گونه صفات جایز و گاهی لازم است.
درست ، نادرست :
ـ در تصادف وحشتناک ، اتوبوس 30 نفر جانباختند ـ نادرست
ـ در تصادف اتوبوس 30 نفر جانباختند ـ درست
چون نباید از واژه ی وحشتناک در خبر استفاده کرد
ـ راهپیمایی عظیم و با شکوه 22 بهمن در شوش برگزار شد ـ نادرست
ـ راهپیمایی حماسی 22 بهمن ماه در شوش برگزار شد ـ درست
ـ در تصمیم مهم هیئت دولت حدود 230 مصوبه برای استان خوزستان به تصویب رسید – نادرست
ـ در جلسه ی شورای اداری استان خوزستان که با حضور رئیس جمهور برگزار شد 228 مصوبه به تصویب رسید ـ درست
چون رقم باید دقیق باشد و از واژه ی حدود نباید استفاده کرد و رقم را نباید کم یا زیاد نمود .
هنگام استفاده از واژه های خارجی معنای آنها مشخص شود :
یونسکو: سازمان علمی ، فرهنگی ، تربیتی ملل متحد
اپک : سازمان کشورهای صادر کننده نفت
سیا : سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا
Ngo : سازمانهای مردم نهاد
سبک نگارش مطبوعات
سبک نگارش در روزنامه ها ورسانه هاي جمعي باسبک نگارش درکتاب هاي علمي وادبي متفاوت است . يکي از تفاوت هاي اصلي نشر روزنامه اي ( مطبوعات) با نشرغير روزنامه اي «سادگي» است.
امروزه اين يک واقعيت انکار ناپذير است. که درکنار روزنامه نگاران، دست اندرکاران روابط عمومي ها وحتي خوانندگان نشريات نيز براي استفاده بهتر از رسانه ها، نيازمند آشنايي بامباني نگارش رسانه اي هستند.
فليپ گايار نويسنده وروزنامه نگار برجسته فرانسوي معتقد است که سبک روزنامه نگاري «ژورناليستي» بيش از هرچيز اين هدف رادنبال مي کند که کارخواندن وفهميدن را براي خواننده عادي آسان سازد. هدف ديگر، مطبوع ودلپذير ساختن مطالعه وتبديل خواننده به شاهد غير مستقيم وقايع است.
يک مقاله ي خبري به صورت اعم و يک رپورتاژ به طور اخص، نبايد گزارشي خشک وبي روح باشد، بلکه همه ي آن ها بايد نوشتار هايي باشد که تاحد امکان خواننده رادر بطن رويدادها فرو ببرد.
قواعد اصلي و مباني نگارش رسانه اي درسه اصل خلاصه مي شوند: « سادگي ، واقعيت وزنده بودن. »سادگي، خصيصه ي چيره درسبک نويسندگي ورزنامه نگاري است. همه ي مقالات بايد به صورتي که براي کم سوادترين خوانندگان نيز درک شدني باشد، نوشته شود. حتي اگر مخاطبان روزنامه ومجله گروهي هستند که فرهنگ شان بالاتر از حد متوسط است، نبايد از نظر دور داشت که آنان هم، روزنامه ومجله را در هنگام استراحت وفراغت مي خوانند وبنابر اين، مطالعه ي آن نبايد مستلزم صرف کوشش خاصي باشد.
بديهي است ساده نويسي، در عين حال سبک دشواري نيز هست ومعمولاً نتيجه ي تجربه هاي شخصي نويسنده است ونمي توان براي آن قواعدي وضع کرد. رعايت سادگي در قواعد دستوري وشيوه ي جمله بندي نيز ضروري است وبايد از به کار بردن جمله هاي دور ودراز وپيچيده که به زحمت مي توان آن هارا به يکديگر پيوند داد وبه دشواري از معني آن ها فهميد، خود داري کرد.
خصيصه ي واقعيت، عينيت ودقت از ويژگي هاي سبک روزنامه نويسي است که به خصوص در مورد مقالات خبري بايد دقيقاً به کار بسته شود.
سادگي وقاطعيت طبعاً حالتي به نوشته مي دهد که مي توان آن را زنده بودن سبک ناميد. اما فقط اين کافي نيست. براي آن که سبکي کاملاً زنده باشد وتوجه خواننده راجلب کند، بايد علاوه بر شرح اصلي ماجرا، از امکانات ديگري نيز بهره گرفت و از آن جمله ، مي توان جريان رويداد را به زمان حال نوشت يا گاهي به جمله هاي فرعي پرداخت و صحنه ي واقعه راتشريح ومجسم ساخت.
