به قلم ـ عباس کرم الهی
مدیرکانون بسیج رسانه سپاه ناحیه شوش دانیال(ع)
در قسمت هشتم آموزش خبری نویسی شما اعضای کانون بسیج رسانه و خبرنگاران پایگاه خبری تحلیلی شوش نیوز را ابتدا با «نوشتن اعداد در خبر و مراکز تهیه ی خبر» آشنا نمودیم در قسمت نهم شما را با «فضای مجازی » آشنا می کنم .
آموزش برای ورود به فضای مجازی :
برای ورود به فضای مجازی ، موضوع فراگیری فضای مجازی در چند سال اخیر بسیار مورد توجه و بررسی قرار گرفته و یکی از خروجی های همیشگی این بررسی ها، ضرورت توجه به آموزش در این خصوص بوده است. فضای مجازی، پدیده ای اجتناب ناپذیر که امروزه بسیار گسترده و بدون مرز بوده و کاربران چنین فضایی قادر هستند بدون کمترین جابجایی مکانی، با هویت و عناوین مختلف به هر نقطه ای سفر کنند و از هر خدماتی بهره مند شوند و یا حتی دست به فعالیت های غیر قانونی، غیر اخلاقی و خرابکارانه بزنند. توام بودن فضای مجازی به بسیاری از مباحث و موضوعات در حوزه های مختلف، ضرورت استفاده از این شبکه جهانی را برای همه افراد ضروری ساخته و به همین دلیل آموزش ها و قوانین خاصی وجود دارد تا برای استفاده از چنین چاقوی دو لبه ای فضا ساماندهی شده و از هرج و مرج در فضای مجازی جلوگیری شود. افراد به آسانی با تلفن همراه خود به کاربر اینترنت تبدیل شدند بدون اینکه به سن این افراد توجهی شود یا پیش شرط و آموزش و فرهنگ سازی در کار باشد .
در کشور ما نیز تعداد افرادی که از این فناوری نوین برای امور مختلف بهره می برند، در همه گروه های سنی، روز به روز در حال افزایش است زیرا با توسعه بسیاری از خدمات ارتباطی افراد به آسانی با تلفن همراه خود به کاربر اینترنت تبدیل شدند بدون اینکه به سن این افراد توجهی شود یا پیش شرط و آموزش و فرهنگ سازی در کار باشد. در این میان نکته ای که در خصوص نحوه استفاده از فضای مجازی در کشور ما بیشتر جلب توجه می کند، این است که چرا در کشورمان از این فضا بیشتر استفاده منفی می شود؟ آیا عواملی چون مشکلات فرهنگی، عدم تفریحات مناسب، عدم آموزش در این حوزه، ناآگاهی، نداشتن اطلاعات کافی در این زمینه و نظایر آنها در بوجود آمدن این شرایط نقش داشته اند؟ چه چیزی موجب شده تا بخش قابل توجهی از کاربران ایرانی رفتاری خسارت بار در این فضا داشته باشند و نتوانند از مزایای این فضا بهره ببرند؟ و سئوالات متعددی از این دست که تلاش شده در گزارشی تحقیقی پاسخ هایی متقاعد کننده برای آنها بیابیم.
پای لنگ فرهنگ سازی برای استفاده از فضای مجازی
به همین منظور یکی از روزهایی که هنوز روی دوپای خود راه می رفتم بررسی های خود را از سطح شهر شوش و با گپ و گفت با کاربران و فعالان فضای مجازی آغاز کرده و در یکی از کافی نت های شهر در اطراف میدان شهدای هفتم تیر پای صحبت های جوانی تشستم که سرگرم تلفن همراه خود بود و هنگامی که در خصوص آسیب های فضای سایبری از وی سئوال پرسیدم، گفت : «در کشور ما به جای استفاده از مزیت ها به معایب آن می پردازیم و معتقدم نکته ی اول در خصوص نحوه ی برخورد ما با امکانات این فضا، مرتبط با فرهنگ ماست چرا که عادت داریم که نخست با ولع و اشتیاق وسیله و امکانی را در اختیار داشته باشیم و در گام بعد به فکر نحوه ی برخورد با آموزش آن بپردازیم همانند کسی هستیم که اول خودرو می خرد و تصادف شدیدی می کند و بعدا به فکر تهیه ی گواهینامه و یاد گرفتن رانندگی می افتد.»
این جوان در ادامه به من گفت : « نکته ی بعدی ، میزان اطلاعات و آشنایی کاربران با این نوع امکانات نوین است و اینکه چه تعریفی برای زمینه ی استفاده از این بستر دارند که در بین ما به طور مرسوم تنها به بُعدِ تفریح و سرگرمی و گذراندن اوقات ابزارهایی چون فضای مجازی علاقه نشان داده می شود تا ظرفیت های ارتباطی و آموزشی که می تواند در این بستر مورد توجه و استفاده قرار گیرند.» با همین ویژگی های رفتاری در فضای مجازی حضور داریم بدون اینکه آموزش های لازم را دیده باشیم و این یکی از مهمترین آسیب های فضای مجازی است که زمینه ساز نابسامانی فعلی و فقر فرهنگی عمومی جامعه در این خصوص شده زیرا زمانی که کاربر نحوه استفاده و تهدید های این فن آوری ها را فراگرفته باشد، به صورت آگاهانه از آن استفاده خواهد کرد نه اینکه تنها زمان و هزینه خود را در این فضا صرف کنند بلکه از افتادن در دام های شیطانی پهن شده در این فضای گسترده مجازی به دور خواهد بود.
