تهیه و تنظیم ـ عباس کرم الهی
به همت انجمن هنرهای نمایشی اداره ی فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شوش اولین جلسه ی کارگاه تئوری و عملی فن بیان با محوریت « کنترل تنفس » برای «سخنرانی ـ گویندگی خبر، مجری گری و بازیگری» در اداره ی فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شوش زیر نظر کاظم شیاعی برگزار شد .
به گزارش شوش نیوز ؛ ساعت 17:30 روز دوشنبه 31 خردادماه1400 هم زمان با سالروز شهادت دکتر مصطفی چمران و زاد روز عزت اله انتظامی ، اولین جلسه ی کارگاه تئوری و عملی فن بیان در اداره ی فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شوش برگزار شد .
کاظم شیاعی مربی این دوره در ابتدا تنفس را به عنوان اصلی ترین موصوع فن بیان اشاره کرد و گفت : یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که برای ارائه یک «سخنرانی خوب ـ گویندگی خبر ـ مجری گری و بازیگری تئاتر و سینما » و داشتن فن بیان قوی باید به آن توجه داشت، «تنفس صحیح » می باشد. چرا که مواجهه با مشکل کمبود نفس در حین صحبت کردن، جزو شایع‌ترین مسائلی است که کیفیت سخنان شما را تا حد قابل توجهی تحت تاثیر قرار می دهد. فردی را تصور کنید که در حین سخنرانی دچار مشکل کنترل تنفس است؛ طبیعتاً قدرت صدای وی تحلیل رفته و به دنبال آن کیفیت بیان جملات نیز کاهش می یابد. بدون شک بعد از مدت کوتاهی توجه شما به صحبت های شخص کمتر و کمتر شده و حتی ممکن است در نهایت ترجیح دهید، جلسه را ترک کنید. توانایی تنفس صحیح دقیقا تا همین میزان بر کیفیت مطالب ارائه شده توسط شما اثرگذار است .
وی افزود : در صورتی که شاید حتی خودتان متوجه آن نباشید. ما در این جلسه می خواهیم به همین موضوع بپردازیم و راه هایی برای «کنترل تنفس در سخنرانی و بازیگری »به شما ارائه دهیم . اولین موضوعی که در جلسه ی کنترل تنفس مورد توجه قرار می گیرد، «توانایی و حجم ریه های» شما می باشد. اگر ظرفیت تنفسی ریه های شما در سطح پایینی قرار داشته باشد، به این معناست که در هر بار دم و بازدم هوای اندکی وارد ریه های شما می شود و نهایتاً این موضوع این نیاز را ایجاد می کند که شما به دفعات بیشتری دم و بازدم انجام دهید، تا بتوانید هوای مورد نیاز خود را به طور کامل دریافت کنید. برای حل این مشکل بهترین راه انجام تمرینات تقویتی می باشد که موجب می‌شود ظرفیت تنفسی این عضو مهم افزایش پیدا کند و در نتیجه اولین مانع برای کنترل تنفس از بین خواهد رفت. مهمترین توصیه در مرحله اول این است که تا حد امکان از استعمال دخانیات اجتناب کنید و انجام فعالیت‌های ورزشی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. چرا که به مرور زمان با انجام مداوم تمرینات ورزشی، حجم تنفسی ریه های شما افزایش پیدا می کند و می توانید تنفس بهتر و کارآمدتری داشته باشید.
شیاعی در ادامه نفس عمیق را توصیه نمود و در این راستا اظهار داشت : بر روی یک صندلی یا روی زمین بنشینید و سعی کنید پشت خود را کاملاً صاف نگه دارید. توجه داشته باشید که شانه های شما در استوار ترین حالت ممکن متمایل به سمت عقب قرار گرفته باشند. سپس از طریق بینی خود یک دم بسیار عمیق داشته باشید. برای ۱۰ ثانیه هوا را در ریه های خود حبس کنید و سپس با یک بازدم عمیق تمام هوایی را که در ریه شما محبوس شده بود به بیرون هدایت کنید. روزانه ده الی پانزده مرتبه این تمرین را تکرار کنید. به مرور زمان متوجه خواهید شد که کیفیت تنفس شما تا چه اندازه بهبود پیدا کرده است.
وی در ادامه شنا کردن را برای تقویت تنفس مفید دانست و در این خصوص یادآور شد : یکی از مهارت های اصلی که در شنا کردن مورد نظر می باشد، مهارت کنترل تنفس است. در اصل شاید بتوان گفت اولین نکته‌ای که به اغلب شناگران آموزش داده می‌شود این است که بتوانند چگونه نسبت به افراد معمولی هوای بیشتری را در ریه های خود ذخیره کنند و حجم تنفسی ریه های خود را افزایش دهند. قطعاً انجام این تمرینات می تواند تاثیر بسیار بالایی در افزایش حجم تنفسی شما داشته باشد. بنابراین اگر خواهان این هستید که به صورت کاملا اصولی و تضمینی بتوانید تنفس بهتر و عمیق تری داشته باشید و همینطور سلامت ریه های خود را تضمین کنید، حتماً انجام ورزش شنا و تمرینات مرتبط با آن را در برنامه خود بگنجانید.
