مدیرکانون بسیج رسانه ی سپاه ناحیه ی شوش برای اعضای خود آموزش مقدماتی خبرنویسی را ضروری دانست ـ (قسمت چهاردهم)

به قلم ـ عباس کرم الهی

مدیرکانون بسیج رسانه سپاه ناحیه شوش دانیال^(ع)

در قسمت سیزدهم آموزش خبری نویسی شما اعضای کانون بسیج رسانه و خبرنگاران پایگاه خبری تحلیلی شوش نیوز را ابتدا با «زردنویسی یا روزنامه های زرد» آشنا نمودیم در قسمت چهاردهم ابتدا شما را با « انواع کاغذها و اندازه ی آن »  آشنا می کنم  و سپس  به  « صفحه آرایی روزنامه و مجله » می پردازیم .

آشنایی با انواع كــاغـــذ

اندازه هاي بين المللي كاغذ

نگاه كنيد به نظام استاندارد اندازه یكاغذ C .B .A

اندازه ی حروف

نگاه كنيد به نظام اندازه ی  پونت انگليسي آمريكايي، نظام پونت اروپايي (ديدو)، پونت .

اندازه ی حروفريزي

اصطلاحي براي اندازه ی خاصي از حروف چاپي كه معمولا" براي حروفچيني متن به كار مي رود. به طور معمول به پونت 6 تا 14.

اندازه ی ظاهري

از اين اصطلاح براي اشاره به تفاوت اندازه ی حروف با پونت هم اندازه ولي از حروف چاپي مختلف استفاده مي شود(نگاه كنيد به اندازه گذاري حروف). اين اختلاف اندازة ظاهري ناشي از تفاوت در ارتفاع ايكس نسبت به ارتفاع بخش صعودي و اندازة بخش نزولي حروف است.

اندازه ی كاغذ

اندازه ی كاغذ سنتي «امپريال» در بريتانيا، در مقابل نظام اندازه ی استاندارد كاغذ C , B  , A، كه طي دوره اي طولاني مدت تكامل يافت و در نتيجه فاقد انسجام منطقي است.

در ادامه ی برخي از رايج ترين اندازه هاي امپريال برحسب اينچ معرفي شده است. (برابري هاي متري اين اندازه ها ممكن است بسته به سازنده آن متفاوت باشد)

كاغذ هاي مات (Opaque) و انواع مقوا

كاغذهاي طراحي انواع بسيار متعددي دارند كه بر طبق وزن (ضخامت) و بري (درجة يافت سطح) طبقه‌بندي مي‌شوند.

زماني‌كه كاغذ يا سطحي را براي‌طراحي انتخاب مي‌كنيد، چند نكته را بايد در نظر داشته باشيد:

1 ) ـ آيا كار هنري شما يك طراحي خام و اوليه است، يا بايد آن را به نمايش بگذاريد و ارائه دهيد؟

2 ) ـ آيا حاصل كار شما نياز به تكثير دارد يا نه؟

3 ) ـ از چه ابزاري مي خواهيد استفاده كنيد؟

4 ) ـ اثر (افكت) گرافيكي مورد نظر شما چيست؟

جدا از اين عوامل، تصميم نهايي به سليقه شخصي بستگي دارد كه حاصل آزمايش و تجربه شما است.

كاغذ روزنامه

كاغذي است كه از نقاله چوب ساخته مي شود و ارزان، اما شكننده و لطيف است. اين كاغذ، مخصوص روزنامه است و سفيد، صاف و جاذب الرطوبه مي باشد. كاغذ روزنامه براي كارهاي هنري سريع و موقتي مناسب است .

از اين كاغذ براي طراحي هاي خام و اولية بزرگ و طراحي هاي موقتي كه با مداد ذغالي يا مداد شمعي و مداد گچي انجام مي شوند، استفاده مي شود. كاغذ روزنامه به صورت دفترچه ، ورقه و رل يا توپ هاي به پهناي از پنچ فوت به بالا در دسترس است.

كاغذ بوچر (Butcher paper)

كاغذ سفيد محكم تري است كه در توپ هاي به پهناي 35 اينچ توليد مي شود و براي كارهاي هنري بزرگتر مناسب است. اين كاغذ براي طرحهايي مناسب است كه در آنها از مدادها نرم، مداد شمعي، مداد ذغالي، مداد گچي، انواع ماژيك، انواع جوهرها و رنگ هاي گواش استفاده مي شود.

كاغذ طراحي

اين كاغذ در انواع بسيار و با كيفيت‌ها، ضخامت‌ها و زيريي‌هاي مختلف موجود است. اين نوع كاغذ در رنگ هاي هماهنگ و متناسب و در اندازه‌هاي مختلف به صورت ورقه، دفترچه، و رل يا توپ در دسترس است. كاغذ طراحي نموداري(كاغذ شطرنجي يا ميليمتري) نيز با تقسيم بندي به صورت چهارخانه ـ به اندازه هاي مختلف و براساس اينچ و سانتيمتر ـ  و با خطوطي به رنگ آبي، سبز، نارنجي يا سياه در دسترس است.

به عنوان يك راهنمايي كلي متذكر مي شود كه: انواع قلم ها و ماژيك ها براي كاغذهاي ضخيم تر و صاف تر، مداد و رنگ هاي نقاشي براي كاغذهاي با سطوح زبرتر و ضخامت متوسط، مداد شمعي، انواع پاستل ها يا مدادهاي گچي، و مداد ذغالي براي كاغذهاي با سطوح مقاوم تر و ضخيم تر و زبرتر مناسب هستند. علاوه بر اين، لازم است كه قبل از استفاده از مداد يا قلم به روي كاغذ طراحي، به دقت هر دو طرف آن را بررسي كنيد؛ زيرا بسيار از انواع ورقه هاي كاغذ در يك سطح صاف تر و در سطح اصلي ناهموارتر و زبرتر هستند.

كاغذهاي با كيفيت ويژه

شامل كاغذهايي است كه معمولا" سطوح آنها براي ذغال طراحي، پاستل، آب رنگ، خطوط مركبي و رنگ روغن آماده شده اند. كاغذهاي رنگي نيز به صورت مات يا براق و در اندازه هاي گوناگون، فراوان است. برخي از اين نع كاغذها در يك طرف چسبندگي دارند و براي كارهاي كولاژ مناسبند.

مقوايي تصوير سازي (Iiustration board)

مقواي تصوير سازي سفيد و با كيفيت بالا است و به پشت آن مقواي نازك چسبانده شده است. اين مقوا به صورت ورقه و در اندازه هاي مختلف توليد مي شود به صورت صاف و پرس سرد (CP) ، ريزدانه و پرس گرم (HP)و زبر و ناهموار(R) در دسترس است.

از اين مقوا براي عرضة نهايي كار هنري به وسيله آبرنگ، مداد شمعي، ايربراس، يا قلم و مركب استفاده مي شود. سطح صاف تر اين مقوا، براي كارهايي كه خطوط ظريف دارند، بسيار مناسب است. مقواي بريستول (Bristol board) نيز داراي سطح سفيد براي طراحي است و دو نوع پرداخت دارد: صاف، كمي زبر. اين مقوا در ضخامت هاي از يك تا پنج لايي توليد مي شود.

مقواي مات (مقواي كادر)

كيفيت اين مقوا، نسبت به مقواي رسم، پست تر و وزن آن كمتر است و در رنگ هاي مختلف موجود است. از اين مقوا به طور عمده براي دادن حاشية زينتي به عكس ها و درست كردن كادر مقوايي، ماكت سازي، و تهيه قاب يا چهارچوب مقوايي استفاده مي شود؛ اما براي نقاشي و طراحي هم مي توان آن را به كار برد.

در بازار انواع بسيار زيادي از مقوا با ضخامت ها، زبري ها و رنگ هاي گوناگون موجود است. آندسته از مقواهايي كه سطح سفيد و صاف دارند، و پشت آن ها با لاية پلي استر پوشش شده است، براي انواع كارهاي هنري در آتيله ها بسيار مناسب هستند. اين مقواها براي به نمايش گذاشتن كارها، مدل سازي، طراحي با ذغال طراحي، نقاشي با آبرنگ و رنگ روغن مفيد هستند. يك نوع مقواي شبيه پلاستيك به صورت ورقه نيز ساخته شده است كه براي ساختن ماكت هاي شكيل و با اعتبار، بي نهايت مفيد است.

كاغذ شفاف و مات، نيمه شفاف (Translucent) و فيلم شفاف (Transparent) كاغذ ديتل (Detail)

نوعي كاغذ نرم و ضد چري است كه به اندازه كافي نور از آن عبور مي كند و براي كپي برداري و طرح برداشتن مناسب است و نسبت به ميزان انتقال نور، براي نسخه برداري با دستگاه چاپ و تكثير اوزاليد (Diazo reproduction) نيز مورد استفاده قرار مي گيرد. اين كاغذ به صورت ورقه، رل يا توپ و دفترچه در دسترس است. طراحان به وفور از اين كاغذ براي نشان دادن و پرورش ايده هاي خود انجام و كارهاي مربوط به صفحه آرايي با مداد و قلم استفاده مي كنند.

كاغذ صفحه آرايي

انواع كاغذهايي مي باشند كه نيمه شفاف، سفيد و درخشان هستند و نور را از خود عبور مي دهند؛ اما پشت نما نيستند و به طور عمده، براي تركيب و ايجاد كارهاي مربوط به صفحه آرايي يا نشان دادن ايده هاي جديدي كه به ذهن طراح مي رسد، بكار مي روند. اين كاغذ در بازار به صورت توپي يا دفترچه موجود است و از نظر كيفيت سطح، انواع مختلفي دارد: از سطح مخصوص ماژيك، تا سطح مخصوص مداد، ذغال طراحي، پاستل، قلم، مركب و قلم مو.

كاغذ زرد كپي برداري (كاغذ گراف)

كاغذي است ارزان و داراي خاصيت پشت نمايي مطلوب كه براي بسته بندي به كار مي رود. اين كاغذ براي اتودهاي اوليه و طراحي هاي براي صفحه آرايي مفيد است و به صورت توپي و با عرض هاي مختلف در دسترس است.

كاغذهاي سفيد كپي برداري

اين كاغذها انواع متعددي دارند، از شفاف تا نيمه شفاف و مات، از نظر زبري و ضخامت نيز داراي درجات مختلف هستند و به صورت ورقه هاي ساده يا شطرنجي، رل يا توپ و دفترچه در دسترس قرار دارند. انواع نازك ترين كاغذها (پوستي) براي اتودهاي اوليه و طراحي به كار مي روند، در حالي كه انواع با ضخامت متوسط و صاف و نرم آن ها براي قلم و مركب مناسبند. انواعي از اين كاغذها كه سطح مات دارند و داراي خاصيت سايندگي بيشتر هستند، هم باعث سايش مغز مداد مي شوند و هم به راحتي لكه بر مي دارند و كثيف مي شوند. اصولا" دو نوع كاغذ مخصوص كپي برداري وجود دارد: معمولي و روغني.

نوع روغني آن نيمه شفاف و گران تر است. اين نوع كاغذ با دوام تر است؛ اما خاصيت پشت نمايي آن كمتر از نوع معمولي آن است. كاغذهاي مخصوص كپي برداري معمولا" براي روي كار قرار دادن، كپي كردن و ترسيم طراحي هاي فني اي كه نياز به تكثير دارند؛ مورد استفاده قرار مي گيرد، اما ابعاد آنها ثابت نيست؛ زيرا در اثر رطوبت هوا تغيير شكل مي دهند.

فيلم شفاف

سطحي است براي طراحي هاي فني كه به وسيله مداد و قلم راپيد انجام مي شود. اين فيلم رطوبت را جذب نمي كند و تغيير شكل نمي دهد و از پلي استر يا استت (Acetate) ساخته مي شود. اين فيلم به طور وسيعي جانشين ساير سطوحي كه قابليت تكثيريي طراحي هاي فني با كنتراست بالا را دارند. يك طرف اين فيلم معمولا" با ژلاتين پوشيده شده و پرداخت براق دارد.

فيلم مات و از جنس استت منجمد شده (كالك پلاستيك)

نوع ديگري از فيلم است كه يك يا دو طرف آن به وسيله سايش مكانيكي و يا شيميايي، ناهموار و زبر شده است و سطحي را بوجود آورده كه براي استفاده از آن بايد با مغز مدادهاي پلاستيكي مخصوص، نوع قلم هاي مخصوص، مركب ها و پاك كن هاي مخصوصي را بكار برد.

اگر اين فيلم سطح صاف داشته باشد، در اين صورت از ماژيك هاي با نوك نايلوني هم مي توان استفاده كرد. نوع ديگري از طلق نيز ساخته مي شود كه مي توان رنگ و مركب را مانندكاغذ بر روي ا، بكار برد و براي پاك كردن آن هم مي توان به راحتي از آب استفاده كرد. انواع فيلم هايي كه نام برديم، به صورت ورقه، دفترچه، رل يا توپ ساخته مي شوند.

طلق هاي رنگي

نوع ديگري از فيلم اسيت كه به صورت ورقه يا رل در انواع رنگ ها زنده و شفاف و پشت نما تهيه مي شود. اين طلق ها براي پوشش هاي مختلف مفيد هستند، مثل مجلد كردن صفحات گزارش ها، آماده سازي اسلايدها براي دستگاه اوورهد (Overhead projection)كلاژ و كارهاي هنري كه نيازمند پس زمينة رنگي و شيشه نما هستند. ورقه هايي اكرليك(Acrylic) بي رنگ يا رنگي با قطر 3 ميليمتر و 6 ميليمتر و 12 ميليمتر نيز ساخته مي شوند كه بسيار گران هستند و فقط براي كارهايي كه به معرض تماشا گذاشته مي شوند وشكليل و باارزش هستند و هم چنين براي قاب كردن و ساختن ماكت با استفاده از چسب سيماني مخصوص، مناسب هستند.

كاغذ و فيلم شفاف و مات (نيمه شفاف) در مراحل طراحي

كاغذ مخصوص كپي برداري، پوستي و كالك (Tracing paper) براي انتخاب كردن اطلاعات تصويري، رونوشت برداشتنن منتقل كردن اطلاعات تصويري، تغييردادن و دگرگون كردن مختصات اطلاعات تصوييري از يك سطح به سطح ديگر، مرود استفاده قرار مي گيرد. كپي برداري در فرايند طراحي براي تهيه پلان و تجزيه و تحليل فضاي اصلي كار و ارتباطات جزء جزء تركيب دهندة كار بسيار مفيد است.

با قرار دادن كاغذ پوستي، كالك يا طلق، كاركردن بر روي سري طرح هاي ارتوگرافيك (Orthographick)كه بر روي كاغذ سفيد كشيده شده اند، مي توان مفاهيم فراواني را به صورت سه بعدي در برابر چشم نمايان ساخت. مراحل اجراي اين آزمايش بصري به طراح كمك مي كند تا طرز تلقي، روش و درك حساسي را نسبت به حركت اشياء در فضا بدست آورد.

هر مرحله از مراحل مختلف يك ايدة در حال تكوين را مي توان با استفاده از ماژيك هاي نايلوني يا مركب، بر روي يك طلق شفاف ترسيم كرد و سپس با قرار دادن كليه مراحل بر روي يكديگر، آن ها ر ا با هم تركيب نمود. اين روش به طراح امكان مي دهد كه روابط پيچيده تر ايده اش را ببيند و ملاحظات فيزيكي و غيرفيزيكي را با هم تركيب كرده و آها را به صورت گرافيكي درك نمايد.

در موقع تهيه ی گزارش هاي نوشتاري، يا نمايش آثار بر روي ديوار يا نمايش به وسيله پروژكتورهاي اورهد مي توان راه حل ها و پيشنهادهاي پيچيده و بغرنج را نيز با اجراي اين روش، يعني روي هم قرار دادن اطلاعات پي در پي به روي طلق هاي جداگانه و تركيب آنها به ديگران انتقال داد.

ساختار پي در پي و تدريجي لايه هاي طلق حاوي اطلاعات، كه با اين رووش روي هم قرار مي گيرند(Super impose) و درهم ادغام مي شوند، عمدتا" براي توضيح و ارزيابي جنبه هاي مختلف مربوط به منطقه و طرح هاي پيشنهادي در مورد پلان هاي پيچيده و بغرنج، مورد استفاده قرار مي گيرد. (تكنيك هاي گرافيك، ترجمة اردشير كشاورزي. ص 6و7و8)

نظام استاندارد اندازه ی كاغذ C , B , A

نوعي نظام بين المللي كه در آغاز از سوي ادارة استانداردهاي آلمان (DIN) برقرار شد و متعاقب آن از سوي سازمان بين المللي استانداردها (ISO) در سوئيس پذيرفته شد. مجموعه استانداردهاي A كليه نوشت افزارها و كتاب ها را در بر مي گيرد، مجموعه استانداردهاي B طيف واسط جايگزيني است كه معمولا" براي اندازة پوسترها و اعلان ديواري و . . . به كار مي رود، مجموعه استانداردهاي Cمنحصرا" براي اندازة پاكت منظور شده است.

اندازه هاي گروه A  از مستطيلي با مساحت يك متر مربع مشتق مي شود (ورق A صفر). اضلاع تمامي ورق ها داراي نسبتي برابر با  41142/1:1 است، كه به هر تعداد تا بخورند همواره اين نسبت ثابت برقرار مي‌ماند. اندازه‌هاي ارائه شده در زير براساس ميلي‌متر است .

عوامل زیبا سازی صفحات چاپی

1 ) ـ فرم چاپ    2 ) ـ تصاویر و طرحها    3) ـ  خطوط و حروف   4 ) ـ  رنگها و بی رنگها  5 ) ـ  تیترها و سوتیترها     6 ) ـ  فضاهای پر و خالی

قواعد صفحه آرایی

طراحی صفحه این چند وظیفه ی اساسی را در کتاب عهده دار است.