وابستگی بیشتر به ارتباطات سایبری مساوی است با افزایش آسیب پذیری
فضای مجازی هم تهدید و هم فرصت به شمار می رود که متاسفانه در کشور ما تهدید این فضا بیشتر احساس می شود چرا که این امر رابطه مستقیم با فرهنگ استفاده ما دارد که خیلی ضعیف است و به جای آن که اول طریقه استفاده از فضای مجازی به مردم آموزش داده شود، این فظا در کشور ما جای گرفت. بی رغبتی مردم به این موضوع پیامد های منفی نظیر مشکلات خانوادگی، مشکلات روحی و روانی را در پی دارد و بر همین اساس تهیه طرح جامع آموزش برای ارتقای فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته زیرا اگر می خواهیم در این حوزه قدمی برداریم و از مزیت های آن بهره ببریم، در ابتدا بایستی آموزش های لازم را به مردم داده سپس طرز استفاده صحیح از این فضا را ترویج کنیم. تعداد محدودی از کاربران فضای مجازی از مزیت های این فضا استفاده می کنند و متاسفانه بیشتر مردم در جامعه ما، آگاهانه یا ناآگاهانه درگیر خطرات و تهدیدات این فناوری هستند.
خبرنگاران نباید از کاربران فضای مجازی باشند .
عقیده ی من که از سال 1365 وارد کار مطبوعات و سپس رسانه شده ام این است که خبرنگاران نباید از این فضا استفاده کنند چرا که برای منعکس کردن اخبار مرتبط با موضوعاتی چون «خودکشی» ؛ سواد رسانه ای بالایی لازم است تا در جامعه طوری منعکس شود که تنشی را به دنبال نداشته باشد و در جهت پیشگیری و آداب سازی حرکت کنند. اگر نحوه انعکاس خبر برخلاف این موضوع باشد، موجبِ شیوع خودکشی نیز می شود چرا که خبرنگاران در اخبار مرتبط با چنین موضوعاتی بیشتر دنبال مقصر هستند که متاسفانه این رویکرد پیامد های منفی در شبکه های اجتماعی چون «تلگرام ، واتساپ و اینستاگرام» به دنبال داشته است.
در عصر حاضر باید در یادگیری مهارت های زندگی تلاش کرد چرا که امروزه روابط و تهدیدات پیچیده شده است و فضای مجازی به این موضوعات دامن زده و پیچیده تر کرده و حتی اگر کسی بخواهد از مزایای این فضا بهره مند باشد، بایستی به دنبال یادگیری این مهارت ها برود . طرز استفاده درست و سالم در این زمینه در مدارس با همکاری ادارات « فرهنگ و ارشاد اسلامی ، بهزیستی و شبکه ی بهداشت و درمان » برگزار می شود و خانواده ها نیز برای آرامش خود و بهره مندی از مزایای فضای سایبری و البته پیشرفت و امنیت فرزندان باید آگاهی و اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشند.
برای استفاده از مزایای فضای سایبر راهی جز آموزش نیست
«متأسفانه بسیاری از کاربران اینترنت و بهره برداران از فضای مجازی، اطلاعی از روش های حفظ و حراست اطلاعات شخصی خود را ندارند و با ناآگاهی وارد این فضا می شوند و این زمینه را برای هکرها جهت کسب و انتشار اطلاعات فراهم می کند.» این موضوع با هدف نشر اطلاعات دروغین برای رسیدن به اهداف خاص در حوزه های مختلف صورت می گیرد و برای جلوگیری از بروز چنین شرایطی بایستی فرهنگ سازی و اطلاع رسانی بیشتر صورت گیرد و هم چنین بهره بران این فضا باید نوعی عدم اعتماد به اخبار منتشر شده در این فضا را داشته باشند.«مردم نبایستی عکس، فیلم و مطالب حساس خود را در گوشی نگه داری کرده و فیلم و عکس شخصی خود را در شبکه های اجتماعی منتشر و یا ذخیره سازی کنند و سرقت و سوء استفاده از کارت های بانکی در انجام امور بانکی از طریق اینترنت را نیز باید به این موارد افزود.»
لزوم ارائه آموزش به سنین مختلف برای جلوگیری از آسیب های فردی و اجتماعی استفاده از فضای مجازی
نامحدود بودن مرزها در فضای مجازی ؛ زمینه سازی بسیاری از تهدیدات و ناهنجاری هایی چون ایجاد استرس، بر هم زدن الگوی خواب و رواج خشونت در شبکه های اجتماعی است که امروزه در جامعه ما به شدت گسترش یافته اند و باید گفت که «با حضور در این شبکه ها افسردگی جانشین امنیت شده است. »این فضا بسیار گسترده است بنابراین برای هر سنی باید «آموزش و اطلاعات کافی» داده شود که متاسفانه در این خصوص با وجود اینکه برای نمونه شرکت های سازنده گوشی های همراه، انواع مناسب را برای سنین مختلف ارائه می کنند اما برخی با هویت دیگران اقدام به خرید آن می کنند و برخی از مردم نیز برای حضور در شبکه های اجتماعی هزینه های زیادی پرداخت می کنند در حالی که نصف قیمت گوشی خود را برای کسب اطلاعات پرداخت نمی کنند.