اين کار در صورتي مؤثر است که از حد اعتدال خارج نشود واگر نويسنده اي براي مؤثر ساختن نوشته ي خود اصل را فداي فرع وتنه را قرباني تزيين شاخ وبرگ کند، نتيجه ي معکوس خواهدگرفت.
خلاصه ي اين نوشتار رادريک بيت از ابوسعيد ابوالخير ويک بيت از هم نظامي گنجوي ذکر مي کنيم:
از واقعه اي تورا خبر خواهم کرد و آن رابه دوحرف مختصر خواهم کرد
ابوسعيد ابوالخير
کم گوي وگزيده گوي چون در تازاندکِ تو، جهان شودپر
نظامي
خبرنگاران ونويسندگان باتجربه وحرفه اي هنگامي که قلم در دست مي گيرند، در پيش روي خود، توده اي ناهمگون از مخاطبان آثار خويش را مجسم مي کند که از بدنويسي ومجهول نويسي نويسندگان وخبرنگاران اظهار نارضايتي مي کنند. آن چه اين توده ي بي شکل، خوانندگان را انسجام مي بخشد.همين نکته ي مهم است که از پيام نويسان انتظار دارند همان گونه که مخاطبان مي فهمند بنويسند.نه آن گونه که خودي مي خواهند به گفته ي سعدي:
تا نيک نداني که سخن عين صواب است بايد که به گفتن دهن از هم نگشايي
بهتر است در ادامه مطلب نگاهي هم به شاخص هاي نشر روزنامه اي «ژورناليستي» داشته باشيم:
روزنامه ، همچون راديو وتلويزيون، کارکرد رسانه اي دارد، يعني وظيفه اش آن است که پيامي را از منبعي (فرستنده) به مقصدي (خوانندگان) برساند پس روزنامه ها ومجلات رابايد در شمار وسايل ارتباط جمعي به حساب آوريم. اماخوانندگان ياگيرندگان پيام فراوان هستند واز افراد متفاوتي تشکيل شده اند، آنان از خصوصيات متفاوتي هم برخوردارند، چه از نظر سطح سواد وتحصيلات وچه از نظر جنس وسن و پايگاه اجتماعي وطبقاتي در جامعه، آنان نيز نيازهاي متفاوتي دارند وهريک براساس خواسته ونياز خودبه سراغ وسايل ارتباط جمعي مي روند. اما آن چه که مسلم است همه ي آنان، خواهان مطالبي ساده، روشن ودقيق هستند که مي بايست در اولين فرصت در اختيار شان قرار داده شود.
براين اساس، گرچه در سبک هاي نوشتاري مطبوعات تفاوت هايي مشاهده مي شود وبه طور طبيعي به عنوان مثال، ميان نگارش مطالب ورزشي بامطالب ادبي تفاوت هايي وجود دارد اما وجود شيوه هاي متفاوت نگارش به اين مفهوم نيست که اين شيوه ها به طور اساسي با يکديگر فرق دارند ويا شيوه هاي متضادي هستند. در شيوه هاي نگارش روزنامه نگاري با همه ي تفاوت ها، مشخصات مشترکي وجود دارد. اين مشخصات که هميشه بايد مورد توجه باشند، عبارتنداز: خطاب مستقيم، سادگي، دقت، خلاصه بودن، رنگ داشتن وزنده بودن.
سبک نگارش مطبوعات در گزارش نويسي به ويژه در گزارش هاي توضيحي باداشتن دومشخصه «رنگ داشتن» و« زنده بودن» گزارش را جذاب وخواندني مي کند، امادر خبر نويسي، «رنگ داشتن» چندان مطرح نيست ودر عوض، تازگي وصحت خبر نقش تعيين کننده تر دارد.
رنگ، يعني ارايه زمينه وفضا باکلمات، يعني: جزييات کوچکي که گوياي سبک يک نويسنده اند وتمام هول انگيزي يازيبايي يک صحنه رابه خواننده القا مي کنند، به گزارش رنگ وجلوه مي بخشند وبرجذابيتش مي افزايند.
حال به صورت فشرده به تفاوت هاي سبک نگارش مطبوعاتي وادبي مي پردازيم. کار انتقال پيام توسط مطبوعات درفضايي پراز سرعت وشتاب صورت مي گيرد ودشواري کارآن جاست که خبرنگاران، نويسندگان وويراستاران مي بايست در عين«سرعت» در صحت. مطالب هم دقت کنند در حالي که نويسندگان ادبي درفضايي آميخته با آرامش ونثري پراز تخيل وتصوير آفريني، مي نويسند وبه انتقال پيام مي پردازند.