کاظم شیاعی تمرینات اینتروال برای بهبود تنفس تأکید نمود و گفت : تمرینات اینتروال یا شدتی به مجموعه تمریناتی گفته می‌شود که شما در مدت زمان کوتاه و معینی به عنوان مثال یک دقیقه با تمام توان خود تمرین مشخصی را انجام می دهید و سپس برای مدت زمان ۲ دقیقه به استراحت می پردازید. فایده این تمرینات این است که در یک دقیقه اول ضربان قلب شما افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن ریه های شما برای اینکه بتوانند کار اکسیژن رسانی را به خوبی انجام دهند، هوای بیشتری را دریافت می کنند. به همین علت است که انجام مکرر این تمرینات یکی از روش های بسیار عالی برای بالا بردن حجم تنفسی ریه ها محسوب می شود. البته توجه داشته باشید که اگر سابقه ورزشی بسیار قوی ندارید، این تمرینات را در ابتدا با مدت زمان کوتاه تر و شدت کمتری انجام دهید و به مرور زمان آن را بیشتر و شدیدتر کنید.
استاد دانشگاه سپس به انواع شخصیت ها از نظر کیفیت های «حسی ـ لمسی ـ بصری و سمعی » اشاره کرد و تصریح نمود : انواع شخصیت های افراد از نظر کیفیت های حسی به چهار نوع تقسیم می شوند : افراد لمسی: به کیفیت های لمسی توجه می کنند و از آنچه لمس کرده اند بیشتر حرف می زنند.افراد بصری: به کیفیت دیداری توجه می کنند و تصاویر برایشان جلب نظر می کند و از آنچه دیده اند بیشتر صحبت می کنند.افراد سمعی: به کیفیت های شنیداری بیشتر توجه می کنند و بیشتر صحبت می کنند. افراد منطقی : افرادی هستند که لفظ قلم صحبت می کنند و همیشه کم تحرک و استلال موضوعات را برای خود بیان می کنند .
ویژه گی های افراد لمسی:
1- لمسی ها بیشتر به کیفیت های لمسی توجه می کنند.
2- عضلاتشان شل و راحت است، روی مبل که می نشینند در آن فرو می روند.
3- هیجان آنها خیلی کم است.
4- خیلی آرام هستند، حتی یک نوع رخوت و سستی را می توان در آنها دید.
5- احساس آنها از دیگران عمیق تر است.
6- آرام و سنگین صحبت می کنند.
7- اغلب بین کلمات زیاد مکث می کنند.
8- لحن صدایشان عمیق است.
9- حرکات دستشان حالت گرفتن یا دست زدن به اشیاء را نشان می دهد.
10- کلمات مورد استفاده آنها: احساس می شود، تماس می گیرم، چنگ زدن، گرفتن، لغزیدن، تلنگر زدن، تماس گرفتن، دور ریختن، سخت، بی احساس، جامد، ترسیدن، بی حرکت، دست یافتن، رنج بردن، گرداندن.
ویژه گی های افراد سمعی
1- سمعی ها بیشتر به کیفیت شنیداری توجه دارند.
2- از آنچه شنیده اند بیشترصحبت می کنند، بنابراین به گفتار ما توجه دارند.
3- کلام و طنین آهنگ را به خاطر می سپارند.
4- هیجان آرام تری دارند. از لمسی ها پر هیجان تر و از بصری ها کم هیجان تر هستند.
5- آهسته صحبت می کنند.
6- سعی می کنند بیانشان شیوا و رسا باشد، به گفتار خود توجه خاصی نشان می دهند.
7- طرز سخن گفتنشان متعادل و آهنگین و صدایشان پرطنین و لحن آهنگ آن معتدل است و به صورت واضح صحبت می کنند.
8- سمعی خوش سخن است.
9- کلمات مورد استفاده آنها: شنیدن، گوش دادن، صدا، آهنگ، هماهنگ کردن، سراپاگوش، سکوت، شنیده شدن، طنین، ناساز، همهمه
ویژه گی های افراد بصری
1- بیشتر به کیفیت های دیداری توجه می کنند.
2- تصاویر برایشان بیشتر جلب نظر می کند.
3- از آنچه دیده اند بیشتر صحبت می کنند.
4- هیجانی ترند.
5- سریعتر صحبت می کنند.