1 ) ـ اطلاع می دهد 2 ) ـ توجه را جلب می کند3 ) ـ سرگرم می کند 4 ) ـ  آگاه می سازد. طراحی صفحه در واقع ترکیبی است که از تصویر؛ حروف، رنگ و.. به خود می آید. در طراحی مجله (جز روی جلد) باقی صفحه ها، به صورت زوج هستند. و بیننده همواره دو صفحه را با هم می بیند. بنابراین هیچ صفحه ای بدون در نظر گرفتن صفحه مقابل خود نباید صفحه آرایی شود. در صفحه آرایی یک صفحه گسترده همواره لازم است که برحاشیه بین دو صفحه غلبه شود. دو صفحه روبرو را می توان با عواملی مانند نوع حروف، تصویر پردازی، رنگ، فضای سفید، حروفچینی، کادر، و یا ترکیبی از تمامی این عوامل به هم ربط داد. از جمله عوامل مهمی که دو صفحه را به هم مربوط می سازد. عکس افقی است که حاشیه بین دو صفحه را از بین می برد. تصاویر با ید با گروه سنی کودک همخوانی داشته باشد .و چیدمان تصاویر در صفحه آرایی نقش بسزایی را ایفا می کند .

برای مشخص کردن دو موضوع مختلف از یکدیگر در یک شماره مجله، می توان از دو آرایش ستونی متفاوت استفاده کرد. طراحی صفحه باید چنان با موضوع هماهنگ باشد که طراح آن را حس کند. در عین حال، سلیقه خواننده را نیز باید در نظر داشت. باید توجه داشت که طراحی صفحه ها یک هنر و کار عملی است. یعنی تنها برای به وجود آوردن یک کار هنری نیست بلکه نتایج عملی آن نیز در طرح دخالت دارد.

عناصر صفحه  :

1 ) ـ گرید (شبکه) :

در بسیاری از فرهنگ ها سابقه استفاده از گرید در نقاشی ، طرح های تزئینی، معماری و پارچه وجود دارد . در طراحی گرافیک بیز . گرید ساختار زیرین صفحه ارایی است و در معماری طرح کلی را امکان پذیر می کند . در واقع گرید فضای درون صفحه را به واحد های یکسان تقسیم می کند. اگر برای یک کتاب از گرید استفاده شود ، حسی از وحدت و انسجام درصفحات کتاب پدید می آورد . گرید به صفحه فرم و محتوا می دهد و قواعدی را برقرار می کند که تداوم و پیوستگی را در تمامی صفحات تثبیت می کند. گرید ابزاری است برای انتظام بخشیدن به تمام عناصر طراحی . اگر از گرید به درستی استفاده نشود خود می تواند عامل بازدارنده ای برای طرح جالب باشد و ممکن است جلوه ای یکنواخت و خشک به صفحه بدهد.

در نرم افزار های صفحه ارایی نیز امکانات زیادی برای خلق گرید با استفاده از خطوط راهنما (guidelines) وستون ها وجود دارد . خطوط راهنما همان کاری را می کنند که خط کش T و گونیا در ترسیم فنی انجام می دهند. این خطوط امکان میدهند تا عناصر به صورت هم تراز ودر یک خط چیده شوند.

2 ) ـ ستون ها :

در بسیاری از متون و مدارک نوشتاری برای نظم بخشیدن به متن و تصاویر از ستون استفاده می شود . میزان پهنا یا عرض ستون تاثیر زیادی خوانایی متن دارد . اگر ستون بیش از حد پهن باشد ، چشم مجبور است که سر تا سر طول سطر را مرور یا رو بش کند و لذا خواندن مشکل می شود. ستونی که بیش از حد باریک باشد نیز موجب خستگی چشم می شود . زیرا چشم باید مرتبا سطر ها را با تناوب بیشتری مرور کند. اندازه حروف و پهنای ستون رابطه مستقیمی با هم دارند .اگر از ستون باریک استفاده شود ، حروف نیز باید کوچک باشند، و فاصله بین سطر ها هم باید کم باشد . پهنای ستون را باید عاملی درنظر گرفت که  می تواند به خواندن آسانترمتن چاپی کمک کند.  فضای سفید یا حاشیه بین دو ستون نیز باید به دقت انتخاب شود ونباید بیش از حد باریک یا پهن با شد . اگر فاصله بین ستون ها کم باشد ، سطح کاغذ تیره می شود و خواندن را با مشکل مواجه می کند و اگر ستون ها بیش از حد از هم فاصله داشته باشند،یک فضای خالی در وسط صفحه ایجاد می کند و خواندن متن را دشوار می سازد.

3 ) ـ فضای سفید :

صفحه سفید برای طراح نا آزموده هولناک است . هر علامت یا نشانی که بر کاغذ بگذارد، بلا فاصله سطح کاغذ را تغییر می دهد. طراحان بی تجربه فضای سفید دور صفحه را سوراخی میبینند که باید پر شود. یکی از رموز طراحی خوب این است که بدانیم چگونه آگاهانه از فضای سفید بهره ببریم. فضای سفید هم می توانند دشمن باشد و هم دوست.بااستفاده از فضای سفید می توان توازن را در صفحه برقرار کرد وراه تنفسی برای صفحه گذاشت و از آشفته شدن صفحه و شلوغی و تراکم بیش از حد صفحه جلو گیری کرد و جایی را برای استراحت چشم اختصاص دارد.معمولا طراحان بی تجربه سعی دارند تا از تمام فضای سفید صفحه بهره برداری کنند.اما ضروری است که طراح به خوبی تاثیر و کارکرد فضای سفید را فرا گیرد و نحوه استفاده از ان را به تجربه بیاموزد.کسب مهارت در به کارگیری فضای سفید مستلزم تجربه اندوزی و مطالعه  دقیق دیگر آثار چاپی و بررسی نحوه سامان بندی این فضا ها در آثار دیگر طراحان است.

4 ) ـ حاشیه ی عطف :

میزان پهنایی که به هنگام صحافی کار نهایی استفاده می شود.حاشیه باید به قدر کفایت پهن باشد تا متن در درون حاشیه عطف حذف نشود. اگر اثری را طراحی می کنید که قرار است صحافی شود،بهتر است با چاپگر خود مشورت کنید تا پهنای حاشیه مناسب برای حاشیه عطف را مشخص سازد.

5  ) ـ حاشیه ها  :

محدوده پیرآمونی یک صفحه یا حاشیه نوعی فضای سفید محسوب می شود و به عنوان فضایی برای تنفس استفاده می شود.اندازه حاشیه تاثیر مستقیمی بر میزان خوانایی،رنگ وجذابیت ظاهری صفحه دارد. اگر حاشیه بیش از حد پهن باشد، متن به نظر سبک تر می رسد،در حالی که حاشیه باریک صفحه را سنگین تر، متراکم تر و دشوارتر می سازد.

6 ) ـ نقطه ی کانونی :

اگر به یک صفحه نگاه کنیم ، چشم ما نخست به یک محدوده خاص که توجه مارا به خود جلب می کند ،کشیده میشود. این محدوده را نقطه کانونی می نامند. همین نقطه است که توجه خواننده را به خواندن متن وباقی محتوای آن جلب کرده و یا دفع می کند. نقطه ی کانونی نباید بیش از حد متعارف و موکد باشد زیرا در این صورت باقی ترکیب بندی صفحه تحت الشعاع آن قرار می گیرد و نادیده انگاشته می شود. خلق یک صفحه آرایی موثر و زیبا برای صفحه به انتخاب صحیح و توجه دقیق به جزئیات بستگی دارد.

7 ) ـ رنگ :

رنگ، عنصر بسیار موثری را است و عکس العملهای آنی را در مخاطب ایجاد می کند. تاثیر رنگ آمیزی جالب روی جلد، بیشتر از داستان هیجان انگیز است.زیرا رنگ آمیزی در زمانی کوتاه دیده می شود، در حالی که داستان جالب را باید اول دید. بعد خواند و در مرحله سوم آن را فهمید، و درک کرد. بهترین رنگها برای روی جلد رنگهای کنتراست (متقابل) است و درحالی که برای ایجاد یک فضای جالب، برای آسان خواندن، لازم است از رنگهای هارومونیزه (هماهنگ) و تنالیته استفاده کرد.رنگ حروف متن، باید کاملا سیاه چاپ شود، چون چاپ سیاه حروف (به ویژه حروف خیلی ریز) ، اغلب خاکستری به نظر   می رسند. استفاده از چاپ حروف رنگی برروی متن تصویر، دقیقا باید با توجه به رنگ اصلی تصویر متن صورت گیرد. یعنی اگر رنگ در تصویر متن نارنجی است بهترین نوع رنگ حروف چاپ شده روی این تصویر آبی است.

8 ) ـ حروف  :

«حروف» از عناصر مهم دیگری است که در صفحه آرایی مجله باید به آن توجه کرد. مهمترین مشخصه حروف، اندازه های متفاوت آنهاست. واحد اندازه گیری حروف «پوینت» می باشد و هر پوینت، برابر 1/ 72 اینچ است. ریزترین حروف، 4 پوینت و درشت ترین آنها، 84 پوینت است.

اندازه ی حروف در تیتر، سوتیتر و لید متن اصلی متفاوت است. معمولا تیتر، بزرگتر از سوتیتر و سوتیتر بزرگتر از متن اصلی و لید مشخص تر از حروف متن هستند. آرایش حروف( متن) در صفحه، در قالب ستون بندی صورت می گیرد. ستون بندی مجله ممکن است دو، سه، یا حتی چهار ستونی باشد.

حروفچینی به شیوه های مختلف صورت می گیرد. مهمترین آن، حروفچینی با ماشین تحریر، تایپ،خطوط تحریری (شابلون) و حروف برگردان، حروفچینی دستی، حروفچینی ماشینی، فتوتایپ، لاینوترون، لاینوفیلم، فتو ترونیک، اینتر تایپ، لاینو تایپ و فتو تایپ است.

وظیفه طراح سامان بخشیدن به عناصر به نحوی است که بیننده را از طریق اطلاعاتی که در صفحه جای داده است هدایت و جهت دهد . عناصر طراحی ، حروف چاپی و گرافیک باید به شیوه ای سامان و نظم یابد که مطالب صفحه به آسانی قابل خواندن باشد و خواننده را به پیگیری مطالب ارائه شده ترغیب کند.معمولا طراح از برخی شیوه های خاص استفاده می کند تا عناصر درون صفحه را انتظام بخشد .

صفحه آرایی کتاب

كار صفحه آرايي كتاب دقت و ظرافت خاصي را طلب مي كند تا عاري از هر گونه عيب و ايراد باشد، منظور از صفحه آرايي كتاب، ايجاد انگيزه ي بيشتر براي خواندن، راحت تر خواندن و وجود آوردن زيبايي است، يك صفحه آرايي خوب و مناسب با موضوع كتاب مي تواند تأثير بيشتري روي خواننده بگذارد و رغبت خواننده را افزايش دهد و مفيد باشد در پيشرفت و رشد فرهنگ و همچنان مي تواند ذوق بصري خواننده را اصلا نمايد.

در صفحه آرايي صفحات هر كتاب بايد به تناسب قطع، موضوع و مخاطب، داراي چهارچوب و شكل بندي مناسبي باشد و آرايش هرصفحه بايد براساس اين چهارچوب صورت گيرد و براي داشتن يك چهار چوب و شكل بندي مناسب ضرورت است كه فضاي هر صفحه داراي تناسب موزون و چشم نوازي باشد و مخاطب يا خواننده را به خود جلب نمايد و از خواند كتاب لذت ببرد.

در صفحه آرايي يك كتاب فضاي متن، تصوير، سرصفحه، پايين صفحه، و ديگر نشانه هاي بصري بايد براساس يك قاعده و نظم شكل بندي شود تا هر كدام از هم تفكيك شود و يكي ديگر از نكات قابل توجه در صفحه آرايي و يا در زيبايي صفحه بندي فضاي سفید مي باشد صفحه سفید برای طراح بی تجربه ترسناک است. هر علامت یا نشانی که بر کاغذ بگذارد، بلا فاصله سطح کاغذ را تغییر می دهد. طراحان بی تجربه فضای سفید اطراف صفحه را نقطه ی خالی می بینند که باید پر شود. یکی از رموز طراحی خوب این است که بدانیم چگونه آگاهانه از فضای سفید استفاده خوب کنیم.فضای سفید هم می توانند دشمن باشد و هم دوست.با استفاده از فضای سفید می توانیم توازن را در صفحه برقرار کنیم و راه تنفسی برای صفحه بگذاریم و از تراکم بیش از حد صفحه جلو گیری کنیم.معمولا طراحان بی تجربه سعی دارند تا از تمام فضای سفید صفحه استفاده کنند وهیچ خالی گاهی نگذارند.اما ضروری است که طراح به خوبی تاثیر و کارکرد فضای سفید را فرا گیرد و نحوه استفاده از آن را به تجربه بیاموزد.کسب مهارت در به کارگیری فضای سفید مستلزم تجربه زیاد و مطالعه دقیق آثار چاپی دیگر و برسی طریق صفحه بندی این فضا ها در آثار دیگر طراحان است كه در بعضي مواقع يا مي توان گفت در اكثر مواقع زياد بودن فضاي خالي هم زيبايي خاص خود را دارد كه البته بستگي دارد به سليقه صفحه آرا كه چطور مي تواند اين زيبايي را بوجود بياورد، بايد طوري باشد كه مخاطب نه از سياه زدن صفحه و نه از سفيد بودن آن خسته شود.

اما امروزه طراحان در تنظيم كتابها، غير از رعايت اندازه كاغذها و قطع كتاب از نسبت هاي طلايي غير رسمي نيز استفاده مي كنند و با تنظيم فضاي متن، تصوير، سرصفحه ها و دگر نشانه هاي بصري به آرايش صفحه مبادرت مي ورزند و سعي برآن دارند كه صفحه آرايي آنها روحيه و موضوع كتاب صورت گيرد. در اين حالت هنرمندان سعي در زيبا سازي بصري صفحات دارند كه خواه ناخواه تناسبات طلايي به گونه اي فطري در كارشان ظهور پيدا مي كند در هر حال رعايت اصول و قوانين زيبايي شناسي و تناسبات طلايي، خصوصاً زماني كه كار با عشق، علاقه و انگيزه ي دروني انجام مي گيرد، از زيبايي و چشم نوازي لازم برخوردار مي شود.

در طراحي سمت و سوي ديد تصوير، در كتابهاي تصويري، با گذاري تصاوير بايستي با توجه به محتوا و تركيب بندي تصوير و تأثير متقابل تصوير و متن صورت گيرد.

تصاوير عموماً به تناسب عناصر بصري كه دارد به جهاتي از بالا، پايين، چپ و يا راست متمايل است. گاهي چهره يا چهره هايي تصوير به يكي از چهار جهت فوق الذكر متمايل است. در اين موقع بهتر است مطلب و تيتر با جهت نگاه و توجه تصوير هماهنگ باشد. عناصر بصري و نشان ها، عموماً براي توجه دادن به يك تيتر يا مطلب به كار        مي رود كه بايستي در به كار گيري آنها، به سادگي و خوانايي متن نيز توجه كرد. اصولاً به كار گيري هر عنصري در صفحه بايستي، با هدف آرامش و آسايش خواننده در راحت خواندن و ايجاد انگيزه براي مطالعه بيشتر صورت بگيرد. همچنان جلد كتاب كه در واقع كار پوشش و حفاظت صفحات يك كتاب را بعهده دارد، يكي از اركان كتاب سازي است، طراحان و صحافان كتاب هميشه كوشش كرده اند تا طرح هاي زيبايي براي جلد طراحي كنند و استحكام لازم را نيز براي جلد كتاب فراهم نمايند.

امروزه در طراحي جلد كتاب دقت و ظرافت بيشتري به كار برده مي شود، صنعت چاپ نيز با رشد سريع تكنولوژي دچار تغييرات بسيار شده است و فن آوري كاغذ و مقوا سازي و نيز به دليل مصرف زياد كتاب، صحافي شكل اجمالي و ساده به خود گرفته و جلد اكثر كتاب ها از يك لايه مقوا تشكيل مي شود. البته پيشرفت و امكانات وسيع چاپ باعث شده تا از طرحها و رنگهاي متفاوت بر روي جلد كتاب استفاده شود. در گذشته هدف اول جلد سازي محافظت از كتاب و بعد زيبايي آن بوده است، طراح روي جلد كتاب هاي امروزي داراي تنوع بيشتري نسبت به گذشته است. اين تنوع در عين حال شامل جنس جلد كتابها نيز مي شود. اگر به فروشگاه ها و نمايشگاه هاي بزرگ كتاب مراجعه كنيم، انواع جلد ها و طرح ها را خواهيم ديد. جلد هاي با طرح هاي ساده و با رنگ هاي محدود و جلد هاي مقوايي، جلد هاي پلاستيكي و... با رنگ هاي متنوع، اين تنوع در واقع پاسخگوي نياز هاي مخاطبان و بهره گيران از كتاب است.

اما برمي گرديم و نگاهي مي اندازيم به طرح ها و طراحان امروزي در افغانستان، گرافیک از آن دست هنر هایی است که کمتر در افغانستان شناخته شده و محدود کار هایی هم که در این زمینه صورت گرفته نتوانسته است به شناخت و معرفی بیشتر این هنر کمک کند و هنوز که هنوز است در عصر ما قلمرو گرافیک نه تنها که گسترده نشده بلکه مردم حتی با واژه گرافیک آشنا نیستند، همين دليل است كه هيچ گونه ارزش و توجهي به اين هنر صورت نمي گيرد وكار طراحي و صفحه آرايي يكي از كار هاي پيش پا افتاده و بي ارزش تلقي مي شود و تعداد محدودي از طراحاني كه در افغانستان زندگي مي كنند بصورت غير حرفه اي، نا آشنا و يا تقليدي كار مي كنند، و تعداد انگشت شماري هم كه وجود دارند و به اين هنر بلديت دارند، بازهم بايد برگرديم به حرف پيشتر كه هيچ توجهي به كار طراحي در افغانستان صورت نمي گيرد.رهدف از صفحه آرایی كتاب، ایجاد انگیزه بیشتر برای خواندن، راحتی در خواندن و ایجاد زیبایی با به كارگیری عناصربصری معقول است. صفحه آرایی خوب و مناسب باموضوع كتاب می تواند رغبت خواننده و مخاطب را افزایش دهد.