بدون شک بحث دنیای مجازی و استفاده از فن آوری سایبری با توجه به سرعت بالای تغییرات در آن موضوعی نیست که در یک گزارش محدود بتوان همه زوایای آن را مورد بررسی قرار داد اما آن چه که واضح است، لزوم توجه بیش از پیش به ضرورت آموزش در این خصوص و مشخص کردن سازمانی خاص برای آموزش است تا کمترین خطرات و تهدیدات متوجه کاربران این فضا باشد، امری که تحقق آن علاوه بر برنامه ریزی و اقدامات دستگاه ها و نهادهای مرتبط، به شدت نیازمند توجه خانواده ها است.
آشنایی خبرنگاران با فضای مجازی :
مؤسسات رسانهای مهم جهان، از «نیویورک تایمز و واشنگتن‌پست گرفته تا گاردین و آساهی‌شیمبون» ، دستورالعمل‌هایی برای کار تحریریه‌های‌شان دارند. اگرچه این دستورالعمل‌ها و راهنماها، دقیقا همان «اصول حرفه‌ای کار روزنامه‌نگاری که خبرنگاران در دانشگاه‌ها و بعدتر به تجربه فرامی‌گیرند، نیست، اما مکمل آن محسوب می‌شود» و البته گاهی تاکید بیشتر بر همان اصول اساسی و جهان‌شمول روزنامه‌نگاری است.
مطلب پیش‌رو ترجمه‌ای است از یکی از همین دستورالعمل‌ها که واشنگتن‌پست برای کار در «فضای مجازی» در اختیار روزنامه‌نگارانش قرار داده است. این مطلب تازه‌ترین نسخه از این دستورالعمل است که در سپتامبر 2011 (شهریور ماه سال 1390) به‌روز شده و روی سایت این رسانه قرار گرفته است. این دستورالعمل در شش بخش: «منبع اطلاعات، استناد، انتشار شخصی، بی‌احترامی، سلیقه و لحن، محتوای رسانه ثالث و تصحیح و توضیح» تهیه شده است.
آنچه بیشتر از هرچیزی در این مطلب راهنما جلب توجه می‌کند، تاکید واشنگتن‌پست بر حفظ «اعتبار حرفه‌ای این رسانه و استقلال» آن است و البته موضوعاتی مثل شفافیت در کار «خبررسانی، تفویض اختیار به دبیران میانی و رعایت اصول اخلاقی در فضای مجازی». اگرچه واشنگتن‌پست این مطلب را برای استفاده روزنامه‌نگاران خود تهیه و منتشر کرده است، اما قطعا اصولی که یکی از معتبرترین رسانه‌های جهان، مبنای کار حرفه‌ای خود قرار داده، برای هر خبرنگار و روزنامه‌نگار دیگری در هر نقطه از جهان می‌تواند راهنما باشد.
«راهنما برای نشر دیجیتال، به‌دنبال آن است تا در دنیای به‌سرعت درحال تغییر رسانه‌ها ، روزنامه‌نگاری واشنگتن‌پست را در مسیر درستی هدایت کند.» این راهنما، «یک سند پویا» است که براساس بازخوردی که از روزنامه‌نگاران و خوانندگان خودمان می‌گیریم و البته دریافت‌های تازه‌مان از نیازهای دنیای درحال تغییر روزنامه‌نگاری، دائما به روز خواهد شد. قرار نیست این دستورالعمل، اصول اساسی ما را که بر چاپ کاغذی حاکم است، تغییر دهد، بلکه به دنبال آن است که این اصول را تکمیل کند. شرایط برای کسب اطلاعات از یک گزارش تا گزارش دیگر می‌تواند کاملا متفاوت باشد و به‌همین‌دلیل راهنمایی‌های این دستورالعمل نباید به‌عنوان اصولی سخت و غیرقابل‌تغییر تفسیر شوند. اگر درباره اینکه چطور این راهنما باید در شرایط مختلف به کار گرفته شود، سئوالی دارید توصیه ما این است که با دبیران‌تان مشورت کنید.
منبع اطلاعات :
اگرچه واشنگتن پست ارزش بالایی برای گزارش‌های به‌روز و دست اول قائل است، اما در عین‌حال اعتبار، اصلی است که پایه ی تمام تشکیلات ما بر آن استوار است. اگرچه «تازگی برای خبر» ، یک عنصر حیاتی است، اما اهمیت بالای «صحت خبر» باید همیشه ما را وادار کند، هربار و پیش از آنکه مطلب را در «فضای مجازی» منتشر کنیم به این موضوع فکر کنیم که آیا برای اطمینان از صحت خبر، باید بررسی‌های بیشتری انجام دهیم یا نه و به عبارتی آن خبر توسط مسئول تحلیل و بررسی تأیید محتوا گردد . در بعضی مواقع باید همیشه این سئوال را از خودمان بپرسیم که اصلا این اطلاعات معتبر است یا نه. در رویدادهای خبری مهم، خوانندگان ممکن است فراموش کنند چه کسی اولین بار خبر را منتشر کرد، اما احتمالا منبعی را که اطلاعات نادرست را منتشر کرد، هیچ‌وقت از یاد نمی‌برند.