6- از حرکات دست بیشتر استفاده می کنند. می کوشند سخنان خود را با حرکات دست به تصویر بکشند.
7- چون سرعت کلامشان با سرعت تصاویر متحرک ذهنی شان برابر نیست اغلب برای بیان اندیشه های خود شتابزده هستند، برخی کلمات را حذف می کنند.
8- لحن صدایشان اغلب تو دماغی ، تیز و کِش دار است.
9- کلمات مورد استفاده آنها: به نظر می رسد، متصور می شود، دیدن، نگاه کردن، بروز کردن، چشم انداز، روشن، مه آلود، واضح، محو، درخشان، برق زدن، تصور کردن.
چگونه نفوذ کلام خود را افزایش دهیم؟
شاید گاهی احساس کنید که دیگران به آنچه می‌گویید گوش نمی‌دهند. چه در مکالمه‌ای در محیط کار و چه در گفت‌وگویی با دوستان و خانواده، اگر حس کنید که نادیده انگاشته می‌شوید، ممکن است احساس ناامیدی کنید. سعی کنید به شکل مستقیم‌تری صحبت کنید و کوتاه و مختصر حرف خود را بزنید تا بیشترین تأثیر را داشته باشد. به کسی که با وی در حال صحبت هستید فکر کنید و در کنار صحبت کردن، گوش کنید. در ادامه سه روش مختلف با جزئیات معرفی می‌شود که می‌توانید با کمک آنها نفوذ کلام خود را بالا ببرید.
روش اول: صحبت واضح‌تر، رک و بااقتدار
1 ـ صریح و واضح صحبت کنید
صحبت کردن جسورانه یعنی گفتن مطلبی به شکل معلوم و مستقیم. این کار نسبت به صحبت کردن مجهول، شیوه‌ی مؤثرتری است، چون در صحبت مجهولانه احتمال کمتری وجود دارد که فرد به شما گوش دهد. برای مثال، اگر شما از کسی می‌خواهید که کاری برای‌تان انجام دهد، یک درخواست واضح و قاطعانه احتمالا نتیجه‌ی بهتری نسبت به یک درخواست مبهم و مجهول خواهد داشت.
2 ـ از عبارات اول شخص استفاده کنید
یک روش مفید برای ارتباط مؤثر و افزایش نفوذ کلام، استفادهی زیاد از عبارات اول شخص است. عبارات اول شخص کمک می‌کنند تا شما به دیگران ابراز کنید که چه احساسی دارید، بدون اینکه صریحا طرف مقابل را برای کاری متهم کنید. این کار بر احساسات و تجربه‌ی شما و نه فرد مقابل، تمرکز می‌کند.
3 ـ حرف خود را مستقیم و مختصر بیان کنید
وقتی می‌خواهید چیز مهم و جالبی بگویید، اغلب توضیح کمتر در موردش می‌تواند مؤثرترین راه برای بیانش باشد. اگر سعی کنید حجم بالایی از جزئیات را بگویید یا برای مدتی طولانی صحبت کنید، احتمال دارد که علاقه‌ی فرد یا توجه‌اش را از دست بدهید. قبل از شروع به صحبت، فکر کنید از چه راه‌هایی می‌توانید حرفتان را مختصرتر بیان کنید.
4 ـ اغراق نکنید
اگر همیشه در حال اغراق هستید، تعجبی ندارد که افراد کمتر شما را جدی بگیرند و به آنچه می‌گویید گوش ندهند. معمولا استفادهی مکرر و بی‌جا از کلماتی مثل «هرگز» یا «همیشه»، نشان می‌دهد شما تمایل به اغراق دارید. اگر دوست‌تان گاهی دیر بر سر قرار ملاقات می‌رسد، نگویید: «تو همیشه دیر می‌رسی. این خیلی اعصاب خردکنه.»
5 ـ مُصر باشید
گاهی مجبورید «اصرار کنید» تا طرف مقابل را وادار به گوش دادن بکنید و بتوانید حرفتان را بزنید! اگر با کسی صحبت می‌کنید که به سادگی حواسش پرت می‌شود یا شنونده‌ی خوبی نیست، اصرار می‌تواند واقعا مفید باشد. تکرار چندباره‌ی حرف‌هایتان می‌تواند عذاب‌آور باشد، اما وقتی تنها راهی باشد که طرف مقابل حرفتان را بشنود، ارزش دارد.
6 ـ فقط بر نکته‌ای که می‌خواهید بگویید، تمرکز کنید
صحبت‌های طولانی در مورد مسائل مختلف، می‌تواند باعث شود علاقه‌ی افراد به آنچه می‌گویید کمتر شود و مخاطب‌تان از بحث منحرف شود. بهترین کار، حفظ تمرکز مکالمه بر روی یک مسئله است، مخصوصا اگر در یک مکالمه‌ی کاری هستید یا در مورد موضوعی با یک دوست، همسر یا عضوی از خانواده‌تان بحث می‌کنید.