یك صفحه آرایی خوب می تواند كمك موثری در توسعه و رشد فرهنگ داشته باشد و ذائقه بصری خوانندگان كتاب را اصلاح و تقویت كند.

این نكته نیز پیشتر اشاره شد كه صفحات هر كتاب بایستی به تناسب قطع، موضوع، و مخاطب، دارای چهارچوب وكرسی بندی مناسبی باشد. آرایش هر صفحه نیز براساس این شبكه بندی انجام می شود و برای داشتن یك شبكه بندی مناسب ضرورت دارد كه فضای صفحه دارای تناسبی موزون و چشم نواز باشد. ابعاد صفحات كتابهای موجودعموماً مطابق اندازه های طلایی و یا بسیار نزدیك به آن است.

می دانیم كه مربع یك شكل هندسی چهار ضعلی و منظم است و چهارگوش آن هر كدام دارای زاویه ی ۹۰ درجه است. اگر قطر این مربع شاخص را رسم كرده و قوسی به مركز d و به شعاع db رسم كنیم، امتداد خط dc را در نقطه ای به نام c قطع می كند. حالا با كشیدن یك خط عمود از نقطه c و نیز امتداد دادن خط abتا نقطه ی b مستطیل abcd به دست می آید كه مستطیل طلایی نام دارد و نسبت های اضلاع آن چنین است:*۴۴/۱۱=۲√ این اندازه عموماً در معماری و هنرها كاربرد وسیعی داشته است و هم اكنون نیز اندازه ی كاغذ تثبت شده، مقواها و بسیاری از ورقه های فلزی و محصولات صنعتی مسطح و هموار براساس این نسبت تولید می شود این تناسب در اندازه صفحات كتابها نیز رعایت می شود. دو صفحهٔ باز شده و روبروی هم یك كتاب نیز از همین تناسب برخوردار است.

برای تعیین محل متن در صفحات كتاب از  تناسب گريد طلايي استفاده می شود:

ابتدا مستطیلی با ابعاد طلایی مطابق شكل فوق ترسیم و آن را از وسط به دو قسمت مساوی تقسیم می كنیم.  تا صفحات زوج و فرد به دست بیاید. سپس قطرهای ۱،*۲، ۳و ۴را رسم می كنیم آنگاه از نقطه ی a خطی عمود می كشیم تا ضلع بالایی مستطیل را قطع كند. از نقطه ی مذكور خطی به نقطه ی cوصل می كنیم . محل تلاقی این خط را با قطر ۱، b می نامیم. از نقطه ی bخطی نقطه چین به موازات اضلاع بزرگ مستطیل رسم می كنیم تا قطر ۴را قطع كند. از آنجا نیز خط نقطه چین عمود دیگری به اضلاع بزرگ پایینی مستطیل رسم می كنیم تا قطر ۱را قطع كند و از همان نقطه، خط نقطه چین سوم را به موازات اضلاع بزرگ مستطیل رسم می كنیم. از نقطه ی b نیز یك خط نقطه چین عمود رسم می كنیم تا یك مستطیل نقطه چین تشكیل شود. این فضا برای جاگذاری متن كتاب مناسب است.

حاشیه های به دست آمده نسبتهای زیر را خواهند داشت:

الف= الف (داخل)           ب=الف+۲/۱الف (بالا)    ج=ب+۲/۱ب (بیرون)            د=ج+۲/۱ج(پایین)

همانگونه كه ذكر شد رعایت نسبتهای طلایی رسمی در معماری و هنرها بطور كلی كاربرد داشته ولكن هم اكنون شیوه ی استفاده از این نسبتها دستخوش تغییراتی شده است.

طراحان در تنظیم كتابها، غیر از رعایت اندازه ی*كاغذها و قطع كتاب،*بعضاً از نسبتهای طلایی غیر رسمی نیز مدد گرفته وبا تنظیم فضای متن، تصویر، سر صفحه ها و دیگر نشانهای بصری به آرایش صفحه مبادرت می ورزند و سعی می كنند كه صفحه آرایی آنها به تناسب روحیه و موضوع كتاب صورت بگیرد. در این حالت هنرمندان سعی در زیباسازی بصری صفحات دارند كه خواه ناخواه تناسبات طلایی به گونه ای فطری در كارشان ظهور پیدا می كند. در هر حال رعایت اصول و قوانین زیبایی شناسی و تناسبات طلایی، خصوصاً زمانی كه كار با عشق و علاقه و با صفایی درونی انجام می گیرد،*از زیبایی و چشم نوازی لازم برخوردار می شود.

نكته های دیگر در صفحه آرایی

1 ) ـ جهت و سوی نگاه تصویر، در كتابهای تصویری،*جاگذاری تصاویر بایستی با توجه به محتوا و تركیب بندی تصویر و تاثیر متقابل تصویر و متن صورت گیرد. هر تصویر عموماًت به تناسب عناصر بصری كه دارد به جهاتی از بالا، پائین، چپ و یا راست متمایل است. گاهی چهره یا چهره هایی تصویر به یكی از چهار جهت فوق الذكر متمایل است. دراین مواقع بهتر است مطلب و تیتر با جهت نگاه و توجه تصویر هماهنگ باشد. به این نمونه ها توجه كنید.

2 ) ـ عنصاری بصری و نشان ها. این عناصر عموماً برای توجه دادن به یك تیتر یا مطلب به كار می رود كه بایستی در به كارگیری آنها،*به سادگی و خوانایی متن نیز توجه كرد. اصولاً به كارگیری هر عنصری در صفحه بایستی ، با هدف آرامش و آسایش خواننده در راحت خواندن و ایجاد انگیزه برای مطالعه بیشتر صورت بگیرد.

طراحی جلد كتاب، یونیفورم و مجله

جلد كتاب كه در واقع كار پوشش و حفاظت صفحات كتاب را به عهده دارد، یكی از اركان كتاب سازی است. طراحان و صحافان كتاب همیشه كوشش كرده اند تا طرحهای زیبایی برای جلد فراهم كنند و استحكام لازم را نیز برای جلد كتاب ایجاد نمایند. خصوصاً در گذشته كه تهیه ی كتاب مستلزم زحمات زیادی بود، حفظ كتاب یا پوشش جلد از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.  جلد اغلب كتاب های قدیمی با پوست و چرم و پارچه های مقاوم تهیه می شده كه امروزه نیز برای صحافی كتابهای نفیس و ارزشمند از پوست و چرم مصنوعی و پارچه و دیگر مواد مقاوم استفاده می شود. برای حفاظت بعضی ازكتابها، صندوق و جعبه نیز ساخته می شده تا این متاع گرانبها و ارزشمند به خوبی نگهداری شود.  امروزه، با پیشرفت علم و تكنولوژی و فن آوری كاغذ و مقواسازی و نیز به دلیل كثرت آدمها و مصرف زیاد كتاب، صحافی شكلی اجمالی و ساده به خود گرفته و جلداكثر كتابها از یك لایه مقوا به نام شومیز تشكیل می شود. البته پیشرفت و امكانات وسیع چاپ باعث شده تا از طرحها و رنگهای متفاوت بر روی جلد كتاب استفاده شود. در گذشته هدف اول جلدسازی محافظت از كتاب و بعد زیبایی آن بوده است.

طراحان، عموماً برای تزیین جلد كتابها از عناصر تزیینی و نقاشی گل و بوته و تذهیب و تشعیر و بعضاً قطاعی عناصر تزیینی بهره می گرفتند و نام و عنوانی نیز بر روی كتابها مشاهده نیم شد. ولكن امروزه، نام و عنوان هر كتابی بر روی جلد آن چاپ می شود و اغلب طراحان كوشش دارند تا محتوای كتاب را نیز در قالب طرح و تصویر و یا آرایشهای ویژه در روی جلد كتاب منعكس كنند و خواست و نیاز و روحیه مخاطب را نیز در نظر بگیرن طرح روی جلد كتابهای امروزی دارای تنوع بیشتری نسبت به گذشته است. این تنوع در عین حال شامل جنس جلد كتابها نیز می شود. اگر به فروشگاهها و نمایشگاههای بزرگ كتاب مراجعه كنیم، انواع جلدها و طرح جلدها را خواهیم دید. جلدهایی با طرحهای ساده و با رنگهای محدود و جلدهای مقوایی، جلدهای پلاستیكی، جلدهای مقوایی سلفون كشیده و … با رنگهای متنوع. این تنوع در واقع پاسخگوی نیازهای مخاطبان و بهره گیران از كتاب است.

كثرت كتاب های منتشره باعث شده تا بعضی از ناشران و یا موسسات فرهنگی، طراحی كلی و مشخص برای روی جلد كتابهای خود تهیه كنند تا از رقبای خود تمیز داده شوند. این نوع كتابها دارای شكلی مشخص و ثابت هستند كه فقط در عنوانها و احتمالاً طرح كوچكی كه به تناسب موضوع بر روی آنها چاپ می شود با هم اختلاف دارند. این گونه طرح جلدها دارای (یونیفیورم) ثابت هستند. یونیفورم یا پوشش متحدالشكل عموماً به لباس ها و طرح جلدهای مشابها طلاق می شود.

امروزه جلد كتابها از چند عنصر تشكیل شده كه عبارتند از: جنس پوشش كتاب، عنوان كتاب، طراحی روی جلد، نشان و علامت ناشر،*عطف و پشت جلد كه بعضاً ساده و در پاره ای موارد نیز حاوی اطلاعاتی در خصوص متن كتاب، نشان، علامت و آدرس ناشر و قیمت كتاب و باركد و نیز معروف مؤلف و مترجم تشكیل شده است.

طراحی شناسنامه كتاب

هر كتاب دارای یك صفحه ویژه به نام شناسنامه است كه به آن صفحه ی حقوقی نیز می گویند. صفحه ی شناسنامه حاوی اطلاعاتی در خصوص نام كتاب، مؤلف، مترجم، ویراستار، لیتوگرافی، چاپخانه، تعداد نسخه های چاپ شده و نوبت و تاریخ جاپ و مشخصات ناشر است. اطلاعات دیگری همچون فهرست نویسی كتابخانه ای و شابك نیز در این صفحه ارائه می شود.

در ارائه اطلاعات شناسنامه نیز می توان از تركیب حروف مختلف و تنظیم آنها و با بهره گیری از بعضی عناصر ساده ی بصری مانند خط ، نقطه و گاهی نیز از رنگ برای ایجاد زیبایی و چشم نوازی و خوانایی بیشتر، بهره مند شد. اگر چه اطلاعات این صفحه محدود و مشخص می باشد ولكن دارای تنوع زیادی در تنظیم و چینش آنها وجود دارد. در تنظیم صفحه شناسنامه نیز بایستی به سن و سال مخاطب كتاب توجه شود.

طراحی فهرست كتاب

برای دسترسی آسان و سریع به محتوای هر كتاب نیاز به فهرست هست كه معمولاً در صفحات اولیه كتاب چاپ می شود. البته كتابهای دارای صفحات زیاد و مطالب متنوع معمولاً بایستی فهرست داشته باشند. به عنوان مثال یك كتاب درسی و یا علمی كه از بخش ها و فصلها و موضوعهای گوناگونی تشكیل شده حتماً نیاز به فهرست دارد ولیكن یك كتاب سادهٔ كودكانه كه فقط حاوی یك قصهٔ مصور است،*نیازی به فهرست ندارد. گاهی كتابهای قطوری مثل بعضی از رمان ها كه هیچگونه بخش بندی و فصل بندی و تیتری جز عنوان اصلی ندارد، فهرست نیز نمی خواهد. بعضی از كتاب ها دارای فهرستی ساده و بعضی نیز دارای فهرستی تركیبی هستند.

به طور مثال كتابی كه فقط دارای چند بخش یا فصل و یا تیتر هست،فهرستی ساده دارد. اما كتابی كه در هر بخش آن چند فصل و در هر فصل چند تیتر و هر تیتر دارای چندسوتیتر (تیتر فرعی) هست، نیاز به فهرستی مفصل دارد. ترتیب فهرست كتابهایی كه دارای مطالب متعدد و متنوعی هستند بدین قرار است:

همانگونه كه ملاحظه می كنید ممكن است هر بخش دارای چند فصل و هر فصل دارای چند تیتر اصلی و هر تیتردارای چند سوتیتر (تیتر فرعی) باشد. گاهی نیز ممكن است هر سوتیتر دو سه موضوع كوچكتر نیز بعد از خود داشته باشد.  هر بخش را می توان به تنه ی درختی تشبیه كرد كه هر چه بالاتر می رود تا به شاخه های كوچكتر و از آنجا به سر شاخه ها و برگها برسد. برای تهیه ی صفحات فهرست و یا هر صفحه ی دیگری از یك كتاب و برای حفظ هماهنگی لازم بین تمامی صفحات آن بایستی یك چهارچوب خاص برای كلیه ی صفحات طراحی شود. این اسكلت بندی یكسان موجب می شود كه صفحات كتاب با یكدستی و با انتظامی واحد به دنبال هم قرار بگیرند. تمامی صفحات خاص مانند: عنوان، فهرست، شناسنامه، آغاز، متن و … بایستی از آن چهارچوب اصلی تبعیت كنند تا تعادل بصری و تناسبات همگونی در صفحات احساس شود.

طراحی صفحه عنوان

صفحه ی عنوان هر كتاب معمولاً دارای اطلاعاتی به شرح زیر است:

1 ) ـ اسم یا عنوان كتاب

2 ) ـ نام مولف

3 ) ـ نام مترجم (در صورتی كه كتاب ترجمه شود)

4 ) ـ  نام ویراستار

5 ) ـ  تصویر گر، عكاس.، رسام و …

جاگذاری اسم كتاب در صفحه ی عنوان و تنظیم آن با دیگر اطلاعاتی كه بر شمردیم تابع ذوق و سلیقه ی زیباشناسانه و در عین حال ارزش گذاری به تك تك اطلاعات است. بدیهی است بهترین جای صفحه ی عنوان به اسم كتاب تعلق دارد و سپس به نام مؤلف. بقیه ی موارد نیز به تناسب در صفحه جاسازی می شوند. می توان نقاط طلایی صفحه ی عنوان را تعیین و رسم و مابقی اطلاعات را در آن جاسازی كرد.

روش دیگر آن است كه اسم و دیگر اطلاعات را چندین باز جابجا كرده و در صفحه حركت بدهیم تا جای مناسب آنها را پیدا كنیم. بدیهی است كه طراحی صفحه ی عنوان و جاسازی مطالب آن بایستی با دیگر صفحات اولیه ی كتاب نیز هماهنگی داشته باشد. و از همان اسكلت بندی كلی صفحات تبعیت كند.

در طراحی صفحات می توان از امكانات متعددی كه در اختیار ما هست استفاده كنیم. تعیین قلمی ویژه از حروف، انتخاب اندازه آن، ترسیم قاب برای عنوان و یا آزاد گذاشتن آن، استفاده از نشانه های هندسی، خط، خط چین و امثال اینها امكان ایجاد تنوع در طراحی صفحهٔ عنوان را به ما می دهند.لكن در هر حال بایستی به نكاتی دیگر نیز توجه داشته باشیم كه پرهیز از شلوغی صفحه و سرد درگم كردن خواننده، رعایت موضوع و مخاطب كتاب و … از جمله آنهاست. به این نمونه ها توجه بفرمایید:

طراحی صفحات خاص

همانگونه كه در (آشنایی با صفحه آرایی) بیان شد، موضوع، مخاطب و كاربری هر كتاب می تواند تعیین كننده ی نوع طراحی صفحات آن باشد. لذا قبل از اینكه بخواهیم به آرایش یك كتاب مبادرت ورزیم بهتر است همه ی  ویژگی های آن را بررسی كرده و سپس یك چهارچوب كلی و یكسان برای صفحات آن طراحی كنیم و آنگاه به آرایش هر صفحه بپردازیم.  بدیهی است كه در تركیب بندی صفحات كل كتاب بایستی از همان چهارچوب اصلی اولیه پیروی شود. البته شكل عمومی و كلی صفحات یكسان خواهد شد ولی در جزئیات شكل صفحات قطعاً تفاوتهایی وجود خواهد داشت.

صفحه آرایی مجله :

صفحه آرایی مجله اگر چه کاری ذوقی و احساسی است، ولی قانونها و دستورالعملهای تدوین شده و مشخصی دارد. به طور طبیعی در پس هر یک از این دستورالعملها، استدلاهای حسی، منطقی و تجربی نهفته است.  از زمانی که صفحه آرایی در نشریه ها مورد توجه قرار گرفت، اختلاف بین روزنامه و مجله- که تا آن زمان یکی بود ـ  آشکار شد. به عبارتی صفحه آرایی (لی آوت)،جریان طرح ریز و الگوی بصری مجله شد. صفحه آرایی مجله ها و روزنامه ها گرچه در بعضی موارد و جوه اشتراکی دارند ولی معممولا ویژگی و خصوصیت های صفحه آرایی مجله با روزنامه متفاوت است.