گزینه ی اول ما این است که به «صحت » گزارش‌های واشنگتن‌پست اعتماد شود، اما مواقعی هم پیش می‌آید که بهدلیل «سرعت انتشار خبر» ، سریعا نمی‌توان صحت یک مطلب را تایید کرد. در چنین مواقعی بهترین کاری که می‌توانیم بکنیم این است که یا براساس اطلاعات «خبرگزاری‌ها یا سایت‌های خبری معتبر» ، یک گزارش اولیه روی سایت قراردهیم یا به خوانندگان‌مان بگوییم که خبرنگاران واشنگتن‌پست به‌صورت جداگانه در حال پیگیری خبر اولیه هستند.
وقت تصمیم‌گیری در چنین مواردی، نباید فکر کنید اطلاعاتی که در رسانه‌های دیگر منتشر شده است، لزوما صحیح است؛ آن هم صرفا به این‌دلیل که بیشتر از یک رسانه آن خبر را منتشر کرده‌اند. اگر تصمیم به تکرار آنچه دیگران گزارش کرده‌اند، گرفتید باید به این موضوع توجه کنید که خوشنامی و اعتبار آن رسانه در زمینه انتشار اخبار صحیح چقدر است و سابقه ی آن رسانه در این زمینه چه می‌گوید. ما معمولا به گزارش‌ها و اخبار خبرگزاری‌ها اعتماد میکنیم، اما نمی‌توانیم هرچیزی را که یک وبلاگ گمنام یا منبع ناشناس ذکر کرده، تکرار کنیم. در مواردی که صحت اطلاعات در خبر رسانه‌های دیگر، مورد سئوال است، حتما با دبیران ارشد مشورت کنید.
وقت جمع‌آوری اطلاعات برای گزارش خودتان، در استفاده از اخباری که دیگر رسانه‌ها براساس منابع ناشناس ذکرکرده‌اند، مراقب باشید. اگر یک رسانه اطلاعات مهمی را از منبع یا منابع ناشناس نقل کرده است، در گزارش خودمان باید کاملا شفاف به خوانندگان بگوییم که آن گزارش بر اساس گفته‌های چنین منبعی نوشته شده است. معمولا ما در واشنگتن‌پست، چنین اطلاعاتی را منتشر نمی‌کنیم، مگر آنکه دبیر ناظر آن را تایید کرده باشد. مثلا ما معمولا نام یک مضنون را تنها بر پایه آنکه رسانه‌های دیگر به نقل از یک منابع ناشناس ذکر کرده‌اند، منتشر نمی‌کنیم.
به این چند مثال درباره موضوع منبع اطلاعات توجه کنید:
یک وبلاگ که اسمش در فهرست صفحه وبلاگ‌های واشنگتن‌پست آمده (البته جزو وبلاگ‌های ما نیست) بر اساس گزارش یک منبع ناشناس، خبری را منتشر کرده است. منبع خبری ناشناس می‌گوید که مجله ی «نشنال اینکورر» ـ یک هفته‌نامه زرد نویس معروف آمریکایی ـ قرار است گزارشی درباره یکی از اعضای معروف کنگره منتشر کند که به خیانت متهم شده است. ما چنین گزارشی را منتشر نمی‌کنیم.
بعد از سونامی ژاپن، بعضی منابع خبری از جمله خبرگزاری اسوشیتدپرس (AP) گزارش دادند که هزاران نفر در منطقه ی شمال ژاپن ناپدید شده‌اند. ما این خبر را در سایت واشنگتن‌پست منتشر نکردیم، البته تا زمانی که مطمئن نشدیم که خبرگزاری «کیودو»ی ژاپن ، منبع موثقی در زمینه تعداد گمشدگان است. در جریان پرهرج و مرج خبرهای فوری، دبیران باید به‌سرعت تصمیم بگیرند که منبع خبر آن خبرگزاری قابل اعتماد است یا نه. در سال 2010، در جریان گروگان‌گیری در ساختمان «سیلور اسپرینگ» ما برخلاف دیگر رسانه‌ها، تا زمانی که هویت فرد گروگان‌گیر توسط منابع واشنگتن‌پست تایید نشد، نامش را منتشر نکردیم.
استناد :
در خبرنامه‌های ایمیلی، پست‌های شبکه‌های اجتماعی و دیگر گزارش‌های خبری دیجیتال که برپایه گزارش‌هایی غیر از مطالب خود واشنگتن‌پست نوشته می‌شود، باید به‌صورت کاملا شفاف منبع اطلاعات ذکر شود. همین توجه و دقت باید در مورد تمام زوایای خبر هم به‌کار برود. مثلا خبرنگار هنگام نوشتن گزارش و ارجاع به‌منبع، در صورت لزوم باید به این نکته اشاره کند و با استفاده از عباراتی مثل «واشنگتن‌پست مستقلا نمی‌تواند این اطلاعات را تایید کند» یا «ما درحال پیداکردن منابعی برای تایید خبر هستیم» خوانندگان را در جریان کیفیت اطلاعاتی که آن را منتشر کرده، قرار دهد.