بنابراين، شاخص هاي اصلي سبک نوشتاري درومطبوعات تفاوت هايي بانثر ادبي دارد که برخي از آن هارا بر مي شماريم:
1 ـ پيام نويسان مطبوعات ـ برخلاف نويسندگان ادبي ـ باخوانندگان حرفه اي و آشنا با نثر ادبي که تعدادشان نيز محدود است، سروکار ندارند، بلکه مخاطب آن ها خيل عظيمي از خوانندگان است که مثل توده اي بي شکل، به سوي روزنامه مي آيند، مطالب رامي خوانند وتوقع دارند همه ي مطالب آن را بفهمند. از ميان اين توده ي ناهمگون، آدم هايي باسواد خواندن ونوشتن، شاگردان، محصلين، وحتي استادان دانشگاه در زمره ي مخاطبان وخوانندگان مطبوعات هستند. پس مهم ترين
شاخصه ي نگارش مطبوعاتي آن است که با استفاده از «زبان معيار» اين توده ي بي شکل راشکل دهد و آن هارا بايک زبان مشترک مطبوعاتي به يکديگر پيوند دهد. ساده نويسي، اصلي اول براي انسجام بخشيدن به توده ي بي شکل خوانندگان يک نشريه است.
2 ـ عنصر زمان، درساده نويسي وخلاصه نويسي رويدادهايي که درزمان کوتاهي اتفاق مي افتند. وبلافاصله بايد به اطلاع خوانندگان برسد به عنوان نقش تعيين کننده در نگارش مطبوعاتي به شمار مي آيد.
3 ـ سرعت، عنصرتعيين کننده ديگري است که بحث پاسخ دادن به مهم ترين پرسش هاوتوجه کردن به ارزش هاي خبري راپيش مي کشد، اين عنصر نيز در نگارش مطبوعات وفشردگي جملات نقش تعيين کننده اي دارد.
4 ـ نگارنده سبک نگارش مطبوعاتي برخلاف نويسنده ادبي از اظهار نظر شخصي جداً خود داري مي کند. اودر انتقال خبروگزارش هاي خبري از ارايه تفسير هاي خود پرهيز مي کند واين گونه تفاسير رادر مقالات تفسيري يا گزارش هاي تحليل ارايه مي دهد. اکثر خوانندگان ما بيش تر از آن که به دنبال عقايد شخصي نويسنده مطلب باشند به دنبال ارضاي نياز هاي خبري خود مي باشند.
5 ـ شم خبري يا قدرت تشخيص وتميز خبر، يکي از مشخصه هاي مهم يک روزنامه نگار خوب درکار گزينش خبرهاست، پس از آن که نگاشته مي شود، اوبايد بتواند به اين سه پرسش درزماني کوتاه پاسخ دهد:
1) ـ درک وشخيص اين موضوع که آياخبر تهيه شده نيازخبري اکثريت مخاطبان را برآورده مي کند يانه؟
2 ) ـ شناخت ارزش هاي مدارک، شواهد و آمارهاي موردنياز براي تهيه خبر.
3 ) ـ قدرت تمييز ارتباط خبر تهيه شده باديگر اخبار تهيه شده درهمان زمان درنشريه خويش.
نويسندگان ادبي وغير مطبوعاتي معمولاً نيازي به شم خبري ندارند و آن چه که برايشان بيش تر اهميت دارد، نگارش مکنونات قلبي به بهترين شيوه هنري براي جذب خوانندگان آثار خويش است. در پايان اين مقاله ذکر اين مطلب نيز ضروريست که از ديدگاه جامعه شناسي ادبي« بافت سخن» از پيوند قالب هاي فکري نويسنده با ساختار هاي جمعي محيط او شکل مي گيرد. سبک کارهر نويسنده اي با تحولات اجتماعي واقتصادي زمان اودر ارتباط است.
انديشه هاي اودر بستر زمان جاي مي گيرد، نظام حاکم خواست هاي مردم زمانه اش، منافع طبقات اجتماعي ورابطه بسيار مهم بين نويسنده وخواننده، اورا به طرزي از نوشتن وا مي دارد، که اگر اين«طرز» باديگر طرز هاي نگارش متفاوت وممتاز باشد، اورا صاحب سبک خواهد کرد.
در قسمت چهارم شما اعضای کانون بسیج رسانه و خبرنگاران پایگاه خبری تحلیلی شوش نیوز را به گزارش های خبری آشنا می کنم .