صفحه آرايي كتاب ، بروشور ، كاتالوگ :

در عرف مطبوعات، هرگاه ترتیب انتشار نشریه ای حداکثر ماهی یک بار باشد، برآن نشریه، عنوان «مجله » می گذارند. قطع، تعداد صفحه ها، ترکیب موضوعی مطالب و حتی نوع ماشین چاپی که مورد استفاده قرار می گیرد، از جمله مواردی است که تفاوت میان ترکیب ظاهری مجله روزنامه را میتوان تشخیص داد.  مجله مجموعه ای زا مطالبی است که به طور مرتب با فاصله های معین زمانی منتشر می شود؛ مطالبی که درباره یک یا چند موضوع مختلف می باشند. کلمه Magazine به معنای بازار یا انبار اجناس گوناگون است. اما خریدار مجله تمام اجناس را یکجا خریداری می کند و از میان اجناس، آنچه را که مورد توجه اوست. بهره برداری می کند و آنگاه به انتظار شماره بعد می ماند.

بنابراین تعریف قانونی مجله بدین قرار است : «مجله، نشریه ای است که برای روشن کردن افکار مردم در زمینه های مختلف اجتماعی، سیاسی، علمی، فنی یا ادبی و ترقی دادن سطح معلومات مردم و نشر اخبار و اطلاعات و مطالب عام المنفعه و انتقاد و اصلاح اندیشه در امور عمومی، به طور منظم و در زمان معینی منتشر می شود». اولین ارزش و اهمیت مجله، ظاهر آن، مانند : «عکس های رنگی، کیفیت کاغذ، تصویر پردازی استادانه و استفاده از رنگ و....» است که کل این مجموعه در صفحه آرایی گنجانده می شود. « لی آوت یا صفحه آرایی عبارت است از طرح ریزی برای یک صفحه یا گروهی از صفحه ها» ؛ اما در اصطلاح به اگلوی نهایی صفحه های چاپ شده نیز لی آوت گفته می شود. از طرفی لی آوت وسیله ای برای ارائه اطلاعات نویسنده در انواع شکل ها از قبیل متن، تصویر یا ترکیب متن و تصویر و سایر عوامل نمایش دهنده است.

عناصری در صفحه آرایی به کار گرفته می شوند که کار برد هر کدام از آنها پیرو اصول و قواعد مخصوصی است، هر چند که در مجموع ذوق سلیقه هنرمند نقش غیرقابل انکاری در صفحه آرایی تخصصی و جذاب دارد. «نام مجله، قطع، رنگ، عکس، طراحی صفحه ها، تیتر و سوتیتر، ستون بندی و انتخاب حروف»، از جمله عناصر مهم صفحه آرایی یک مجله به شمار می روند.

نام مجله :

نام مجله، یک علامت تجاری یا نشانه است. نام،باید مشخص، چشمگیر و به آسانی قابل شناسایی و در عین حال جالب باشد، نام، معمولا در بالای جلد چاپ می شود و سه اصل ظاهر خوشایند، درک آسان و جذابیت بصری باید در آن رعایت شود. عنوان مجله بهتر است طراحی شود تا اینکه حروفچینی شود.

قطع مجله :

قطع مجله معمولا کوچکتر از روزنامه است و انتخاب آن با توجه به اندازه کاغذ معیار به منظور صرفه جویی و اجتناب و از دور ریختن کناره های بیشتر است. یکی از دلایل اصلی تغییرناگهانی «قطع» بوده است. چند اصل مهم وجود دارد که در انتخاب قطع می باید رعایت شود:

1 ) ـ سهولت و راحتی برای درست گرفتن؛

2 ) ـ تناسب بین اندازه و محتوای مجله.

مثلا عرف قطع مجله های کودکان در ایران 21× 5/16 سانتیمتر است و قطع های بزرگتر چندان رواج نداشته است. محدودیت فنی از لحاظ اندازه معیار در دستگاههای چاپ نیز گاه تعیین کننده قطع مجله است. نگاهی به تاریخ مجله های ایران نشان می دهد که قطع مجله های عمومی معمولا بزرگتر از مجله های تخصصی بوده است.

روی جلد :

عنصر بعدی که نظر مخاطب و خواننده را به خود جلب می کند، روی جلد است. چند عامل، طرح ظاهر و روی جلد مجله را تعیین می کند. اما تمامی این عاملها به عنوان عملهای معیار پذیرفته نشده است. عوامل مزبور به قرار زیر است:

الف ) ـ  تخصصی یا عمومی بودن مجله

ب ) ـ  عوامل فرهنگی

مثل هدف جلب خواننده به منظور بالا بردن تیراژ تاحد سقوط به سلیقه توده ها و ارزش های غلط خوانندگان و پیروی از چریانهای نادرست فرهنگی که می تواند روی ظاهر (روی جلد) مجله اثر بگذارد. مثلا در رژیم گذشته تصویر زنان بویژه هنر پیشه های خارجی و داخلی، به عنوان تصویر روی جلد، معرف یک جریان فرهنگی به عنوان یکی از لوازم فرهنگ مصرفی بود .

ج) ـ  مخاطبان خاص

عامل دیگری است که ترکیب و ظاهر روی جلد را تعیین می کند ، چنانکه تصویرهای روی جلد مجله های کودکان با مجله های ورزشی کاملا متفاوت است؛

د ) ـ  حوادث، تنشها و دگرگونی های اقتصادی،سیاسی و اجتماعی

باعث دگرگونی های عمده در جامعه می شود، به صورت مقطعی بر روی جلد ها اثر می گذاشته است و مثلا تصویر های روی جلد مجله ها در سال های 33- 1331 با مضمون هایی سیاسی به صورت عکس و موتثاژ عکس ( شخصیت ها ی سیاسی ) فراوان دیده می شود.

روی جلد مجله باید در خور شخصیت و محتوای مجله باشد، درعین حال، ضروری است که روی جلد توجه مخاطب را جلب کند ومیل به ورق زدن و توجه به محتوا را در وی برانگیزد. تصویر پرداز ی روی جلد می تواند نمونه ای انتخابی از محتوای داخلی مجله باشد که در این صورت، خواننده را به درون مجله راهنمایی می کند.

چند عامل زیر را می توان به عنوان عامل موثر در موفقیت روی جلد مطرح ساخت :

1 ) ـ طرح و تصویر پردازی در هر شماره، تنوع کافی را داشته است.

2 ) ـ طرح روی جلد عجیب، و نا آشنایی آن با ذهن، تا حدود زیادی به موفقیت مجله کمک می کند، مشروط بر اینکه میزان این عجیب بودن به حد ی نباشد که تماشاگر را دلزده کند، بلکه باید چنان باشد که، خواننده را مجبور به کنجکاوی کند.

همچنین در طراحی روی جلد به چند سوال باید پاسخ داد.

آیا کاغذ روی جلد از جنس شمیز، یا کاغذ عالی انتخاب شده است؟

مجله در چه مکاین برای فروش عرضه خواهد شد؟

مجله برای چه گروهی منتشر می شود؟

تصویر شخصیت هایی که برروی جلد به کار گرفته می شوند، باید به گونه ای انتخاب شود که زاویه نگاه تصویر به درون مجله باشد. علاوه بر این تصویر ها باید آن چنان بر روی جلد به کار روند که سنگینی تصویر حتما در پایین صفحه قرار گیرد. در هر صورت، رابطه ترکیب تیتر ( تیتر ی که از مطالب داخل برای روی جلد برگیزده شده ) و تصویر روی جلد حتما رعایت شود و چنان نباشد که با یکدیگر بیگانه باشند. عکس در بسیاری از موارد، به خودی خود، ارزش پیام رسانی دارد؛ در حالی که ممکن است پیام یا خبری را تکمیل کند و گاه به جای پیام با خبر بنشیند. عکس، خواننده را به طور مستقیم در کوران حوادث قرار می دهد و در عین حال، او را سرگرم نیز می کند.

عکس هایی که در مجله ها چاپ می شوند، چهار نوع هستند:

1 ) ـ عکس های منفرد با تیتر و شرح عکس جداگانه

2 ) ـ عکس های منفرد، داخل یک متن و خبر

3 ) ـ عکس های پی درپی (ماننده باندهای تصویری)

4 ) ـ عکس های مونتاژ

هر عکس یا تصویر دارای زاویه دید مخصوصی است. این زاویه، مسلط به نقطه ای است که تصویر به آن نگاه می کند. اگر تصویری به سمت چپ نگاه کند، عمل پیاده کردن آن را در سمت راست صفحه است. در مورد تصویرهای اشخاصی که دارای زاویه دید خنثی نیستند. یعنی به یکی از سمتهای راست، یا چپ تمایل دارند. باید دقت شود که تاحد ممکن، آنهایی انتخاب شوند که زایه دید به سمت داخل مجله باشد،

در انتخاب عکس برای مجله چند اصل را باید مورد توجه قرار داد:

آیا عکس ارزش خبری دارد و می تواند قدرت تجسم را در بیننده تقویت کند؟

آیا عکس ارزش هنری دارد؟

آیا عکس اختصاصی است؟

عكس خبری

فتوژورنالیسم چیست و چه رابطه‌ای با ژورنالیسم دارد؟

تعاریف مختلف این رشته، ارتباط آن با عکاسی هنری و روزنامه‌نگاری، مرام‌نامه‌ها و اخلاقیات عکاسی‌ خبری و ویژه‌گی‌های این نوع عکاسی در این مطلب معرفی شده‌است. نخستین دوره ی آموزش خبرنگاری در شهرستان شوش با حضور 60 نفر برگزار شد که در کنار کارهای تئوری کارگاه‌های آموزشی عکاسی خبری نیز در نظر گرفته شد .

فتوژورنالیسم چیست؟

سه تعریف رایج درباره فتوژورنالیسم وجود دارد:

1 ) ـ هنری است که برای قصه‌گویی عکاسانه به کار گرفته می‌شود تا زندگی را مستند کند. پدیده‌ای جهانی است و به همه مربوط است و از محدودیت‌های زبانی و فرهنگی عبور می‌کند. فتوژورنالیسم ما را به عکس‌هایی ارجاع می‌دهد که یک داستان را بیان می‌کند؛ مثل عکس‌هایی که در رسانه‌های خبری می‌بینیم یا مجلات، گاه‌نامه‌ها یا هفته‌نامه‌ها. این عکس‌ها می‌تواند دربر گیرنده‌ی عکاسی مستند، عکاسی تبلیغاتی، عکاسی در صحنه، عکاسی ورزشی، زندگی جاری‌، علایق انسانی و به تصویر کشیدن شیوه معاصر و رایج زندگی باشد. اما نکته‌ی مهم در این بخش این است که در فتوژرنالیسم روایت عکس مقدم بر قضاوت است، یعنی باید عکس، دیگران را به قضاوت بکشد، پس لازم است به عکاسان خبری گفته شود: سعی نکنید قضاوت خود را به عکس القا کنید. در فتوژرنالیسم، عنوان یا مضمون مقدم بر عکس است و باید به  مخاطبان و بینندگان و کسانی که داوری می‌کنند کمک کند تا خودشان داستان یا ماجرا را کشف کنند.

2 ) ـ  ژورنالیسمی است که داستانی را از طریق تصاویر بیان می‌کند. می‌توان این‌طور برداشت کرد که در ذهن غربی‌ها، فتوژرنالیسم تک‌فریم نیست؛ به همین علت است که همیشه یک فیچر یا گزارش تصویری جداگانه دارند و یک تک فریم؛ که تک فریم در واقع اوج گزارش تصویری است.

3 ) ـ تعریف آخری که از فتوژورنالیسم می‌توان عنوان کرد این است که بگوییم شکلی ویژه‌ از ژورنالیسم است که تصاویری را خلق می‌کند تا داستانی خبری را بازگو کند؛ هرچند معمولا این‌طور فهم می‌کنند که اصل بر تک‌فریم است، در حالی که اینطور نیست. در حالت عام‌تر هم به مطالب بسیار مهم و جدی که عکاسی شده است گفته می‌شود.

رابطه‌ ی عکاس و خبرنگار:

رابطه‌ ی عکاس و خبرنگار از چه قرار است؟ این یک پرسشی کلیدی است که تکلیف آن باید در رسانه‌ها روشن شود. لازم است هم خبرنگار و هم فتوژورنالیست هر دو بدانند چگونه و با چه نقش‌هایی باید سروقت یک سوژه بروند. فرضا اگر هم عکاس و هم خبرنگار برای پوشش حادثه انفجار در یک فرودگاه در محل حاضر شوند، کدام یک کار خبری را و در چه وضعیتی انجام می‌دهند؟ آیا فتوژورنالیست می‌تواند به توصیه‌های خبرنگار گوش نکند و خودش از هرچه خواست عکاسی کند؟ آیا گزارش‌گر می‌تواند به نیازهای توصیفی عکسی که فتوژورنالیست می‌گیرد بی‌توجه باشد؟ آیا می‌شود عکس و عکس‌هایی را روی میز سردبیر گذاشت و گفت نمی‌دانیم چه شرح عکسی باید برایش نوشت و یا مثلا خبرنگار بگوید من اصلا آدم‌های این عکس را ندیدم و نمی‌دانم که هستند. اگر قرار باشد مثلا تیمی به لبنان برود، چه کسی باید لیدر کار باشد؟

پاسخ به این سئوالات فقط گوشه‌ای از جهان روزنامه‌نگاری و فتوژرنالسیم است. به نظر من فتوژرنالیسم در بستر ژورنالیسم قد کشیده و حالا تبدیل به یک پای ثابت و کار خبری مستقل شده است.

رویداد و خبر:

خبر (News) ساختار خاصی دارد و هر چه در سطح جامعه جاریست، الزاما خبر نیست، اما رویداد (Event) است. هر رویدادی را نمی‌توان به خبر تبدیل کرد؛ مگر آنکه دارای ارزش خبری (News Values) باشد. رویدادها در دنیای واقعی رخ می‌دهند و به محض اینکه به خاطر داشتن ارزش‌های خبری، از سوی روزنامه نگاران انتخاب می‌شوند و به دنیای رسانه‌ای انتقال می‌یابند به آنها خبر می‌گوییم. پس رویدادها متعلق به دنیای واقعی و خبرها متعلق به دنیای رسانه‌ای هستند. بنابراین به یاد داشته باشید که رویدا و خبر دو پدیده مجزا هستند: رویداد (Event) و خبر (News). به‌عنوان مثال، همین کارگاه آموزشی که در خدمت شما اعضای کانون بسیج رسانه ی سپاه ناحیه ی شوش دانیال(ع) و خبرنگاران پایگاه خبری تحلیلی شوش نیوز هستیم ؛ یک رویداد (Event) است و زمانی می‌تواند به یک خبر (News) تبدیل شود که خود را به دنیای واقعی رسانه برساند و مثلا همین انجمن روزنامه نگاران یا کانون بسیج رسانه  آن را تبدیل به خبر کند. با این تفاصیل می‌توان گفت در دنیای واقعی n رویداد وجود دارد، ولی نمی‌توان n خبر تولید کرد؛ چرا؟

چون اولا همه‌ رویدادها دارای ارزش‌های خبری مورد نظر  کانون بسیج رسانه یا انجمن روزنامه‌نگاران نیستند و علاوه بر این، هیچ رسانه‌ای به استثنای اینترنت نمی‌تواند همه‌ی رویدادها را  چه با ارزش و چه بدون ارزش های خبری  در خودش جا بدهد. دوما ؛ از بین صدها عکس شما فقط تعداد اندکی از فریم‌هایتان برای رسانه‌هایی که در آنها کار می‌کنید، کاربرد دارد و انتخاب آن هم با ملاک‌های مبتنی بر ارزش‌های خبری صورت می‌گیرد.

پس بنابراین، برای تبدیل شدن هر رویدادی به خبر محدودیت‌هایی وجود دارد.

ارزش‌های خبری:

ارزش‌های خبری معیارهایی هستند در دست روزنامه‌نگاران برای تعیین رویداد‌هایی که باید به خبر تبدیل شود. اجاز بدهید همین جا تاکید کنم که تبدیل رویداد به خبر، امری ارادی نیست و وابسته به همین ارزش‌های خبری است.

در همین جا باید اضافه کنم که کار عکاس‌خبری تفاوتی با روزنامه‌نگار ندارد. عکاس هم باید از رویدادی عکس بگیرد که دارای ارزش‌خبری باشد.

برای نمونه لازم است چند مثال ذکر کنم:

در یکی از مسابقات فتوژورنالیسم سال 2005 عکس برنده ی اول، مربوط به یک مادر بود که فرزندش را در‌ آغوش داشت و فرزند دیگرش هم در کنارش بود، جایی آتش سوزی شده و کف‌های کپسول‌ها و تانکرهای آتش‌نشان‌ها در هوا پراکنده شده بود و عکس این‌گونه نشان می‌داد که مادر بچه‌ها را در پناه خود در امان نگاه داشته است. عکس دوم لانگ شاتی بود با یک سرباز در میانه‌ کادر و پس‌زمینه‌ شات هم جمعیتی بر روی تپه‌. عکس سوم هم یک کلوزآپ نصفه و نیمه بود از صورت یک کوهنورد در ارتفاعات، که قطرات عرق روی صورتش یخ زده بود.

چرا این عکس‌ها بین هزاران فریم عکس، برگزیده می‌شوند؟

فقط به یک دلیل مشترک: چون مناسب‌ترین لحظه‌ ممکن انتخاب شده و در هر سه سوژه یک تلاش انسانی نهفته است. به عبارت بهتر، هیات داوران آن مسابقه معیار حضور عامل انسانی در سوژه‌ها را اصل گرفته بود و من اینجا کاری به درست و غلط بودن انتخاب‌ها ندارم و نکته‌ام این است که فلسفه و علم فتوژورنالیسم در دنیای ارتباطات گونه به گونه و ژانر به ژانر تعریف شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما ما در ایران نه تنها در این زمینه با فقر ادبیات مواجه هستیم، بلکه در دنیای حرفه‌ای هم با موارد مبهم فراوانی سروکار داریم و این وظیفه نهادهای آموزشی و صنفی و رسانه‌ای است که این کمبودها را هر چه سریعتر رفع کنند؛ این کمبودها و ابهامات را باید طبقه‌بندی کرد و برایشان راه حل یافت و با شناختی که از فضای حرفه‌ای فتوژورنالیسم در ایران دارم؛ با توان اکادمیک و تجارب حرفه‌ای موجود می‌توان به حل این مسائل همت گماشت و باید برایش برنامه‌ریزی کرد.