مقالات و پست‌های وبلاگی :
ذکر منبع در مقالات و پست‌های وبلاگی واشنگتن‌پست در صورت امکان، باید از طریق لینک دادن و چند کلمه توضیح فراهم شود. صرف اضافه کردن یک لینک، راه درست ارجاع دادن نیست؛ املای آن سایت هم باید دقیق و درست نوشته شود. علاوه‌براین، اگر منبع ارجاعی، رسانه شناخته‌شده‌ای نیست، یک توضیح کوتاه درباره آن رسانه و گزارشی که به آن لینک می‌دهیم هم ضروری است. زمانی که امکان لینک دادن، فراهم نیست، آوردن اسم و تاریخ مطلب هم کفایت می‌کند. مثل این نمونه: «خبر بازداشت‌ها، اولین‌بار در روزنامه »دالاس مورنینگ نیوز» در مقاله‌ای در اول مارچ منتشر شد.
خبرنامه‌های ایمیلی :
قانون کلی این است که خبرنامه‌های ایمیلی با ارجاع شروع شود. مثل این نمونه:
عنوان خبر (تیتر): بر اساس گزارش AP «جان اسمیت» از نام‌نویسی برای سال 2012 صرفه‌نظر کرد
متن خبر: طبق گزارش اسوشیتدپرس، جان اسمیت عضو مجلس نمایندگان آمریکا، به‌دنبال راهیابی مجدد به مجلس برای سال 2012 نیست.
یک مثال دیگر:
پس از سوءقصد به جان «گابریل گیفوردز» ـ از نمایندگان زن مجلس آمریکا که از یک سوء قصد نجات یافت ـ سی‌ان‌ان و ان‌پی‌آر ـ رادیوی عمومی ملی آمریکا ـ گزارش کردند که او کشته شده است. ما در آن زمان، این خبر را در خبرنامه ایمیلی‌مان این‌طور منتشر کردیم: «گابریل گیفوردز، پس از شلیک یک مهاجم به سرش کشته شد؛ سی‌ان‌ان و ان‌پی‌آر خبر را این‌طور منتشر کرده‌اند.» اما بهتر بود که خبر این‌گونه مخابره می‌شد: «سی‌ان‌ان و ان‌پی‌آر گزارش دادند که گابریل گیفوردز پس از شلیک یک مهاجم به سرش کشته شد.»
رسانه‌های اجتماعی :
در ارجاع به پست‌هایی که توسط دیگران در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شود هم باید مطلب با ذکر منبع شروع شده و اگر لازم است با توضیحی همراه شود؛ چند مثال از توییتر:
جمع‌بندی چند پست: @washingtonpost بر اساس گزارش AP، جان اسمیت احتمالا از رقابت‌های سال 2012 کناره گیری می‌کند.
ریتوییت: @NASA پرتاب فضا‌پیمای «اِندِور» برای دست‌کم 48 ساعت به‌تاخیر افتاد. بهدلیل مشکلی که در سیستم گرمایشی واحد 1 نیروی کمکی پیش آمد.
بررسی‌های بیشتر: @washingtonpost چندین خبرنگار در توییر، از مرگ «اسامه‌بن‌لادن» خبر داده‌اند. سرویس امنیت ملی ما، درحال بررسی و تایید صحت و سقم این خبر است.
انتشار شخصی :
یک قانون کلی در واشنگتن‌پست می‌گوید که اخبار، چه متن و چه تصویر، قبل از انتشار ویرایش می‌شوند. اما با ظهور رسانه‌های دیجیتال نوین، سرعت انتشار خبرها و انتظار خوانندگان برای دریافت اخبار و اطلاعات سریع و صحیح، ممکن است اجرای این قانون کمی مشکل شود. در بعضی موارد ـ مخصوصا در وبلاگ‌ها یا توییتر خبرنگاران واشنگتن پست در پوشش زنده خبری رویدادها ـ ممکن است اطلاعاتی بدون ویرایش پست شوند. معیارهای واشنگتن پست در زمینه صحت اطلاعات و بی‌طرفی که قبل‌تر به آنها اشاره شد، درباره این پست‌ها هم مصداق پیدا می‌کند. در چنین مواردی زمانی که روزنامه‌نگاران ما، خودشان پست‌هایی را منتشر می‌کنند، درصورت امکان آن مطلب را پیش از انتشار برای دبیرشان بخوانند.
به افرادی هم که اجازه انتشار مستقیم مطالب در واشنگتن‌پست را دارند، توصیه می‌شود در هر موردی که احتمال اعمال سلیقه یا عدم رعایت صحت یا بی‌طرفی وجود دارد، پیش از انتشار مطلب با دبیران مربوطه مشورت کنند. به همین ترتیب، در مواردی که ممکن است ریسک تبعات قانونی چه برای روزنامه‌نگار و چه برای واشنگتن‌پست وجود داشته باشد یا این احتمال وجود دارد که به اعتبار و حسن‌شهرت آنها لطمه‌ای وارد شود، افراد باید قبل از انتشار، درباره آن مطلب با دبیران‌شان مشورت کنند.
این دبیران ارشد در هر بخش هستند که تعیین می‌کنند کدامیک از کارکنان و تحت چه شرایطی اجازه انتشار مستقلانه مطالب را دارند. اجازه برای انتشار شخصی مطالب در رویدادهای خبری فوری، قائدتا به اخبار تکمیلی درباره همان موضوع تسری پیدا نمی‌کند و اخبار تکمیلی تحت همان چارچوب‌های معمول منتشر می‌شوند. اگر در این موارد شک و شبهه‌ای دارید، می‌توانید از دبیر یا دبیران ناظر سئوال کنید.
