به قلم ـ استاد جعفر دیناروند
رئیس کارگروه تخصصی امور اجتماعی اتاق فکر انجمن روزنامه
فهم را شناخت خوانند و از آن به عنوان یک توانایی برای رسیدن به هدف سود جویند.جویند.شاید برای عوام این معنا درست باشد اما فهم از شناخت بالاتر است.
شناخت تنها مقدمه ای برای پی بردن هاست اما این که چنین شناختی دارای عمق هست یا خیر؟همان اساس مطلبی است که به فهم منتهی می شود.فهم عمق نگری و برداشت های حساب شده ی آدمی از مسائل و مشکلات است.برداشت از انواع مشاهدات و شنیدنی هاست.بنابراین باید فهم را ادراک نیز در نظر گرفت.مانند یک کشاورزی است که توانایی برداشت محصول خود را با توجه به وسایلی که در اختیار دارد انجام می دهد.بدیهی است که حتی وسایل یکسان می می توانند برداشت های یک کشاورز را از دیگران متمایز سازد.برداشت اوج توانایی آدمی در استفاده ی حداکثری است.
انسانی که می تواند از دیده های خویش بیشترین برداشت ها را نماید.ادراکی که عمیق نگری است و نگرشی که اعماق مطالب را می شکافد تا بهترین ها و درست ترین ها را کشف و در یابد.فهم برای انسان وسیله ای برای رسیدن به منظورهای بزرگ انسانی است.بر این اساس اشخاصی که بیشتر می فهمند مانند کسانی که کمتر درک می کنند نیستند.این بسیار بدیهی است که انواعی از دیدگاه ها وجود داشته باشند و افراد بر اساس آنچه می فهمند عمل کنند.سطحی نگری در مقابل عمق نگری است.فهم که وارد در عملیات گردید سایر رفتارها را تحت تاثیر قرار می دهد.آنکس که بیشتر بفهمد سریع تر عکس العمل نشان می دهد.خواه این عکس العمل درونی باشد و خواه بیرونی تلقی گردد.فهم برای انواعی از افراد دارای تفاوت های رفتاری است.
فهم تحلیل کننده نیز هست.نتایج را بدون نزدیک کردن موارد انجام نمی دهد.توانایی خاصی است که هدایت انسان را صورت می دهد.بر این اساس آن کس که در شنا کردن، سطح یک استخر را می بیند دارای ویژگی هایی است که با شخص عمیق بین متفاوت می گردد.بدیهی است که رفتارهای افراد نیز تابع فهم آن ها می شود.فریاد برای انسانی که مسائل را خوب تجزیه و تحلیل می کند معنایی فراتر از صدا درآوردن دارد.بنابراین فریادهای مهم جامعه ی بشری از سوی افرادی است که فهیمند،ادراکی انسانی دارند و خود را در دریای بیکران انسانیت شناور می یابند.فهم برای فریاد راهگشایی برای رشد و ترقی است.این مهم زمانی معنا دار می شود که فریادها بر علیه موارد ضد بشری باشد.جنگ افروزی کار افرادی فهیم نیست بلکه کسانی است که در رشد انسانیت خود عقب مانده اند.
فریاد ضد جنگ دقیقا نقطه ی مقابل آن است.چه کسانی بر علیه ستم، فریاد ها زدند؟در تاریخ بشریت بیدار سازی نسل ها را چه کسانی صورت دادند؟ بدیهی است که فهیم ترین ها بودند.فریاد بدون فهم فقط اتلاف وقت هاست.شاید بی معناترین هم باشد.فریاد باید دارای معنای والای انسانی بوده و دقیقا از سوی کسانی روی دهند که ادراکی بلند دارند.این مهم که میان فهم و فریاد رابطه ای منطقی است ما را به سمتی هدایت می کند که بشریت را نجات دهد و از سقوط برهاند.بیدار باشی برای همه است.فریب خوردن را اساسی برای موفقیت های غیر انسانی می داند و فهم را سلاحی برای مبارزه در نظر می گیرد.آن کس که بهتر می فهمد کمتر فریب می خورد.فریاد و فهم دو بال همسو برای پروازهای بلند و اوج گرا هستند.باید این رابطه را قوی تر نمود.
فهم یک وسیله ی انسانی است اما خلوص در آن نیز مهم تلقی می گردد.فهمی که در آن جوهره ی آدمی اساس باشد بدون شک خالص است.ما این پاکی را در درون آدمی می یابیم .آن را آدمیتی می دانیم که بدون آن انسانیت معنایی نمی یابد.تعهدی که از فهم بر می خیزد و فریادی که در آن تیری به سوی هدف تلقی می گردد.فهمیدن بدون کوشش حاصل نمی شود و فریاد نیز عملی است که از سوی هر کس امکان تولید ندارد.شاید همین نکته ی ظریف باشد که فریاد را تخصصی می داند و آن را با فهم و درک می آمیزد.با انواعی از فریادهای ظاهری بیگانه است و فریاد را حتی در سکوت و نگاه در می یابد.فریاد را باید امری مهم در انواعی از بیدار سازی ها دانست و بنیان آن را فهمی دو طرفه در نظر گرفت.فهمی که ایجاد کننده دارد و فهمی که برای شنونده ایجاد می گردد.بیداری بر اساس فهم مهم ترین بیداری هاست.
فهم فریاد می آفریند و فریاد نیز توسعه دهنده ی آن است.شاید رساترین رابطه همین نکته باشد.افرادی اندیشمند و فهیم که با مشاهده ی وضعیت انسانی فریاد سر می دهند تا دیگران را از موجودیتی نابسامان بیدار نمایند . فهمی که با فریاد برای افراد ایجاد می شود تا با مشاهده ی عمیق تر اطراف به درکی والا رسند و انواعی از دردها را بیابند و از درون به آن ها بپردازند.هوشیاری درونی که با فهم حاصل می شود هدف دار و با معناست.باید این مهم بسیار جالب باشد که بدون فهم هم می توان فریاد زد اما مانند برگشت صدا در کوه هاست که پژواک نامیده می شود.فهم برای فریاد چاره ساز و مشکل گشاست.جامعه ای که این دو واژه را کنار هم بگذارد موفق تر به اهداف انسانی خود می رسد.فهم فریاد ساز و فریاد فهم ساز.این ها اساس عمق نگری در بیداری سازی است.