اجازه بدهید در مورد یکی از مسائل مبتلا به اخلاق حرفه‌ای جهانی این بحث مثالی بزنم. چند وقت پیش یکی از دوستان برای من ایمیلی زده بود که در قالب طنز حاکی از همین سئوال اخلاقی فتوژورنالیسم بود، در آن ایمیل که به زبان انگلیسی بود و احتمالا بین فتوژورنالیست‌های دنیا رد وبدل شده بود، آمده بود که اگر جرج بوش در یک رودخانه پرتلاطم افتاده باشد و در حال غرق شدن دست و پا بزند، شما چه می‌کنید؟

و بعد به اندازه دو سه پاراگراف جای خالی گذاشته بود تا خواننده ایمیل پاسخ را نبیند. پاسخ از دید یک فتوژورنالیست، لابد باید یکی از این دو گزینه باشد: عکس بگیرد یا دوربین را بیندازد و نجاتش دهد‌؟ ولی در آخر سر در این ایمیل به جای دو گزینه فوق؛ این پرسش آمده بود: سیاه و سفید می‌گیرید یا رنگی!؟ مضمون این‌ ایمیل شوخی بود، اما درواقع اشاره‌ای است به همان پرسش و بحث‌ بزرگ قدیمی.

حتما شنیده‌اید که بعضی‌ها در اشاره به عکس معروف شلیک پلیس سایگونی به سر آن ویت‌کنگ می‌گویند کاش عکاس با دوربینش روی دست او می‌کوبید تا شلیک به خطا برود و به سر آن فرد اصابت نکند.

برگردم به بحث ارزش‌های خبری:

اولین ارزش خبری دربرگیری (Impact) است:

اگر رویدادd به جمع زیادی مربوط باشد، ارزش خبری دربگیری دارد و باید آن‌را انتخاب کرد و تبدیل به خبر کرد و از آن عکس گرفت. مثلا اگر برق یک منطقه از شهر برود مهم نیست، ولی اگر برق کل شهر قطع شود، ارزش خبری دارد؛ مثل قطعی برق تارخی نیویورک. یا مثلا دربرگیری سقوط یک هواپیما بیشتر از تصادف دو اتومبیل است زیرا تعداد تلفات هواپیما بیشتراست.

دومین بحث در ارزش خبری کشمکش (Conflict) است.

یکی از عکس‌های مشهور دنیا، افتادن رونالد ریگان از پله‌های هواپیما و زمین خوردن او بود؛ اهمیت عکس در این بود که کشمکش دارد، یک رئیس جمهور موقع بالا رفتن از هواپیما نباید زمین بخورد.

کشمکش انسان با انسان، فرد با گروه، گروه با گروه، جنگ‌، انسان با طبیعت مثل همان عکس کوهنورد از نمونه مثال‌های این بحث است.

نکته‌ی سوم در بحث ارزش‌ خبری، شهرت (Prominency) است.

شهرت به طریقی با دربرگیری در ارتباط است. افراد مشهور بیشتر مورد عکاسی قرار می گیرند و خبرهای بیشتری هم درباره شان به چاپ می رسد

چهارمین بحث در این زمینه ارزش خبری مجاورت است

که هم معنای جغرافیایی دارد و هم معنای معنوی.مثلا بوسنی هرزگوین از نظر جغرافیایی به ما نزدیک نیست، ولی برای ما معنا دارد، چون هم کیش هستیم؛ یا مثلا موضوعات خبری نظیر فلسطین. موضوع افغانستان و عراق و خلیج‌فارس از این لحاظ برای روزنامه نگاران ایرانی حائز اهمیت است، هرچند روزنامه نگاران ایرانی متاسفانه خودشان در این رویدادها حضور ندارند و عکس‌های آن‌ها را از APیا از AFP و سایر آژانس های عکس می‌گیرند. در خبر هم همین طور است، مثلا تحلیل سیاسی تاجیکستان را از روتیرزو آسوشیتد پرس می‌گیرند. شاید دلیلش این باشد که روزنامه‌نگاران و فتوژورنالیست‌های ایرانی خیلی مواقع از این ارزش مجاورت غافل می‌شوند.

بحث دیگر در ارزش خبری، تازگی (Timeliness) است. این یکی از بی‌رحمانه‌ترین فاکتور‌های عکاسی خبری و خبرنگاری در دنیاست. تازگی یعنی هرچه کوتاه بودن زمان وقوع رویداد تا زمان انتشار آن؛ که هرچه این زمان کوتاه‌تر باشد، عکاس و خبرنگاربرنده‌تر خواهند بود و به‌عبارت بهتر، خبرشان و یا عکسشان برای مخاطبان تازه تر خواهد بود.

بحث فراوانی تعداد و مقدار هم یک ارزش خبری دیگر است که می توانید آن‌را همان دربرگیری یا فراگیری قلمداد کنید و به عبارت بهتر، هرچه عدد و رقم در هر رویدادی بالاتر باشد، به جمع بیشتری از مخاطبان مربوط می شود؛ مثلا یک مسابقه ورزشی با صد هزار بیننده طرف توجه بیشتری قرار می گیرد نسبت به یک مسابقه با هزار بیننده.

فتوژورنالیست‌ها باید این ارزش‌های خبری را کاملا بشناسند و کتاب‌های منتشرشده در حوزه‌ خبر را بخوانند. عکاس خبری اگر کار خودش را بلد باشد، همیشه به دنبال این هفت ارزش خبری است؛ ولی اگر کاملا حرفه‌یی باشد، هیچ وقت به این ارزش‌های خبری به صورت منفرد و جداگانه نگاه نمی‌کند. ارزش‌های خبری کلیتی است که قابل جدا شدن نیست و در هر رویدادی می تواند ترکیبی از این ارزش‌ها با شدت و ضعف وجود داشته باشد. مثلا عکس برنده طاهرکناره در ورلد‌پرس‌فتو از زلزله‌ی بم که پدری دو فرزندش را در آغوش دارد، شهرت ندارد، اما کشمکش دارد، استثناء دارد.

به نظر من یکی از پایه‌های اصلی عکاسی و عکاسی خبری این است که اگر فتوگرافر و فتوژورنالیست ادبیات رشته‌ خودشان را نشناسند، ارتباط گران موفقی نخواهند شد و ادبیات این رشته، تاحدود زیادی همان ادبیات روزنامه‌نگاری است؛ البته بحث‌های نشانه شناسی و ارتباطات را هم نمی‌توان نادیده گرفت. به گمان من حتما باید جنبه‌هایی ازعناصر خبری و ارزش‌های خبری باید در عکس های خبری باشند تا به عکس ها اهمیت و ارزش بدهند

طراحی صفحه

طراحی صفحه این چند وظیفه اساسی را در مجله عهده دار است.

اطلاع می دهد، توجه را جلب می کند؛ سرگرم می کند،؛ و آگاه می سازد.طراحی صفحه در واقع ترکیبی است که از تصویر؛ حروف، رنگ و..به خود می آید.در طراحی مجله (جز روی جلد) باقی صفحه ها، به صورت زوج هستند. و بیننده همواره دو صفحه را با هم می بیند.بنابراین هیچ صفحه ای بدون در نظر گرفتن صفحه مقابل خود نباید صفحه آرایی شود.در صفحه آرایی یک صفحه گسترده هموراه لازم است که برحاشیه بین دو صفحه غلبه شود.دو صفحه روبرو را می توان با عواملی مانند نوع حروف، تصویر پردازی، رنگ، فضای سفید، حروفچینی، کادر، و یا ترکیبی از تمامی این عوامل به هم ربط داد.از جمله عوامل مهمی که دو صفحه را به هم مربوط می سازد.عکس افقی است که حاشیه بین دو صفحه را از بین می برد.

برای مشخص کردن دو موضوع مختلف از یکدیگر در یک شماره مجله، می توان از دو آرایش ستونی متفاوت استفاده کرد.طراحی صفحه باید چنان با موضوع هماهنگ باشد که طراح آن را حس کند.در عین حال، سلیقه خواننده را نیز باید در نظر داشت.باید توجه داشت که طراحی صفحه ها یک هنر و کار عملی است.یعنی تنها برای به وجود آوردن یک کار هنری نیست بلکه نتایج عملی آن نیز در طرح دخالت دارد.

رنگ :

رنگ، عنصر بسیار موثری در مجله است و عکس العملهای آنی را در مخاطب ایجاد می کند.تاثیر رنگ آمیزی جالب روی جلد، بیشتر از تیترهای هیجان انگیز است.زیرا رنگ آمیزی در زمانی کوتاه دیده می شود، در حالی که تیتر جالب را باید اول دید.بعد خواند و در مرحله سوم آن را فهمید، و درک کرد.بهترین رنگها برای روی جلد رنگ های کنتراست (متقابل) است و درحالی که برای ایجاد یک فضای جالب، برای آسان خواندن، لازم است از رنگ های هارومونیزه (هماهنگ) و تنالیته استفاده کرد.رنگ حروف متن، باید کاملا سیاه چاپ شود، چون چاپ سیاه حروف (بویژه حروف خیلی ریز)، اغلب خاکستری به نظر می رسند.. استفاده از چاپ حروف رنگی برروی متن تصویر، دقیقا باید با توجه به رنگ اصلی تصویر متن صورت گیرد.یعنی اگر رنگ در تصویر متن نارنجی است بهترین نوع رنگ حروف چاپ شده روی این تصویر آبی است.

تیتر و سوتیتر :

تیتر باعث تمرکز خواننده بر روی موضوعی خاص می شود، و میتواند با حروف و صفحه آرایی مناسب خواننده را جذب کند. داستان در عین حال، خواننده را به سرعت با موضوع مربوط می کند. یعنی نوع آرایش و اندازه حروف متن  باید برای موضوعی که شرح می دهد مناسب باشد.

در  صفحه آرایی کتاب کودک معمولا از تیتر های کوتاهتر استفاده می شود. در حقیقت یک تیتر ده حروفی ، کمی غیر عادی است واندازه حروف تیتر باید آنقدر بزرگ باشد که توجه کودک را به خود جلب کند. همچنین فضای سفید زیاد و مناسبی در اطراف صفحه باید باشد تا با تقابل در صفحه، باعث جلب توجه بیشتر می شود. روشهای متنوعتری از کاربرد تیتر در صفحه رایج است برای انتخاب اندازه تیتر با توجه به اهمیت مطالب یا خبر، چند نکته را باید در نظر داشت:

الف ) ـ  پهنای تیتر (یک ستونی....) چقدر باشد؟

ب ) ـ  تیتر چند سطری باید باشد؟

ج ) ـ  تعداد حروف تیتر چند است؟ و اندازه آنها در ستونها و سطرها چقدر باید باشد؟

ساده ترین تیتر یک خطی است. ولی اکثر تیترها طولانیتر از آن هستند که در یک خط جای بگیرند. تیتر ها را معمولا با شکلهای هندسی خاصی در داخل ماکت صفحه قرارمی دهند. تیترها را از نظر تعداد ستون و سطر می توان به تیتر یک ستونی یک سطری، یک ستونی چند سطری، یک سطری سراسری، و چند سطری سراسری تقسیم کرد. شکلهای دیگر آرایش تیتر، پلکانی، هرم وارونه، مثلثی، نامساوی و متمرکز، نامساوی و متمایل به راست و متساوی الاضلاع یا نامساوی و امثال آن آرایش کرد.

متن داستان  را می توان در هرجای صفحه به کار برد به شرطی که قدرت کافی برای جلوه در فضای سفید را از نظر اندازه داشته باشد. سوتیتر بعد از تیتر، دومین متنی است که توسط خواننده مطالعه می شود. سوتیتر به لحاظ حروف کوچکتر از تیتر، ولی بزرگتر از متن اصلی است و وظیفه آن توسعه و توضیح ایده بعد از تیتر است و در قاعده توجه بیشتر به پیام یا مطلب را باعث می شود.بنابراین، سوتیتر باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا توجه لازم را در متن مطالب ایجاد کند.

طراحی مجلات یا گرا فیک مطبوعاتی

خبر نامه و مجلات

خبر نامه ابزاری برای دستیابی و اطلاع رسانی به مخاطبین خاص باعلایق مشترک در باره رویدادها، داستانها یا نکات خبری مسائل خاص است، از زمان رواج نشر رو میزی در ده 1980 تا کنون هزاران نوع خبر نامه تهیه و چاپ شده است . غالبا کار طراحی و تولید به عنوان یک کار اضافی شخصی سر دبیر، دستیار اجرایی یا دستیار مدیر محصوب می شود . اگر چه خبر نامه یک اشتغال جالب برای کارکنان ثابت همچون نویسندگان، دبیران و طراحان است ، اما بعید هم نیست که یک شخص همزمان کار نویسندگی ، سردبیری ونیز طراحی و تولید خبرنامه را انجام دهد.

خبر نامه یک ابزار تبلیغاتی عالی است زیرا هم جنبه اطلاع رسانی دارد و هم به فرئش می رسد. خبر نامه نیز همچون دیگر نشریات، باید کانونهای سردبیری مبتنی بر مخاطب خود را داشته باشد. پیچیدگی طرح یک خبر نامه مستقما به مخاطب و هدف نشر بستگی دارد.

گاه از خبر نامه ها به عنوان ابزار اطلاع رسانی کارکنان یک شرکت بزرگ هم استفاده شود ، گاه از خبر نامه به عنوان روشی برای ارتباط با دانش اموختگان ، ابزاری تبلیغی برای ترویج اطلاعات درباره آخرین ابداعات یا روشی برای افزایش سرمایه یک سازمان خیریه غیر انتفاعی ، همچون کتابخانه یا هلال احمر بهره برداری می شود.

کار کرد خبر نامه

1 ) ـ  خبر نامه یا گزارشات کاری که به عنوان ابزار ارتباط داخلی یک سازمان اطلاعات مربوط به اعضاء سازمان را منتشر می کند.

2 ) ـ  نشریه یک سازمان خیریه یا سیاسی که خوانندگان خود را به یک اقدام خاص ترغیب می کند.

3 ) ـ  نشریه ای که برای ابزار تبلیغاتی روابط عمومی یک سازمان تهیه می شود.

4 ) ـ  خبر نامه ای که مبتنی بر مقاله است و اطلاعاتی را درباره یک موضوع خاص به مخاطبین خاص مقالات می دهد.

قطع خبر نامه

1 ) ـ  نامه قطع سنتی قدیمی

این نوع قطع، سنتی و قدیمی و به شکل نامه شخصی است نامه کیپلینگر واشینگتن به بیش از 500000 نفر ارسال می شود و چندین سال عمر دارد . در اغاز به صورت نامه بود وهنوز هم در قطع نامه منتشر می شود خبر نامه در قطع 21×27 سانتی متر تهیه می شود و به نظر می رسد که با ماشین تحریر تهیه شده است

2 ) مجله قطع کوچک

این قطع رایج 21×27 سانتی متری از نظر سبک وارائه شبه مجله است و واجد صورتهای مختلفی چون نسخه نشر رو میزی ارزان قیمت و تکثیر شده تا نسخه چاپ سیلک گران قیمت با تصاویر وعکس های تمام رنگی که بر کاغذ گلاسه چاپ می شود برخی از دانشگاهها و مراکز آموزش عای از این نوع مجلات به عنوان ابزار تبلیغی برای جذب دانشجو استفاده می کنند. برخی از کاتالوگ های سفارش خرید شرکتها از این قطع استفاده می کنند.گاه اطلاعات جالبی درباره محصولی که می فروشند را شامل ی شود . در مجموع ابزار تبلیغی مناسبی است.

3 ) ـ    قطع خبر نامه یا نیم ورقی

این قطع 27×35 سانتی متر شبه به روزنامه نیم ورقی و معمولا باکاغذ مرغوب چاپ  می شود. این قطع

بزرگتر ارائه اطلاعات بیشتر را امکان پذیر می سازد و بیشتر در موزه ها استفاده می شود.

تهیه یک الگو برای خبر نامه

هر نشریه ای بخش های ثابتی دارد که در هر شماره ارائه می شود.

بخش های ثابت خبر نامه ها، روزنامه ها و مجلات ، سر عنوان و نام،حروفچینی ، سر صفحه و فهرست مطالب. معمولا در نشر رو میزی ،نخست یک الگوی کامل از نشریه را در رایانه تعریف می کنند تابدین ترتیب صفحه آرایی شماره های بعدی راحت تر باشداین الگو ساختار و کارکرد بولتن را مشخص می سازد . هرگاه الگو را در اختیار داشته باشید به اسانی می توانید نسخه های مشابهی از ان تهیه کنید. درست مانند الگو های خیاطی که با استفاده از ان می توان لباسهای مشابهی را با رنگ و پارچه های مختلف تهیه کرد، وقتی الگوی کار مشخص شد و گرید پایه کار معلوم گشت، تمامی شماره های بعدی دارای شکل کلی مشابه و اختلافات صوری اندکی خواهند بود . پس از آن که الگو طراحی شد ، تهیه بولتن برای هرکسی که با کار آشنایی داشته باشد به آسانی امکان پذیر است.

برخی نکات مهم

1 ) ـ صفحه نخست اولین چیزی است که بیننده می بیند . باید جلوه ای چشمگیر و قابل تشخیص داشته باشد.

2 ) ـ خبر نامه باید قطع مشخصی داشته باشد و باید در تمامی شماره های بعدی حفظ شود .

3 ) ـ خبرنامه باید شکل و هویتی مشخص منحصر به خود داشته باشد

4 ) ـ هر شماره باید مشترکاتی با شما ره های قبل داشته باشد . خواننده باید هر ستون را به سرعت در جای خود مشاهده کند . اما هرشماره باید واجد برخی مشخصات جدید و نا منتظره باشد.