تمام تصمیمات درباره اینکه آیا یک خبر باید منتشر شود یا اینکه چه زمانی برای انتشار آن مناسب است، توسط دبیران گرفته می‌شود. قانون کلی در واشنگتن‌پست این است که هر مطلب، پیش از انتشار باید دست‌کم توسط دو دبیر خوانده می‌شود. درباره این موضوع که یک مطلب چه زمانی باید منتشر شود، دبیران تحریریه واشنگتن‌پست هستند که تصمیم می‌گیرند. دبیران باید بتوانند برای این تصمیم بیشتر از همه براساس گفته‌ها و تصمیمات روزنامه‌نگاران خود مجموعه تصمیم بگیرند؛ حتی اگر یک رسانه دیگر خبری را منتشر کرده است که متضاد با اطلاعات خبرنگاران خودمان است.
بی‌احترامی ، سلیقه و لحن :
«فهم متعارف» یا «درک عمومی» خیلی بیشتر از یک مجموعه قوانین سفت و سخت درباره پرهیز از فحش و بی‌احترامی در انتشار محتوا کاربرد دارد. اگرچه که قانون کلی در چنین مواردی آن است که روزنامه‌نگاران واشنگتن‌پست، بدون اجازه دبیران ارشد نباید هیچ مطلب، عکس و ویدئویی را که حاوی بی‌احترامی است بر خروجی‌های واشنگتن‌پست قرار دهند.
دبیران همیشه باید در جریان انتشار مطلبی که حاوی بی‌احترامی است یا هر مورد مشابهی که بعضی مخاطبان ممکن است آن را نامناسب یا توهین‌آمیز توصیف کنند، قرار بگیرند. این شامل مواردی مثل متن، فایل‌های دیداری و حتی لینک‌هایی که به رسانه ثالث ارجاع می‌دهند، هم می‌شود. گزارشگران و وبلاگ‌نویسان باید همیشه با دبیران یا سرپرستان مرتبط در این زمینه مشورت کنند. اگر روزنامه‌نگاران این نگرانی را دارند که محتوا ممکن است مورد ایراد برخی خوانندگان یا بینندگان قرار گیرد، ترجیحا با دو دبیر یا بیشتر مشورت دارند.
ما به‌عنوان کسانی که به‌طور حرفه‌ای در حوزه خبر کار میکنیم، باید محتوا را از هرگونه احتمال توهین یا ایرادی که با ارزش‌های خبری در تضاد است، دور نگه داریم. وقتی مطلب اولیه شما یک فایل تصویری است، دقت کنید که فایل شامل این موارد هست یا نه؛ حادثه طبیعی شدید، موقعیت‌های جنسی یا غیراخلاقی، فحش و ناسزا و توهین‌های نژادی یا به‌صورت‌های دیگری که احتمال دارد، برای بعضی مخاطبان نامناسب باشد.
باید توجه کنیم که یک مطلب ممکن است تا چه حدی برای مخاطبان مختلف (از جمله کودکان) آزاردهنده باشد. ضمن آنکه چنین مطلبی تا چه حد ممکن است به درک و برداشت مخاطبان از آن خبر یا گزارش کمک کند. اگر دبیران تشحیص دهند، محتوایی که پتانسیل توهین‌آمیزبودن را دارد، حاوی ارزش‌های خبری هم هسست، در کنار انتشار آن مطلب باید از متن یا تصاویری استفاده کنند که به مخاطب بگوید که آن فایل حاوی چنین محتوایی است.
به‌عنوان مثال ممکن است بخواهیم به صفحه‌ای لینک دهیم که حاوی ارزش‌های خبری است، اما محتوای آن با معیارهای واشنگتن‌پست همخوانی نداشته باشد. پس باید مخاطبان بدانند که قبل از کلیک کردن، چه چیزهایی ممکن است ببینند. با نوشته‌هایی مثل:«هشدار: بعضی تصاویر این سایت حاوی عکس‌های واضح جنگی است.»
یک نمونه: فحاشی در یک ویدئوی یوتیوب
یکی از وبلاگ‌نویسان واشنگتن‌پست یک ویدئوی بامزه در یوتیوب می‌بیند که ظاهرا فیلم در کابین یک هواپیما گرفته شده است. بیشتر مسافران درحالی که هواپیما در حال پرواز است و در صندلی‌شان نشسته‌اند، با بالش‌ها مشغول زدن همدیگر هستند. در آخر ویدئو، یکی از مسافران باصدای بلند می‌گوید: «این ... رو کی شروع کرد؟»
سئوال: چنین ویدئویی را که حاوی فحش است، می‌توان در وبلاگ واشنگتن‌پست منتشر کرد؟
تصمیم: وبلاگ‌نویس باید با دبیرش در این زمینه گفت‌وگو کند و دبیر هم قبل از انتشار ویدئو باید آن را از ابتدا تا انتها ببیند. در این موردی، واشنگتن‌پست نباید ویدئو را منتشر کند، چرا که ارزش خبری این ویدئو به‌عنوان یک رویداد خبری رسمی بسیار کم است. قضاوت درباره ارزش خبری چنین مواردی، بستگی به این دارد که آن ویدئو تا چه اندازه در رسانه‌های اجتماعی به محل گفت‌وگو، بحث و نقد تبدیل شده است. اما تمام این موارد باید با توجه به این نکته سنجیده شود که واشنگتن‌پست با بازنشر این ویدئو چه اعتباری به این نوع سرگرمی اضافه می‌کند.