روش دوم: استفاده از زبان بدن و آهنگ کلام
1 ـ لحن و بلندی صدایتان را تنظیم کنید
فقط آنچه می‌گویید مهم نیست، بلکه چگونگی بیانش نیز اهمیت دارد. لحن و بلندی صدا می‌تواند اثر بسیاری بر چگونگی واکنش افراد به شما داشته باشد یا حتی باعث شود که آنها به شما گوش ندهند. سعی کنید با لحنی ملایم، یعنی نه خیلی بلند و نه خیلی آرام صحبت کنید. از لحنی محکم ولی نه پرخاشگرانه استفاده کنید. این کار شما را با اعتماد به نفس و مطمئن نشان می‌دهد.
2 ـ ارتباط چشمی را حفظ کنید
ارتباط چشمی بخش مهمی از مکالمات غیرشفاهی است. فقط با نگاه کردن به یک فرد، تا حدی نشان می‌دهید که به شنیدن حرف‌هایش علاقه دارید. تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی کسی به ارتباط چشمی پاسخ می‌دهد و متقابلا به طرف مقابل نگاه می‌کند، معمولا نشان‌دهنده‌ی پذیرش یک دعوت است و قطع ارتباط چشمی اصولا به معنای رد کردن آن دعوت است. افرادی که با طرف مقابل خود ارتباط چشمی برقرار می‌کنند، معمولا باورپذیرتر و جدی‌تر تلقی می‌شوند.
3 ـ به زبان بدن توجه کنید
زبان بدن صحیح می‌تواند واقعا به شما کمک کند تا در حین صحبت، اثری قوی ایجاد کنید. مهم است که به زبان بدن‌تان توجه کنید و به خوبی آن را با آنچه می‌گویید، هماهنگ کنید. برای مثال، وقتی با جدیت صحبت می‌کنید اما نگاه‌تان به زمین است، پیام‌هایی درهم و گیج‌کننده به مخاطب منتقل می‌کنید.
روش سوم: درک مخاطب
1 ـ مخاطب‌تان را ارزیابی کنید
اگر می‌خواهید فردی خوش‌بیان و با نفوذ کلام باشید و مطمئن باشید که افراد به آنچه می‌گویید گوش می‌دهند، مهم است که بفهمید با چه کسانی صحبت می‌کنید. اگر می‌خواهید افراد را به موضوعی تشویق کنید که کاملا با آن بیگانه هستند، کار دشواری در پیش خواهید داشت.
2 ـ گوش بدهید
شنونده‌ی خوب بودن، بخش مهمی از خوش‌بیان بودن است. چه در یک مکالمه‌ی جدی با یک فرد و چه در حال بحث کاری با همکاران‌تان، تلاش برای گوش دادن و درک دغدغه‌های افراد، بسیار مفید است. اگر احساس می‌کنید فردی که با وی صحبت می‌کنید به درستی به شما پاسخ نمی‌دهد، برای یک لحظه توقف کنید و فقط گوش دهید. وقتی طرف مقابل صحبت می‌کند ارتباط چشمی را حفظ کنید و سعی کنید متمرکز باقی بمانید.
3 ـ با مخاطب‌تان وجه اشتراک پیدا کنید
اگر می‌خواهید افراد به شما گوش بدهند و ایده‌هایتان را جدی بگیرند، بسیار مفید است که تلاش کنید وجه اشتراکی با مخاطبان‌تان پیدا کنید. اگر بتوانید صحبت خود را فراگیرتر کنید و مستقیم‌تر با دغدغه‌های مخاطب‌تان ارتباط برقرار کنید، آنها احتمالا نسبت به آنچه می‌گویید پذیراتر خواهند بود. برای مثال، اگر مشکلی را که قبلا داشته‌اید، توضیح می‌دهید، می‌توانید آن را به اتفاقی که برای فرد مقابل افتاده است ربط دهید.
4 ـ نشانه‌های غیرکلامی را شناسایی کنید
سعی کنید به نشانه‌های غیرکلامی از سوی افرادی که با آنها صحبت می‌کنید، توجه کنید. اگر زبان بدن و حالاتی را تشخیص دهید که نشان‌دهنده‌ی از دست دادن توجه مخاطب به شماست، می‌توانید تلاش کنید تا نکته‌ی خود را سریعتر بیان کنید یا مستقیم‌تر با افرادی که بی‌علاقه به نظر می‌رسند، ارتباط برقرار کنید.
شایان ذکر است بنا به گفته ی کاظم شیاعی مربی این کارگاه ، چنانچه کسی بخواهد در دومین جلسه به این کارگاه ملحق شود بلامانع است .