5 ) ـ ایجاد توازن بین عناصر آشنا و جدید با استفاده از عناصربصری

6 ) ـ استفاده از نشان یاعلامت برای مشخص کردن انواع مختلف مقالات.

7 ) ـ طرح جلد جذاب و گیرا

8 ) ـ  استفاده از متن های شکل دار

بخش های داخلی : (عنوان ها، فهرست های مطالب، نامه ها،تقویم )

ـ سر صفحه ( شماره صفحه ) به شیوه واحد درج شود.

عناصر اصلی که در هر شماره درج می شود

ـ سر عنوان ،شامل حروف نشانه، شماره پیاپی، مشخصه مالک،تاریخ و ....

ـ فهرست مطالب یا عناوین مطالب بر روی جلد

ـ سر صفحه ( شماره صفحه)

ـ مرور

.بخش های خبری ( بخش ها می باید سبکی قابل تشخیص داشته باشند و جای آن در صفحه باید در تمام شماره ها ثابت باشد).

ـ مقالات

ـ آگهی ها

ـ اسامی

.ـ آثار تصویری : عکس ، نمودار، طرح و ترسیمات

ـ شرح تصاویر

ـ ارجاع به دنباله

ـ در صورتی که از نوع پست مستقیم باشد درج آدرس صحیح بازگشت یا گيرنده

عناصری که جلوه بصری را تقویت می کند :

1 ) ـ حروف بزرگ یا سر حروف بزرگ

2 ) ـ نشانه ها و نماد های گرافیکی کوچک

3 ) ـ عکس، تصویر ، نمودار یا جدول

4 ) ـ  کادر های سایه دار

5 ) ـ خطوط

6 ) ـ نماد هایی برای شماره سر صفحه

7 ) ـ نقل قول میان متن

8 ) ـ بزرگ کردن شروع پاراگراف

9 ) ـ علائم پایین متن

10 ) ـ  حروف ویژه

11 ) ـ حروف معکوس

12 ) ـ کادر یا قاب برای عکس ها و تصاویر

13 ) ـ اختلاف حروف

14 ) ـ شکل بندی ابداعی ستون ها

15 ) ـ بزرگ نمایی اعداد به عنوان یک عنصر بصری

صفحه‌آرايي‌ ‌ روزنامه‌ها از نگاه حرفه‌اي و نوستالوژيك‌

صفحه‌آراي سابق صفحه ی اول روزنامه های « كيهان ـ اطلاعات ـ جام جم ـ ايران ـ همشهری ـ اعتدال ـ اعتماد ـ خراسان ـ قدس ـ آرمان ـ جوان ـ آرمان ملی ـ جمهوری اسلامی ـ رسالت ـ آسیا ـ آفتاب ـ  آفتاب اقتصادی ـ ابرار ـ ابرار اقتصادی ـ اترک ـ اخبار صنعت ـ آذربایجان ـ اسکناس ـ سرمایه ـ اصفهان امروز ـ افکار ـ اقتصاد آینده ـ اقتصاد پویا ـ اقتصاد سرآمد ـ اقتصاد کیش ـ اقتصاد مردم ـ اقتصاد ملی ـ امروز ـ باختر ـ بازار کسب و کار ـ کسب و کار ـ پیام سپیدار ـ پیشرو ـ تجارت ـ ثروت ـ جهان اقتصاد ـ جمله ـ خبر ـ دنیای اقتصاد ـ روزگار ـ رویداد امروز ـ رویش ملت ـ سایه ـ ستاره صبح ـ سپهر ایرانیان ـ سیاست روز ـ شرق ـ شروع ـ شهرآرا ـ شهروند ـ صبح امروز ـ عصر اقتصاد ـ عصر ایرانیان ـ عصر توسعه ـ کار و کارگر ـ مردم سالاری ـ مستقل ـ مهدتمدن ـ نقش اقتصاد ـ وطن امروز ـ کارون ـ روزان ـ نور خوزستان ـ نخل»  و تعدادي  از روزنامه‌ها، هفته‌نامه‌ها و  نشريات پرتيراژ اكنون ‌مدت‌هاست که با تیراژ کمتری منتشر می شوند و مردم بیشتر به نشریات الکترونیکی رو آورده اند ، همانگونه که سزانه ی مطالعه ی کتاب پائین آمکده و عمده ترین دلیل گرانی کاغذ و کتاب است .

ماكت‌بندي ‌واحدي ‌چشمگير ‌و ‌مطرح ‌در ‌روزنامه ‌بود ‌و ‌اين ‌امر ‌باعث ‌مي‌شد ‌تا ‌همه ‌چيز ‌اصولي، ‌فني ‌و ‌به ‌جاي ‌خود ‌انجام ‌پذيرد، ‌و ‌در ‌آن ‌تمام ‌قواعد ‌و ‌اصول ‌حرفه‌اي ‌صفحه‌آرايي ‌رعايت ‌شود ‌كه ‌وجود ‌صفحات ‌ويژه ‌انقلاب ‌- ‌ويژه ‌جنگ ‌تحميلي ‌- ‌ويژه ‌جنگ ‌آمريكا ‌و ‌عراق ‌و ‌خلاصه ‌مناسبت‌هاي ‌ديگر ‌اين ‌ادعا ‌را ‌به ‌خوبي ‌ثابت ‌مي‌كند.

در ‌ضمن ‌بايستي ‌يادآور ‌شد ‌كه ‌امكانات ‌نرم‌افزاري ‌و ‌سخت‌افزاري ‌آن ‌روزها ‌اصلا ‌با ‌امكانات ‌فعلي ‌قابل ‌قياس ‌نبود ‌ولي ‌وجود ‌مديران ‌حرفه‌اي ‌در ‌بخش‌هاي ‌مختلف ‌روزنامه ‌و ‌اهميت ‌دادن ‌به ‌بخش ‌ماكت ‌از ‌نكاتي ‌بود ‌كه ‌باعث ‌مي‌شد ‌در ‌بخش ‌صفحه‌آرايي ‌ذوق ‌و ‌سليقه ‌خاصي ‌به ‌كار ‌گرفته ‌شود ‌و ‌نتيجه ‌آن ‌هم ‌تا ‌امروز ‌ماندگار ‌است. ‌

در ‌صفحه‌آرايي ‌روزنامه، ‌(صفحه‌آرا) ‌بايستي ‌به ‌نكاتي ‌نظير ‌شناخت ‌حروف، ‌ ‌شناخت ‌عكس ‌و ‌طرح، ‌خبرشناسي، ‌اهميت ‌خبر ‌و ‌اولويت ‌خبر ‌مسلط ‌باشد ‌تا ‌قوه ‌تشخيص ‌داشته ‌باشد ‌و ‌بتواند ‌صفحه ‌روزنامه ‌را ‌به ‌خوبي ‌اجرا ‌كند. ‌استفاده ‌زياد ‌و ‌نابجا ‌از ‌رنگ ‌در ‌روزنامه ‌هم ‌موضوعي ‌است ‌كه ‌متاسفانه ‌در ‌بسياري ‌از ‌نشريات ‌به ‌ويژه ‌نشريات ‌ورزشي ‌به ‌چشم ‌مي‌خورد. ‌چنانچه ‌مي‌دانيم ‌صفحات ‌اول ‌روزنامه‌ها ‌بعنوان ‌ويترين ‌و ‌تابلوي ‌آن ‌خودنمايي ‌مي‌كند ‌كه ‌بايستي ‌در ‌عين ‌ظرافت ‌و ‌رعايت ‌اصول ‌فني، ‌اولويت‌هاي ‌سياسي ـ ‌خبري ‌و ‌تصويري ‌آن ‌هم ‌توسط ‌صفحه‌آرا ‌رعايت ‌شود. ‌اما ‌ ‌به ‌دليل ‌اين‌كه ‌در ‌اين ‌بخش ‌هيچگونه ‌حساسيتي ‌از ‌سوي ‌اكثر ‌مديران ‌مطبوعات ‌لحاظ ‌نمي‌شود، ‌با ‌نگاهي ‌گذرا ‌به ‌اكثر ‌آنها ‌مي‌توان ‌جاي ‌خالي ‌فن ‌صفحه‌آرايي ‌حرفه‌اي ‌را ‌حس ‌كرد ‌و ‌به ‌دليل ‌اين‌كه ‌كارشناسي ‌صورت ‌نمي‌گيرد ‌همه ‌ما ‌فكر ‌مي‌كنيم ‌آنچه ‌كه ‌انجام ‌داده‌ايم ‌درست ‌و ‌بي ‌نقص ‌است. ‌ولي ‌در ‌دهه‌هاي ‌قبل ‌در ‌سطح ‌روزنامه‌ها ‌اساتيدي ‌نظير ‌دكتر ‌فرقاني- فريدون صديقي‌- ‌دكتر ‌شكر ‌خواه ‌- ‌دكتر ‌قندي ‌- ‌مختاريان ‌- ‌رضاييان ‌- ‌سعدي‌ها ‌و.... ‌بودند ‌كه ‌امروز ‌كمتر ‌از ‌آنها ‌ ‌در ‌روزنامه ‌نشاني ‌مي‌بينيم ‌كه ‌اين ‌خود ‌خلا ‌بزرگي ‌است ‌كه ‌بايستي ‌با ‌آموزش ‌توسط ‌اين ‌كارشناسان ‌مطبوعاتي ‌ ‌در ‌روزنامه‌ها ‌پر ‌شود. ‌ ‌همانطور ‌كه ‌در ‌بخش ‌گزارش ‌و ‌خبر ‌و ‌خبر ‌نويسي ‌قاعده‌هاي ‌خاصي ‌وجود ‌دارد، ‌در ‌صفحه‌آرايي ‌و ‌گرافيك ‌صفحه ‌روزنامه ‌هم ‌بايستي ‌قواعد ‌آن ‌رعايت ‌شود.

صفحه‌آرايي ‌در ‌روزنامه ‌با ‌(اپراتوري) ‌متفاوت ‌است، ‌درست ‌مثل ‌تفاوت ‌حروف‌چين ‌با ‌تايپيست ‌كه ‌اينها ‌فاصله ‌زيادي ‌دارند. ‌صفحه‌آراي ‌يك ‌روزنامه ‌سياسي- ‌اجتماعي ‌بايستي ‌به ‌مسايل ‌روز ‌از ‌جمله ‌اخبار ‌سياسي ‌و ‌اقتصادي ‌آگاه ‌باشد ‌تا ‌بتواند ‌هنگام ‌اجرا ‌به ‌درستي ‌از ‌پس ‌آن ‌بربيايد ‌و ‌قاعده ‌كلي ‌آن ‌را ‌كه ‌شناخت ‌ابزار ‌آن ‌است، ‌به ‌بهترين ‌صورت ‌رعايت ‌كند.

تقسیم بندی صفحه

برخلاف آنچه ممکن است تصور شود ،ادازه کاغذ به ندرت در میان محدوده تصمیم گیری های طراح است .معمولا کار به صورت مثلا یک (بروشور A4 سه لتی) یا مجله ای با فلان تعداد صفحه کاغذ ،با فلان کیفیت و فلان اندازه ارئه میشود . رایج ترین طیف اندازه های کاغذ برای طراحان اروپایی وآسیایی ،مجموعه اندازه های استانداردISOاست .مجموعه Aاندازه های پیرایش شده ومجموعه B اندازه پیرایش نشده است و برای تا کردن و اندازه های بینا بینی استفاده می شود ،مجموعه C کاغذهای پاکتی است ومجموعه RA اندازه بزرگ مجموعه A است که امکان برش خوردن تا اندازه Aرا فراهم می کند .معمولا کار به این شکل است که طرح را بر اساس اندازه کامل A طراحی می کنند و تا حاشیه اضافی ادامه می دهند و به چاپگر امکان می دهد تا اندازه بزرگتری را برای چاپ انتخاب کند .

حاشیه ها ؛عناصر کاغذ ،سطح ورنگ را انتخاب کنید ،غالبأ طرح خود تصور دقیقی از تناسب و کیفیت هر یک از خانواده حروف برای کارهای مختلف دارد ،اما تا زمانی که عرض یا پهنای ستون مشخص نشده نمی توان هیچ اندازه ،قلم و ضخامتی را انتخاب کرد .به علاوه پهنای ستون نیز به طور غیر مستقیم به عنوان مشخصه محدوده حروفچینی که به نوبه خود به حاشیه انتخابی وابسته است مطرح می شود .

 معمولا تصور می شود که حاشیه ها و فضای حروف حاصل از آن در صورتی که متناسب باتناسبات ریاضی اندازه صفحه باشد ،جلوه زیبا تری خواهد داشت .معروف ترین این نسبت ها (تقسیمات طلایی ) است که در آن نسبت صفحه به صورت 34×21 است و بخش چاپی صفحه به پهنای کاغذ و تناسب حاشیه ها به صورت 2:3:4:6 است .تعداد کتابها و مجلاتی که چنین صفحه آرایی دقیق و خنثایی دارند بسیار قلیل است .در واقع بسیاری از طراحان در صورتی که امکان وجود داشته باشد ،ترجیح می دهند از تناسبات و فضای دیگری استفاده کنند تا تأثیرات متنوعی پدید آورند .آنچه پس از تعیین مکان حاشیه ها به جا می ماند ،محدوده چاپ است . اگر چه ممکن است این محدوده به چند ستون تقسیم شود ،اما طراح اساسأ آن را به عنوان یک سطح خاکستری روی کاغذ می بیند تا در زمینه میزان نسبتها و تأثیر و جلوۀ کلی آن تصمیم بگیرد .در عمل اکثر طراحان گرید خود را بر دو صفحۀ مجاور هم ترسیم می کنند تا صفحات جداگانه .بدین ترتیب حاشیه سفید داخلی معرف فضای مابین محدودۀ متن دو صفحه مجاور مه است و مجموع دو حاشیۀ عطف یا حاشیه های داخلی است . تعیین نسبت بین حاشیه ها به یکدیگر و نسبت به محدودۀچاپی یکی از تصمیمات مهم طراحی است .و به اندازه نوع قلم یا حروف حائز اهمیت است .

تعیین جای ستون ها

 وقتی در مورد حاشیه ها تصمیمات مقتضی گرفته شد ،محدودۀ چاپ به عنوان معیار اولیه تثبیت می شود و آن گاه می توان آن را به چند ستون تقسیم کرد ،دراین مرحله باید طرح های اولیه با مقیاس دقیق ترسیم شود . اگر چه انجام این کار با مداد وقت زیادی می برد ،اما با استفاده از کامپیوتر می توان به آسانی (طر حهای اولیه ) با مقیاسی دقیق را خیلی سریع تهیه کرد و انواع مختلف حالات و احتمالات را پدید آورد .

به یاد داشته باشید که هر یک از اندازه ها ی ستون ها در همین مرحلۀ (خط خطی) کردن مشخص شد وقتی حروف چاپی و اندازۀ حروف انتخاب شد ،باید به طور دقیق محاسبه شود .

با این حال تهیه طرح های کوچک اندازه ،تمرین مفیدی است که امکان مقایسه بین حالات مختلف را فراهم می کند ،چیزی که در مدل های با مقیاس تمام اندازه ،که وجود جزییات مسائل بزرگتر را تحت شعاع خود قرار می دهد ،به آسانی امکان پذیر نیست .

ترکیب بندی

درفرهنگ اصطلاحات  و واژگان هنر های تجسمی ،در نقاشی آرایش یا تنظیم شکل ها ،خطوط ، درجات تاریکی- روشنی و سایر عناصر بصری در یک طرح تصویری را ترکیب بندی گویند . در هنرهای گوناگون به معنای تنظیم جایگاه اجزای اثر است که هنرمند برای ایجاد وحدت و تناسب بین بخشهای مختلف اثر خود به کار میبرد. برای مثال ترکیببندی یک شهر، یک اثر معماری، یک اثر موسیقایی، شعر و داستان، و آثار نقاشی و عکاسی دارای ترکیببندی ویژهای هستند که هنرمند برگزیده است

 ترکیب بندی یک عکس یا لی آوت به چگونگی تنظیم عناصر تصویر و دستکاری آن مربوط است و آن برای جلب توجه به عکس یا تصویر می باشد .این پیشنهاد بصری از سامان یابی با خطوط و فرم قابل قبول و پسندیده است و تأکیدات بوسیله نورپردازی ،رنگ ،کنتراست و اندازه خلق می شود

یک عکس خوب طراحی شده در یک ترکیب بندی هوشیارانه طرح ریزی می شود تا با تلاشی آگاهانه برای کنترل تمرکز بینندگان و جلب توجه آنها، که چشمانشان با نظمی ویژه از یک نقطه به نقطه ای دیگر هدایت شود .

یک ترکیب بندی مؤثر می تواند ظریف ، غیر تحمیل گر، یا تفهیمی ناگهانی باشد . بستگی به شیوه و آهنگ کار ،که شما بخواهید با آن پیغامتان را انتقال دهید .

چون یک عکاس قطعأ تحت اختیار شما عکسی می گیرد یا ممکن است برای تهیه عکسی آماده مبلغ هنگفتی بپردازید . این بدان معنا نیست که عکس را به همان گونه که هست استفاده کنید. عکسهای بیشماری با تدبیر وبرشی خلاقانه پر معنا تر می شوند .برش عکسی شگفت انگیز ،بایستی بگونه ای تنظیم شود که برای کاری تبلیغاتی یاپوستری هیجان انگیز ،نقطه ای کانونی را به وجود آورد و بر مفهومی تکیه کند .

تغيير و ابداع شكل :

در هنر تجسمي با تغييراتي كه در يك شكل ساده مي توان به وجود آورد ، شكل هاي جديدي ساخته مي شود. هر يك از اين شكل هاي جديد به نحوي مي تواند بر ذهن مخاطب تاثير بگذارد. در اين جا چند روش براي ابداع شكل هاي جديد از شكل هاي ساده ارائه مي گردد.