نکته ی کوتاه پایانی در این زمینه آن است که ما در واشنگتن‌پست به سایت‌هایی که به فعالیت‌های غیرقانونی کمک یا آنها را تشویق می‌کنند، لینک نمی‌دهیم. اگر سئوالی در این زمینه دارید که یک سایت در چارچوب چنین فعالیت‌هایی قرار می‌گیرد یا نه با بخش حقوقی مشورت کنید.
نتایج یک پژوهش در مورد تاثیر فضای مجازی در ایران حاکی است:
اگرچه در برخی موارد داده‌های فضای مجازی منجر به پیامدهایی مانند تضعیف ارزش‌های سنتی و خانوادگی شده، اما در موارد دیگر این بستر زمینه ارتقای سواد و مشارکت سیاسی و سرمایه اجتماعی افراد را به همراه داشته و کسب و کار آنلاین را رونق داده است.
تعداد کاربران اینترنت از ۲۵۰ هزار نفر در ســال ۱۳۷۸، بــه ۵۶ میلیــون در سال ۱۳۹۴ و ۶۷ میلیون و ۶۰۲ هزار و ۷۳۱ نفر در سال ۱۳۹۹ رسیده است. بر اساس آخرین آمار منتشر شده، تعـداد مشــترکان اینترنــت ســیار٩٠ میلیــون و ۳۵۴ هزار نفر شده‌اند و ضریب نفــوذ اینترنــت به ١٠٦.٣٦ درصد رسیده است. همچنین ضریب نفوذ رسانه‌های اجتماعی با شـاخص ١١ درصد رشـد در سـال ١٣٩٩، ٧١ درصد برآورد شده است. این آمار حاکی از آن است که امروزه فضای مجازی بخشی از زنـدگی روزمـره مردم ایران شده است.
فناوری‌های وب٢ از ویژگی دوگانه رسانهای ـ تعاملی برخوردارنـد. بـدین معنـا که از طرفی به عنوان رسانه بر امراجتماعی و پدیده‌های اجتماعی در زندگی واقعی تـاثیر می‌گذارنـد و از طرف دیگر فضـایی را بـه وجـود می‌آورنـد کـه در آن امر اجتمـاعی و پدیـده‌های اجتمـاعی شـکل می‌گیرند. این ویژگی دوگانه فناوری‌های نوین، به دانش علوم اجتماعی در باره فضای مجـازی منتقـل شده است.
روش شناسی تحقیق:
این تحقیق با استفاده از روش تحلیل ثانویه انجام شده است. جمعیت آماری در این تحقیق مقاله‌های منتشره شده علوم اجتماعی در حوزه فضای مجازی است و نمونه ۷۳۲ مقاله منتشر شده در بازه زمانی ۱۳۸۱ تا ۱۴۰۰ است. واحد تحلیل مقاله‌ها و واحد مشاهده نتایج این مقاله‌ها هستند.
تحلیل توصیفی مقاله‌ها:
نتایج نشان می‌دهند که در ۴۵.۷۷ درصد مقاله‌ها، فضای مجازی با موضوع مورد مطالعه رابطه مستقیم و مثبت داشته است و بیشترین فراوانی با ۳۶.۲۰ درصد و ۸۵.۱۵ درصد به ترتیب به گروه‌ها، با عناوین پدیده‌های نوظهور اجتماعی و مشارکت سیاسی، سرمایه اجتماعی، حوزه عمومی و دموکراسی و... اختصاص دارند.
یافته‌ها:
هویت و ارزش‌ها:
از ٨٧ مقاله در گروه «هویت و ارزش‌ها»، ۵۳ مقاله با موضوع هویت و ارزش‌های ملی، قومی، فرهنگی و دینی است که ٢٨ مقاله از آنها، تاثیر فضای مجازی را بر هویت و ارزش‌های ملی، دینی و فرهنگی منفی ارزیابی کرده‌اند. بیشترین تاثیر منفی بر هویت ملی با ١٠ مقاله، هویت دینی ۵ مقاله، هویت دینی و ملی ۴ مقاله، دینداری ۵ مقاله و هویت فرهنگی ۴ مقاله است.
سبک زندگی :
از ۴۱ مقاله با عنوان «سبک زندگی»، نتایج ۱۴ مقاله حاکی از این است که شبکه‌های اجتماعی مجازی با مدیریت بدن، نوگرایی، مدگرایی و تجمل‌گرایی رابطه مثبت معناداری دارد. به نظر می‌رسد که سبک زندگی کاربران تحت تاثیر فناوری‌های نوین در حال مدرن شدن است.
خانواده:
از ۳۶ مقاله با عنوان «تاثیر فضای مجازی بر خانواده»، موضوع ۲۷ مقاله روابط زوجین، انسجام خانواده و ارزش‌های خانواده است که ۲۱ مقاله (۷۷ درصد) تاثیر اینترنت و رسانه‌های اجتماع را بر موضوعات یادشده منفی ارزیابی کرده‌اند. روابط زوجین با ۱۱ مقاله با سوگیری منفی بیشترین فراوانی را از این جهت به خود اختصاص داده است.