الف ) ـ از طريق برداشتن يا حذف كردن قسمت و يا قسمت هايي از يك شكل ساده ي هندسي مي توان شكل هاي جديدي را به دست آورد.

ب ) ـ با تركيب و كنار هم قرار دادن و تكرار دو يا چند شكل ساده مي توان به شكل هاي متنوع و جديدي دست يافت.

ج ) ـ از طريق برش دادن و يا اصطلاحا شكستن اشكال و تركيب مجدد آنها به صورت ديگر مي توان شكل هاي تازه تري با حالت بصري متنوع به وجود آورد.

تركيب :

ايجاد يك تركيب موفق هم در جلب توجه مخاطب و بيننده موثر است و هم در رساندن پيام بصري مورد نظر هنرمند به مخاطب . در واقع تركيب عاملي است كه با سامان بخشيدن موثر به چگونگي چيدمان و نظم عناصر بصري در يك فضا و كادر مشخص بر اساس ذهنيت هنرمند و روابط تجسمي ، سبب مي شود تا مخاطبان اثر بتوانند به طرز موثري با آن ارتباط برقرار كنند. در يك تركيب موفق اجرا از كل قابل تفكيك نيستند. زيرا يك اثر وحدت يافته معناي فراتر و كلي تر از اجزاي خود دارد.

زمينه و كادر :

در يك تركيب وجود زمينه براي ايجاد ارتباط بصري ميان عناصر و معني دار شدن شكل ها الزامي است. وحدت بخشيدن به عناصر بصري بدون وجود زمينه كه به صورت كادر يا فضايي كلي اثر نيز مي تواند تصور شود. امكان پذير نيست.

بدون وجود زمينه شكلي وجود نخواهد داشت و فضاي مثبت و منفي پيدا نخواهد كرد. بنابراين با وجود زمينه وجود كادر نيز الزامي است. تركيب و سامان بخشي به عناصر بصري در ارتباط با شكل كادر انجام مي شود.

علاوه بر كادر كه ساختار اصلي در ارتباط با آن شكل مي گيرد وجود سه عامل زير در به وجود آوردن يك تركيب موفق بصري الزامي است :

1 ) ـ وجود تعادل بصري

2 ) ـ وجود تناسب و هماهنگي ميان عناصر مختلف يا تركيب

3 ) ـ  وجود رابطه هماهنگ اجزا با كل و با موضوع اثر

از انواع تركيب مي توان به طور كلي به دو نوع تركيب قرينه و غير قرينه اشاره كرد.

تصویر سازی در ترکیب بندی

جناسهای بصری جلب توجه کننده ،سرگرم کننده و برای دیگرا ن هیجان انگیزند.وقتی شما دو یا چند تفکر رادر یک تصویر ترکیب می کنید تصویر جذاب و به یاد ماندنی تر می شود ممکن است دو عنصر ظاهرأ بی ارتباط رادر کنار هم قرار داده و ترکیب کنید .نظیر تصویری از یک گانگستر را با تصویری از یک مداد را با هم ارتباط دهید .لزومی ندارد که یک تصویر ،اجزائی عالی برای تأثیرگذاری باشد . در حقیقت تصویر ساده و ابتدایی ممکن است دارای خاصیتی جادویی باشد که در بسیاری از اجراهای منطقی یافت نشود .

لوگوها را جمع آوری کنبد . آنها را از روزنامه ببرید . «کتاب تلفن ـ بروشور ـ برچسب ها  ـ جعبه ها و از صفحات وب پرینت» بگیرید. یکی از خوبها ویکی از بدها را انتخاب کنید پشت آن نوع تولید یا خدمات را یادداشت کنید . لوگوهایی را که دارای ظاهری مشترک هستند جدا کنید حتی اگر توانایی بیان دقیق وجه مشترک آنها را نداشته باشید .زمانی این را خواهی فهمید که یک عالمه لوگوی گردآوری شده جلوی خود دارید .آنهارا در قالب کلمات بیان کنید و ویژگی های مشترک آنها را مشخص کنید . در این پیشنهاد با استفاده از عکسهای متعدد و شیوه های تصویر سازی ،یک نظم بصری پر زرق وبرق را بوجود می آورید . هر موضوع توأم با متن کوتاه اقراق آمیزی است . ظاهر این کارها برای بروشورها و آگهی های در قطع بزرگ همراه با تصاویر زیاد و متن بزرگ قابل خواندن مناسب است . تنوع عضینی از کلیپ آرت آماده وجود دارد .همانگونه که با وجود محدودیت در صفحه می توانید آنها را ببینید ؛شیوه های متفاوتی از فرمت های فایل را می توانید انتخاب کنید که بستگی به پروژه شما دارد . شما میتوانید عملأ بوسیله تغییرات مجموعه کلیپ آرت ،با شرایط موجود از راه های متفاوتی ،کار خود را توسعه دهید .از قسمتی از تصویر استفاده کنید وآنرا بزرگ کنید . تصاویری را با هم ترکیب کنید و به جای انتخابی معمولی از یک فیلتر،جلوه ای غیر معمولی برآن استعمال کنید و تصویری منحصر بفرد بسازید .از چگونگی تصویرتان متعجب خواهی شد .

دو شیوه اصلی برای ایجاد تغییرات خارجی در یک فرم ،تغییردادن گوشه ها و لبه های آن است گاهی تغییرات داخلی موجب تغییرات خارجی میشود یا برعکس . ترکیبی از تغییرات خارجی وداخلی نیز به نتایج جالبی منجر می شود .هر فرم را میتوان با یک حاشیه یا لایه های متحدالمرکز گسترس داد . ایجاد چهارچوبی با یک شکل معین ،افزودن شکلی به صورت پس زمینه یا داخل کردن لایه های بیشتر نیز از روش های گسترش فرم است .

بدون از بین بردن شکل اصلی یک فرم ،میتوان فرم های دیگررا روی آن قرارداد و با تغییر بخشی از فرم یا کل آن ،می توان فرم را به فرمی بازنمایی شده تبدیل کرد . می توان تصویر را قطعه قطعه کرد یا شکست و سپس قطعات حاصل را جابجا کرد. ساده ترین نوع ترکیب بندی با تکرار آن است که فرم های واحد از دو طرف به طور مداوم تکرار شود . حاصل این عمل ،ردیف هایی است که به صورت افقی ،عمودی یادر امتداد زاویه ای معین گسترش یافته اند .  

استفاده از عکس در ترکیب بندی

عکس ها تقریبا همیشه جذابیتی به طراحی افزوده و بر یک پیغتم تاکید می کنند.عکس در واقع کوچک یا بزرگ با برشی هیجان انگیز ،فیلترهایی جالب و جلوه های مخصوص کامپیوتری می تواند کاری ملال آور رابهراه حل بصری خلاقانه ای دگرگون کند ما ملاحظات اساسی برای طرح ریزی عکاسی را به شما معرفی می کنیم اما از انحراف از این اصول محتاط باشید و آن ها را به کار بگیرید. آنچه ما آن را جورنالیسی عکاسی می نامیم، مرجعی بی نقص ،تصاویری کلاسیک ،نورپردازی مناسب و برشهایی به جا و مناسب را داراست .ترجیح می دهیم این شیوه را همانند مرجعی بی نقص در نظر بگیرید .جایی که هر چیزی کامل است قابل اظهار و بی عیب وایده آل .شاید هر از گاهی شامل تصاویری خسته کننده نیز باشد . یک عکس می تواند خسته کننده به نظر برسد اما با استانداردهایی که نام بردیم ،عکاسی در طراحی شما می تواند به عکسی عظیم و برجسته تبدیل شود .اگر شما دو دل هستید به عکسهایی از مدل با کیفیت بالا ،به عکس هایی از فرهنگ جوانان ،عکس هایی عللاقه انگیز ،مشمئز کننده، گستاخ ،کنشگرانه و تاثیر گذار ،ازعکسهایی که ایجاد بی اعتمادی می کنند تا عکس هایی خسته کننده و ملال آور بنگرید.

 ترکیب بندی یک عکس یا لی آوت به چگونگی تنظیم عناصر تصویر و دستکاری آن مربوط است و آن برای جلب توجه به عکس یا تصویر می باشد .این پیشنهاد بصری از سامان یابی با خطوط و فرم قابل قبول و پسندیده است و تأکیدات بوسیله نورپردازی ،رنگ ،کنتراست و اندازه خلق می شود

یک عکس خوب طراحی شده در یک ترکیب بندی هوشیارانه طرح ریزی می شود تا با تلاشی آگاهانه برای کنترل تمرکز بینندگان و جلب توجه آنها، که چشمانشان با نظمی ویژه از یک نقطه به نقطه ای دیگر هدایت شود .

یک ترکیب بندی مؤثر می تواند ظریف ، غیر تحمیل گر، یا تفهیمی ناگهانی باشد . بستگی به شیوه و آهنگ کار ،که شما بخواهید با آن پیغامتان را انتقال دهید . چون یک عکاس قطعأ تحت اختیار شما عکسی می گیرد یا ممکن است برای تهیه عکسی آماده مبلغ هنگفتی بپردازید . این بدان معنا نیست که عکس را به همان گونه که هست استفاده کنید. عکس های بی شماری با تدبیر وبرشی خلاقانه پر معنا تر می شوند .

برش عکسی شگفت انگیز ،بایستی بگونه ای تنظیم شود که برای کاری تبلیغاتی یاپوستری هیجان انگیز ، نقطه ای کانونی را به وجود آورد و بر مفهومی تکیه کند .

عکس های آماده

پیدایش لی آوت دیجیتالی و طراحی تصاویر ودستیابی سریع به تصاویری ارزشمند در گوناگونی و تنوع ،موجب حیرت است .آسان و بی دردسرند .از آنها صرف نظر نکنید .تصاویر آماده را کسب وبا اقتدار آنها را بررسی کنید .اگر شما در گذشته هیچ استفاده و یا درباره عکس های آماده اطلاعی نداشتید ،آنها عکسهای ساده ای هستند که بطرز وسیعی تقریبأ از انواع صحنه  های عمومی ،توسط عکاسان حرفه ای عکاسی شده است. سپس آنها به شما یا شخص دیگری فروخته می شود .او می خواهد آنها را بفروشد این زیاد از ارزش کار کم نمی کند .یک عکس آماده ،سریعتراز استخدام یک عکاس وعکس هایست که خودتان تهیه می کنید .

تنوعی عظیم از شیوه ها،موضوعات و مطالب مورد بحث قابل دسترس اند ،شما می توانید فقط یک عکس بخرید یا یک سی دی پر از عکس بخرید .یک عکس ممکن است الهام یا ایده ای را به شما اراعه کند وشما را به راه حلی مناسب هدایت کند . تعادل وتقارن و ریتم از عواملی هستند که در کمپوزیسیون به آنها توجه میشود.ونقطه کانونی یک عکس یا تصویر، جالب ونامتعارف است. بیننده عکس قوی را در ذهن به خاطر می سپارد.

استفاده از رنگهای خاکستری وسیاه وسفید

شکل خاکستری از تکرار عنصری که نوع بخصوصی از موضوعات مهم، در هر کدام از برگه های تبلیغاتی را توضیح می دهد جنبشی بصری به طراحی می افزاید،برای بوجود آوردن نقطه کانونی ماازکنتراست استفاده می کنیم ،در یک روزنامه شلوغ فضای سفید،چشمان شما را به طرف مکان آرامبخش می کشاند .بگذارید این فضای سفید موجود باشد ،استنباط امروزیها از فضای سفید ،فروش با تخفیف است .با گذاشتن عناصر در فضای کاری آن را همانند پازلی بر روی میز نهار خوری گسترانیده ،کار را شروع کردیم .نگاتیو کردن عنوان در یک کادر مشکلی موجب میشود که عنوان برجسته تر ظاهر شود .بعضی اوقات متقاعد کردن مشتری به فضای سفید مشکل است .آنها اغلب احساس می کنند اگر چنین است ،آنها بهای این فضا را پس می دهند و می خواهند آگهی پرتر باشد .به مشتریان اعلام کنید این فضای سفید برای درج حراج این هفته است که شما سود خوبی از آن منتفع خواهید شد . ما خواهان تعدیل کنتراست شدید بین سفیدیهای چشمگیر،مشکی ها و خاکستریها در تصویر نیستیم ،پس می توانیم حاشیه و متن را نیز با خاکستری متوسط بوجود آوریم .

می توانیم از خاکستری متوسط ؛نیم خاکستری ؛که در نقاشی ارزشی مابین تیره ترین وروشن ترین مایه ton یک رنک را گویند ،استفاده کنیم .از تصاویر ترام دار نیز می توان استفاده کرد که عکس ، خاکستری یا رنگی است که با استفاده از توری ها یا طلق های ترام به دست آمده باشد . عکس های سیاه وسفید ،زمانی که به طور پیش بینی نشده استفاده شوند می توانند ؛ حتی به نسبت عکس های رنگی ؛ بسیار جالب ،قابل توجه و کنشگرانه باشند ؛ مثلأ در یک مجله رنگی و یا در یک بروشور ،این کنتراست چشمگیر و تأثیر بصری از تصویر سیاه وسفید ،در جهان رنگی ما میتواند ابزار یک توانایی ویا اظهاری دراماتیک باشد .عکس سیاه وسفید ،می تواند جلوه رنگ یا بیان حالتی در طراحی شما باشد . شما باید بسیار جسور باشید که در یک پروژه تمام رنگی از عکسی سیاه وسفید استفاده کنید .این میتواند به صورت نا خودآگاه یک اثر هنری و یا مُد روزجلوه کند .

شما نمی توانید به اتکاء رنگ ؛مسئولیت عکس را به دوش بگیرید ویا مردم را به سادگی به فکر وا دارید که این عکس فوق العاده است .عکس های سیاه وسفید(همانند فیلم های سینمایی سیاه وسفید) باید بسیار دقیق عکاسی شوند .بیشتر متکی بر ترکیب بندی ،جلوه ای دراماتیک و کنتراست ها باشید  و این چیز نادری است که آن را فقط در عکسی استاندارد می توانید بیابید .عکس ها را به سیاه وسفید تبدیل کنید . بگذارید عکس های رنگی با عکسهای سیاه وسفید جابجا شوند .برای ترکیب بندی و برش دادن و دستکاری و تغییرات یک عکس سیاه وسفید ،مدت زمان بیشتری صرف کنید. شما می توانید عکسی سیاه وسفید را در ارزش های تنالیته ای غنی تری ، در چاپ همانند تصویری دو تن ارائه دهید .در این تکنیک سایه های تنالیته ای با یک جوهر چاپ شده (اغلب رنگ مشکی) ویک جوهر روشنتر (رنگ دوم ) در چاپ با درجه متوسط و ارزش های روشن استفاده می شود و بستگی به رنگ دومی دارد که شما انتخاب می کنید . این جلوه می تواند زنجیره ای از رنگ سیاهی ظریف تا رنگهایی بسیار درخشان باشد . یک دگرگونی در این شیوه ، استفاده از رنگهای خاکستری به جای رنگ میباشد و برای درجات متوسط و ارزش های روشن است ،که اساس ظاهر عکس سیاه وسفید را نگه داشته است ، اما روی هم رفته ارزش های تنالیته غنی تری نسبت به هافتون معمولی دارد  برای پروژه های دورنگ دو تن تکنیک با ارزشی است که زیبایی و غنا به کار می افزاید .

حتی در یک کار تمام رنگی ،شما ارزسش تأثیر عکسی سیاه وسفید را به دست می آورید،اما با جلوه های عالی تر . بخاطر بسپارید که رنگ دوم ،نمونه رنگ است و برای داشتن یک دو تن واقعی در پروژه ای تمام رنگی(چهار رنگ) اغلب مستلزم پرداخت هزینه بیشتری بابت آن نمونه رنگ خواهید شد.

کارهای سه وچهار تن شبیه کاهای دوتن هستند اما به طور واضح از سه یا چهار جوهر به جای دو جوهر استفاده میکنید . این به آن معناست که دو سه رنگ شدید همانند نمونه رنگ چاپ می شود ،اگر همزمان چهار رنگ باشد پرداخت هزینه برای دو یا سه نمونه رنگ ،هزینه کمر شکنی است ،سوای متموّل ترین مشتری ها .(اما زمانی که این کار انجام میشود ارزشمند است. ) 

انواع تيتر

‌اشكالي ‌كه ‌امروز ‌در ‌بسياري ‌از ‌روزنامه‌ها ‌به ‌لحاظ ‌زيبا ‌شناختي ‌مشهود ‌است، ‌حذف ‌سيستم ‌(ماكت ‌بندي) ‌از ‌تحريريه ‌روزنامه‌هاست، ‌در ‌حالي‌كه ‌(ماكت ‌بند) ‌يا ‌طراح ‌صفحه ‌با ‌فكر ‌و ‌انديشه ‌(اتود) ‌مي‌زند ‌و ‌بعد ‌آن ‌را ‌اجرا ‌مي‌كند ‌و ‌اين ‌كه ‌بلافاصله ‌توسط ‌مدير ‌صفحه ‌و اپراتور،  صفحه‌آرايي شود كاري است اشتباه. چون دانسته‌‌هاي يك اپراتور كامپيوتر عليرغم داشتن مهارت، كافي نيست و عدم شناخت او از ديگر قواعد فني از جمله در انتخاب (عكس و طرح) و يا اندازه و فرم (تيتر) موجب مي‌گردد كه نتيجه آن كار مناسب با موضوع نباشد.

كاربرد تيتر در روزنامه

به كارگيري ‌تيترهاي ‌(دو ‌سه ‌سيلابي) ‌و ‌كوتاه ‌است ‌كه ‌به ‌زيبايي ‌صفحه ‌مي‌افزايد ‌زيرا ‌دست ‌صفحه‌آرا ‌را ‌براي ‌پرداخت ‌آن ‌در ‌صفحه ‌كاملا ‌باز ‌مي‌گذارد ‌تا ‌اين ‌كه ‌تيترهاي ‌چند ‌سيلابي ‌يا ‌در ‌مواردي ‌دو ‌سطري ‌كه ‌متاسفانه ‌بسيار ‌هم ‌مرسوم ‌است. ‌اين ‌اختلاف ‌فرم ‌را ‌مي‌توان ‌براي ‌نمونه ‌در ‌صفحات ‌ويژه ‌جنگ ‌آمريكا ‌و ‌عراق ‌به ‌خوبي ‌مشاهده ‌كرد. ‌اين‌كه ‌سردبير ‌روزنامه ‌هم ‌(شم) ‌فني ‌داشته ‌باشد ‌بسيار ‌موثر ‌است ‌و ‌مي‌تواند ‌در ‌شكل ‌صفحه ‌و ‌تاثيرگذاري ‌روي ‌مخاطب ‌موثر ‌باشد ‌و ‌اين ‌درحالي ‌است ‌كه ‌با ‌پيشرفت ‌علم ‌روزنامه‌نگاري ‌و ‌دسترسي ‌به ‌اينترنت ‌و ‌انتخاب ‌عكس ‌و ‌طرح ‌روز ‌مي‌تواند ‌در ‌زيبايي ‌هر ‌چه ‌بيشتر ‌يك ‌صفحه ‌روزنامه ‌موثر ‌باشد ‌مقايسه ‌كنيد ‌با ‌30 ‌سال ‌پيش ‌اگر ‌مي‌خواستيم ‌يك ‌تيتر ‌10 ‌ستون ‌داشته ‌باشيم ‌بايستي ‌قبلا ‌آن ‌را ‌با  ‌لتراست ‌مي‌چيديم، ‌فاصله ‌آن ‌را ‌مي‌گرفتيم ‌و ‌بعد ‌به ‌وسيله ‌دوربين ‌عكس ‌مي‌گرفتيم ‌و ‌خلاصه ‌كلي ‌دردسر ‌داشتيم. ‌ولي ‌همه ‌اين ‌سختي‌ها ‌را ‌متحمل ‌مي‌شديم ‌كه ‌كارمان ‌شيك ‌و ‌چشم ‌نواز ‌باشد ‌و ‌چند ‌عكس ‌را ‌به ‌سختي ‌مي‌توانستيم ‌كولاژ ‌كنيم، ‌ولي ‌امروز ‌به ‌لطف ‌نرم‌افزارهاي ‌متعدد، ‌صفحه‌آرايي ‌بسيار ‌راحت‌تر ‌و ‌به ‌لحاظ ‌دقت ‌بهتر ‌انجام ‌مي‌پذيرد ‌ولي ‌متاسفانه ‌به ‌دليل ‌عدم ‌حساسيت ‌و ‌عدم ‌دخالت ‌مديران ‌هنري ‌روزنامه‌ها ‌برخي ‌از ‌طراحان ‌فقط ‌صفحات ‌را ‌پر ‌مي‌كنند ‌تا ‌بگويند ‌روزنامه ‌تمام ‌شده ‌و ‌كمتر ‌كسي ‌صبح‌ها ‌جلوي ‌كيوسك ‌روزنامه‌ها ‌ميخكوب ‌مي‌شود ‌و ‌بدليل ‌همين ‌عدم ‌گيرايي ‌صفحات، ‌با ‌نگاهي ‌گذرا ‌زود ‌از ‌روبروي ‌كيوسك ‌مي‌گذرد.البته ‌تب ‌داغي ‌را ‌هم ‌كه ‌گاهي ‌مي‌بينيم ‌مختص ‌روزنامه‌هاي ‌ورزشي ‌است ‌كه ‌بعضي ‌از ‌آنها ‌مامور ‌(سرگيجه ‌دادن) ‌به ‌مخاطب ‌است ‌و ‌طرح ‌و ‌عكس ‌و ‌تيتر ‌و ‌سوتيتر ‌را ‌بدون ‌هيچگونه ‌منطق ‌و ‌ارتباطي ‌با ‌موضوع ‌در ‌هم ‌مي‌ريزند ‌و ‌نام ‌آن ‌را ‌صفحه ‌اول ‌روزنامه ‌مي‌گذارند ‌كه ‌آن‌هم ‌فقط ‌و ‌فقط ‌به ‌خاطر ‌تامين ‌بخش ‌اقتصادي ‌اين ‌روزنامه‌هاست ‌و ‌به ‌نظر ‌مي‌رسد ‌بخش ‌ماكت ‌بندي ‌بايستي ‌در ‌كنار ‌تحريريه ‌روزنامه‌ها ‌احيا ‌شود، ‌تا ‌به ‌ارزش ‌حرفه ‌صفحه‌آرايي ‌در ‌روزنامه ‌افزوده ‌شود ‌و ‌ضمن ‌آن ‌جايگاه ‌اصلي ‌اين ‌حرفه ‌در ‌روزنامه ‌نگاري ‌نوين ‌احيا ‌گردد.

صفحه آرايي وهدف از انجام 

ابتدا بهتر است قبل از پرداختن به موضوع اصلي كمي با صفحه آرايي و هدف آن آشنا شويم. صفحه آرايي شاخه اي از ارتباطات تصويري است كه موضوع آن،ايجاد روابط مناسب زيباشناسانه و هدفدار در صفحه بين عناصرنوشتاري،تصويروفضاهاي خالي در چهارچوبي معين وازپيش طراحي شده مي باشد. واژه ی فرانسوي ميزانپاژ( misenpage )وواژةانگليسي لي اوت(layout)نيزدر ايران به همين معني استفاده مي شود. براي انجام صفحه آرايي بيش ازهرچيزبه تصميم گيري قاطع،ثبات و برنامه ريزي نيازاست،چراكه شيوه وسبك صفحه آرايي كتاب قيافه و شكل ظاهري آن را ميسازد.  همان گونه كه متذكر شديم،هدف از صفحه آرايي كتاب،ايجادانگيزه بيشتر براي خواندن،راحتي در خواندن و ايجاد زيبايي با به كارگيري عناصر بصري معقول است.صفحه آرايي خوب و مناسب با موضوع كتاب ميتواند رغبت خواننده و مخاطب را افزايش دهد. در نتيجه يك صفحه آرايي خوب مي تواند كمك موثري در توسعه و رشد فرهنگ داشته باشد و ذائقه ی بصري خوانندگان را اصلاح و تقويت كند.

واحدهاي پيش از متن

1 ) ـ آستربدرقه؛

2 ) ـ بسم الله الرحمان الرحيم،

3 ) ـ صفحه ی  عنوان كوچك(نيم عنوان)؛

4 ) ـ صفحه ی  عنوان اصلي،

5 ) ـ صفحه ی حقوق يا شناسنامه،

6 ) ـ صفحه ی  اهدا يا تقديم نامه،

7 ) ـ صفحه ی ياداشت ناشر يا پيش گفتارديگران؛

8 ) ـ صفحه ی قدرداني،

9 ) ـ صفحه ی فهرست.

درصفحات قبل از متن،يا شمارةصفحه درج نمي شود يا شماره ی صفحه اي چاپ مي شودكه باشمارةصفحات متن متفاوت است.مثلاًشماره صفحةحروفي يا شماره ی صفحه اي كه با اعداد رومي نوشته شده باشد.

صفحه ی عنوان كوچك(نيم عنوان)

در اين صفحه فقط نام كتاب با حروفي نه چندان بزرگ نوشته مي شود و غير از آن هيچ مطلب ديگري در اين صفحه  درج نمي_ گردد.دركتابهاي كم حجم،مانندكتاب هاي كودكان،وجود چنين صفحه اي ضروري نيست و بعصي ناشران نيز به سليقه ی شخصي خود،چنين صفحه اي را در كتاب منظور نمي كنند. صفحةپشت صفحةعنوان كوچك بايد و حتماً سفيد باشد.

صفحه ی  عنوان اصلي

جاگذاري اسم كتاب در صفحه ی عنوان اصلي وتنظيم آن با ديگر اطلاعاتي كه برشمرديم تابع ذوق و سليقةزيباشناسانهودر عين حال ارزس گذاري به تك تك اطلاعات است.بديهي است بهترين جاي صفحه ی  عنوان به اسم كتاب تعلق دارد و سپس به نام مؤلف،بقية موارد نيز به تناسب در صفحه جاسازي مي شوند. در نتيجه بنا به تناسب طلايي دراين صفحه نام كتاب با حروفي نسبتاًدرشت در حدود 3/1 بالاي صفحه بايد درج شود و نام مؤلف و مترجم با حروف كوچك تر در زير آن و نام ناشر و سال انتشار با حروف ريزدرقسمت تحتاني آن ونيز آرم ناشردرهمين قسمت صفحه بيايد.اگر نام كتاب،توضيحي به دنبال دارد،محل در آن در همين صفحه است و نبايد در صفحةعنوان كوچك آورده شود.

ترتيب قرار گرفتن واژه ها و عبارات در اين صفحه معمولاً متقارن و به ندرت به شيوه هاي ديگرمانند((راست چين))يا((چپ چين))مي باشدودر هر حال جايز نيست در اين ضفحه از عكس يا طرح و تصويرسازي استفاده كرد  و جز در موارد بسيار نادر، اخذ چنين تصميمي درست نيست.

صفحه ی  حقوق يا شناسنامه

در اين صفحه « نام ، نشاني وآرم ناشر، نام ونام خانوادگي مؤلف ، نام ونام خانوادگي مترجم ، اسامي مجريان فني مانند طراح جلد ، طراح صفحات ، حروفچيني ، ليتوگرافي ، چاپ و صحافي و نيز نوبت چاپ وتاريخ آن ، شمارگان و شهري كه عمل نشر در آن صورت پذيزفته است »، به ترتيب درج مي شود.در صورت صلاحديد ناشر،عباراتي از قبيل (( حق چاپ محفوظ است )) يا (( استفاده از عكس ها بايد با اجاره ی ناشر باشد))و عبارت هاي مشابه ، بايد در اين صفحه قرار گيرد. شماره ی ثبت كتابخانه ی ملي يا كادر حاوي اطلاعات كتابداري كتاب هم بايد در اين صفحه درج  شود.

صفحه ی  اهدايا تقديم نامه

اگر كتاب تقديم به كسي يا جايي شده باشد است،عباراتي كه اين اهدا را مي رساند بايد در محلي از اين صفحه،به صليقةطراح كتاب بيايد كه از نظر عملكرد و زيباشناسي مناسب باشد.گاهي كتاب به چند شخص مختلف تقديم مي شود ولي به ندرت متن اهدائيه از حجم يك صفحه اي افزايش مي يابدو بقية آن به صفحة پشت آن مي رود.در هر حال موضوع بعدي از صفحة فرد شروع مي شود و صفحةپشت تقديم نامه سفيد است.

ضرورت آشنايي با چاپ

آشنايي با چاپ، مراحل و محدوديتهاي آن براي طراحان گرافيك، به ويژه طراحان گرافيك رايانه اي، بسيار لازم و ضروري است، چرا كه عدم آگاهي آنان از اين مسئله باعث مي شود كه ايده هاي بسيار خلاقانه آنها كه بر روي مانيتور كامپيوتر، زيبايي فراواني دارد، به هنگام چاپ از آب و رنگ بيفتند و آن جلوه را نداشته باشد.

يك گرافيست بايستي با نرم افزارهاي طراحي آشنايي كامل يافته و نقاط ضعف هر يك را بشناسد. تفاوت نرم افزارهاي برداري و Bitmap را بداند و از هر كدام در جاي خود استفاده كند. در اين صورت خواهد توانست از اتلاف وقت و سرمايه جلوگيري كند.

فونت

الف) ـ تبديل فونت به منحني در نرم افزارهاي برداري

هنگام ارسال يك سند، براي خروجي فيلم ( تهيه فيلم از فايلطراحي شده شما كه به وسيله دستگاه ايمپچ ستر انجام مي شود) يا پليت (منظور همان زينك است منتها با بكارگيري دستگاه پليت ستر كه بطور مستقيم از فايل شما زينك تهيه مي كند. ) توجه داشته باشيد كه فونت هاي خود را به منحني تبديل كنيد.

ب) ـ ارسال فونت

مي توانيد به همراه سند، فونتها را براي خروجي فيلم ارسال نماييد و این در صورتي كه فونتها به منحني تبديل نشده باشند. چنانچه فايل ارسالي به ليتوگرافي تصوير (حتماً با فرمت Tif) مي باشد يا اينكه كار نهايي را تبديل به تصوير كرده ايد دقت كنيد كه فونت يا خطوط ظريف در كار نباشد. تبديل فايل برداري به تصوير، به فونتهاي ظریف در حدود اندازه 6 صدمه وارد مي كند و فونت در كار نهايي كنگره دار ديده مي شود يا اصطلاحاً رنجه خواهد شد .

نكته:

اگر از برنامه هاي Bitmap نظير فتوشاپ استفاده مي كنيد، لايه متني خود را حتماً Rasterize (Render) نماييد.

تركيب در صفحه آرايي

خط دور حرف

در برنامه هاي گرافيكي همواره مي توانيد داخل نوشته ها را با رنگ دلخواه رنگ كنيد. همچنين مي توانيديك خط دور به نوشته خود بدهيد اما بايستي در ضخامت و رنگ خط دور دقت نيد.

انواع ضخامت خط دور: ضخامت 1/0 ميليمتر در چاپ ديده خواهد شد و ضخامت بيشتراز 1 ميليمتر فونت كوچك را از زيبايي مي اندازد.

Point: واحد اندازه گيري استاندارد در حروفچنيني است. يك پونيت 35/0 ميليمتر است. بنابراين پونيت 12 حدوداً 4 ميليمتر است.

پ ) ـ رنگ دور خط:

رنگ خط دور را با يكي از رنگهاي CMYKو ترجيحاً مشكي (K) رنگ كنيد؛ رنگ كردن خط دور با تركيب 2 يا چند رنگ بسته به اندازه حروف، مي تواند خطر تار شدن در چاپ را همراه داشته باشد. اگر اندازه حروف مورد استفاده پونيت، 6 يا كوچكتر است، هيچگاه از خط دور چند رنگ استفاده نكنيد زيرا جابه جايي درچاپ رنگها، به نوشته شما لطمه وارد كرده و باعث تار شدن و ناخوانا شدن آن مي گردد.

از بين بردن خطوط بين در حروف فارسي

بين حروف در يك كلمه فارسي، خطوطي وجود دارد كه ممكن استبا رنگ كردن خط دور نمايان شوند. براي از بين بردن خطوط بين حروف فارسي در برنامه Corel draw بايستي نوشته هاي فارسي را Weld كنيد. بدين ترتيب نوشته از حالت فونت خارج شده و خطوط بين كلمات نيز از بين مي رود. اين دستور در نرم افزار فري هند معادل فرمان Combine> Union در منوي Modify است.

مشكل تبديل به منحني (Convert to curve)

در هنگام كار با نرم افزارهاي طراحي چون Free Hand, Corel draw دكمه نمايش Over print را فعال كنيد. (View > Show > Over printed object) اين مسئله باعث جلوگيري از خطاهاي ناشي از Over print كردن جاهاي ناخواسته مي شود.  گاهي پيش مي آيد كه متني را با رنگ مشكي نوشته ايد و رنگ مشكي به طور پيش گزيده Over print شده است. در چنين حالتي اگر رنگ نوشته را تغيير دهيد متن فوق از حالت Over print خارج مي شود.  اكنون نوشته مشكي را تبديل به منحني كنيد. در اين حالت نوشته شما كه مشكي است، همچنان Over print مي باشد؛ اما چنانچه در اين وضعيت رنگ نوشته را تغيير دهيد، نوشته با رنگ جديد نيز كماكان Over print خواهد بود و مشكلات متعددي را پيش خواهد آورد؛ بنابراين به توصيه هاي زير توجه كنيد:

1 ) ـ دگمه نمايش Over print را فعال كنيد.

2 ) ـ تبديل به منحني كردن حروف و نوشته ها را در آخرين مرحله و زمانيكه فايل براي خروجي فيلم يا پليت آماده مي شود انجام دهيد.

3 ) ـ در برنامه Corel draw براي تبديل به منحني كردن حروف فارسي بهتر است از دستور Weld استفاده شود تا خط بين حروف نيز از بين برود.

نزديكي حروف به برش

در طراحي دقت كنيد كه نوشته هاي خند رازياد به لبه هاي كار نزديك نگيريد. فاصله لازم تا لبه كار در موارد مختلف چون كارت ويزيت، سربرگ، ليبل و. . . . متفاوت است. دقت در اين مورد به خاطر در نظر گرفتن دو مسئله است:

1 ) ـ  هنگام برش با گيوتين يا دايكات، نوشته ها برش نخورد.

2 ) ـ  بعد از برش نوشته از نظر زيبايي خدشه دار نشود. رعايت اين نكته به حس زيبايي شناسي طراح بستگي دارد.

نكته:

 به دليل تفاوت در نرم افزارهاي Bitmap و برداري بهتر است كه خروجي هاي طراحي شده از نرم افزارهاي برداري باشد. به خصوص اگر نوشته هاي زير در آن وجود دارد.

تراز كردن حروف

دقت كنيد كه راست چين يا چپ چين كردن بعضي از حروف به دليل فاصله خالي هر حرف گاهي درست صورت نمي گيرد. بنابراين بايستي در انتهاي كار طراحي يكبار ديگر تنظيمات راست چين، چپ چين را كنترل نماييد. چنانچه تنظيمات درست صورت نگرفته است حروف را تبديل به منحني كرده (Convert to curve) و سپس عمل تنظيم (Align) راانجام دهيد.

نتيجه گيري

در نتيجه يك صفحه آرايي خوب مي تواند كمك موثري در توسعه و رشد فرهنگ داشته باشد و ذائقةبصري خوانندگان را اصلاح و تقويت كند.