روابط اجتماعی و ارتباطات میان فردی
از ۲۱ مقاله با عنوان «روابط اجتماعی و ارتباط‌های میان فردی»، ۱۱ مقاله تاثیر فضای مجازی را بر روابط اجتماعی و ارتباط‌های میان فردی مثبت ارزیابی کرده‌اند. نتایج مقاله‌ها نشان می‌دهند که کاربران از فضای مجازی برای گسترش روابطاجتماعی با دوستان و حفظ روابط با دوستان قدیمی استفاده می‌کنند و فضای مجازی روابط اجتماعی و ارتباط‌های میان فردی را گسترش داده است .
یافته‌های پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اکثر کاربران برای تسهیل روابط خود، احیای ارتباط‌های قدیمی و ایجاد و حفظ ارتباط با دوستان به فیس بوک روی می‌آورند. در حالیکه برخی محدودیت‌های خانوادگی، جغرافیایی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی با حضور در شبکه جبران می‌شود که از مهمترین آنها تجربه جهان وطنی وآشنایی با دنیای مدرن است.
مشارکت سیاسی، حوزه عمومی، سرمایه اجتماعی و دموکراسی
از ۱۱۶ مقاله با عنوان «مشارکت سیاسی» ۷۲ مقاله با موضوع مشارکت سیاسی، حوزه عمومی، سرمایه اجتماعی و دموکراسی است که ۵۷ عدد از این مقاله‌ها یعنی حدود ۷۹ درصد تاثیر اینترنت و رسانه‌های اجتماعی را مثبت ارزیابی کرده‌اند. مشارکت سیاسی با ۲۰ مقاله، سرمایه اجتماعی با ۱۷، دموکراسی با ۱۰ و حوزه عمومی با ۱۰ مقاله، بیشترین فراوانی با سوگیری مثبت را به خود اختصاص داده‌اند. به نظر می‌رسد کاربران ایرانی به درستی از نظم اطلاعاتی باز که فضای مجازی به وجود آورده است در جهت مطالبه‌گری و دموکراسی استفاده می‌کنند.
بهره‌وری کسب و کارها وحرفه‌ها از فضای مجازی
۳۸ مقاله با عنوان «بهره‌وری حرفه‌ها، کسب و کارها و محافل آکادمیک از فضای مجازی» انجام شده‌اند. نتایج این مقالات حاکی از این است که حرفه‌ها، کسب و کارها و محافل آکادمیک برای پیشبرد اهداف خود و رونق اقتصادی از فضای مجازی استفاده می‌کنند.
دین در فضای مجازی
اگرچه برخی از مقاله‌ها تاثیر فضای مجازی را بر دینداری منفی ارزیابی کرده‌اند، اما نتایج مقاله‌های دیگر حاکی از این است که بر اساس آموزه‌های دینی سواد رسانهای دینی طرح می‌شود. روحانیون وبلاگ‌های خود را به وجود می‌آورند و همچنین ما شاهد پدیده‌های اجتماعی نوظهوری مانند زیارت مجازی هستیم که همه نشان دهنده این است که دینداران از ظرفیت‌های فضای مجازی برای ترویج دین استفاده می‌کنند.
بسترسازی برای کاهش آسیب ناشی از فضای مجازی
۳۴ مقاله در ضرورت سواد رسانهای نوشته شده است که اکثر این مقاله‌ها سواد رسانهای را راهکاری ضروری برای کاهش آسیب‌های رسانه و فضای مجازی دانسته‌اند. همچنین مقاله‌هایی درباره سیاستگذاری در حوزه فضای مجازی و دنش حکمرانی نوشته شده است که نشان می‌دهد فضای مجازی به عنوان واقعیت اجتماعی یا مجاز واقعی جامعه کنونی ایران پذیرفته شده است.
«اعظم راودراد» افزایش سواد رسانهای زنان و داشتن اطلاعات قوی و کامل از شیوه کاربری امن رسانه را بهترین راه حل مشکل آزار و تعقیب زنان در اینترنت می‌داند.
نتیجه گیری:
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که فناوری‌های وب ۲ ارزش‌های خانوادگی و هویت دینی و ملی کاربرانی ایرانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سبک زندگی آنها را به سوی مدرن شدن پیش می‌برد.
از طرف دیگر پدیده‌های نوظهوری مانند «فراغت مجازی، گردشگری مجازی، اینفلوئنسرها، سوگواری مجازی، بدن رسانهای، خود مجازی، زیارت مجازی ومواردی از این دست» در این فضا شکل گرفته‌اند. اما از طرفی فضای مجازی «مشارکت سیاسی و سرمایه اجتماعی کاربران» را افزایش می‌دهد و کاربران از فضای اطلاعاتی باز که فضای مجازی ایجاد کرده است برای گسترش دموکراسی و حوزه عمومی استفاده می‌کنند.
همچنین کسب و کارها برای رونق اقتصادی از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که کاربران از آزادی فردی به معنای آزادی تحرک که فناوری‌های وب ۲ برای آنها فراهم آورده است به خوبی استفاده کرده‌اند و به کمک اینترنت و رسانه‌های اجتماعی توانسته‌اند فارغ از قید زمان و مکان، روابط اجتماعی خود را گسترش دهند یا روابط قدیمی خود را حفظ کنند.
