تهیه و تنظیم ـ عباس کرم الهی
به همت انجمن هنرهای نمایشی اداره ی فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان شوش ، پنجمین جلسه ی کارگاه آموزش فن بیان زیر نظر استاد کاظم شیاعی با حضور18 نفر از کارآموزان در سالن شهید حیاری برگزار شد .
به گزارش شوش نیوز ؛ از ساعت 17:30 الی 20:30 روز دوشنبه 7 تیرماه 1400 پنجمین جلسه ی کارگاه آموزش فن بیان به منظور تقویت بخشیدن به بیان « سخنرانان ـ گویندگان ـ مجریان و بازیگران سینما و تئاتر» زیر نظر استاد کاظم شیاعی دارنده ی نشان چهرم بازیگری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و استاد دانشگاه در سالن شهید حیاری شهرستان شوش برگزار شد .
کاظم شیاعی در این جلسه ابتدا با ترسیم دومثلت « رحمت ، عاطفه و زحمت» به مسئولیت پذیری و اهل اخلاق برای رسیدن به واقع گرایی اشاره کرد و گفت : معنای حقیقی مسئولیت چیست؟ هر فردی بنابر تجربیات و زاویه ی دید خود تعریف به‌خصوصی از مسئولیت و مسئولیت پذیری دارد. بنابراین مسئولیت را می‌توان به مدل‌های گوناگون تعریف کرد. قبول مسئولیت کارها فارغ از اینکه نتیجه آن چیست، شما را به یک برنده تبدیل خواهد کرد و نقش مهمی در موفقیت ما در جامعه دارد. طفره رفتن و تعویق در کار، پایه ی اصلی شکست می‌باشد. اگر از کودکی بخواهید تا تعریف درستی از مسئولیت پذیری ارائه دهد، به شما خواهد گفت: «انجام یک کار درست» یا «انجام هر کاری که مامان و بابا بگویند.» یا «انجام تکالیفم.» اما اگر از فردی بالغ همین سئوال پرسیده شود، به نظر شما چه پاسخی می‌دهد؟ در واقع مسئولیت و مسئولیت پذیری، موضوعی فراتر از وظایف و انجام کارهای واجب و اجباری است. انسان در جستجوی معنا نیست، بلکه معنای حقیقی مسئولیت، تعهد انجام یک یا چند کار است. اگر مروری به زندگی فرد موفق داشته باشید، متوجه می‌شوید که فرد مسئولیت پذیر شخصی است که آگاهانه تصمیم می‌گیرد. او رفتار درست، منطقی، حساب شده و صحیحی دارد. می‌خواهد به خود و دیگران کمک کند. علاوه بر این، فرد مسئولیت پذیر عواقب کارها و تصمیم‌های خود را می‌پذیرد و آن‌ها را مورد توجه قرار می‌دهد.
وی در ادامه به فواید مسئولیت پذیری اشاره کرد و تصریح نمود : مسئولیت پذیری فواید بسیاری به همراه دارد. به بیان دیگر، به ما کمک می‌کند تا به اهداف خود در هر لحظه و تحت هر شرایطی از زندگی دست یابیم. مسئولیت پذیری یعنی ما خود را موظف می‌دانیم که باید وظایف‌مان را تمام و کامل انجام دهیم. اگر می‌خواهید فرد مسئول و در واقع مسئولیت پذیری باشید، ابتدا وظایف خود را بشناسید، آن‌ها را اولویت بندی کرده و دست به اقدام بزنید.
استاد شیاعی در ادمه به ویژگی های فرد مسئول اشاره کرد و گفت : برخی از ما در تصور خودمان اتفاقا فردی مسئولیت پذیر هستیم و دقیقا می‌دانیم چه کاری انجام می‌دهیم ولی در عمل، عملکرد و رفتار ما با معیارها و ویژگی‌های فردی مسئولیت پذیر تناقض‌هایی دارد.اگر بخواهیم شما را با ویژگی‌های فرد مسئولیت پذیر آشنا کنیم باید گفت :« فرد مسئول بهانه نمی‌آورد ـ فرد مسئولیت پذیر زندگی منظم و مرتبی دارد ـ فرد مسئول وقت شناس است ـ فرد مسئول اشتباه خود را می‌پذیرد و فرد مسئول وظیفه خود را به تعویق نمی‌اندازد»
این استاد دانشگاه در ادامه به ده روش برای پذیرش مسئولیت اشاره کرد و اظهار نمود : در حقیقت پذیرش مسئولیت راه پیروزی را هموار می‌کند. علت شکست‌های زندگی‌تان را بررسی کنید. کدام یک به دلیل طفره رفتن و تعویق وظایف‌تان بوده؟ در واقع مسئولیت پذیری به شما کمک می‌کند به درستی به چالش‌های زندگی خود پاسخ دهید.« مسئول افکار، احساسات، عواطف، گفتار و رفتار خود باشید ـ سرزنش نکنید ـ گله و شکایت نکنید ـ هر چیزی را به خودتان ربط ندهید ـخودتان را خوشحال کنید ـ منظم باشید ـ در انجام کارهایتان تداوم داشته باشید ـ از خودتان سئوال کنید ـ واقع بین باشید و اهداف خود را تعیین کنید » که در مورد واقع بینی باید گفت : « اگر مسئولیت‌های بسیاری را می‌پذیرید و خود را خسته می‌کنید، در واقع ممکن است وظیفه‌تان را به درستی انجام ندهید. ما نمی‌گوییم شما از عهده چندین کار بر‌نمی‌آیید. اما فکر کنید انجام هر وظیفه و مسئولیت چقدر زمان و انرژی شما را می‌گیرد؟ بنابراین سعی کنید به نیازهای خود توجه کنید و هر آنچه که لازم است را انجام دهید. شما باید واقع بین باشید و انتظارات‌تان در حد معمول باشد. زیرا اگر نتوانید وظیفه‌ای را کامل و به درستی انجام دهید، گمان می‌کنید فردی ناتوان هستید. این موضوع حقیقت ندارد. شما می‌توانید هر مسئولیتی را بر عهده بگیرید و به درستی انجام دهید. اما ابتدا زمان و علایق خود را بررسی کنید. بنابراین واقع بینانه مسئولیتی را بپذیرید و حرکت کنید.
کاظم شیاعی در تکمیل سخنان خود به دلایل مسئولیت پذیری اشاره کرد و یادآور شد : چرا در جوامع امروزی هر فردی تلاش می‌کند مسئولیت پذیرتر باشد؟ با این حال چند بار از مسئولیتی شانه خالی کردید و گفتید: «تقصیر من نیست!» برای مثال امید ۸ صبح یک جلسه مهم کاری دارد که رئیس شرکت نیز در جلسه حضور دارد. امید شب قبلش مهمانی می‌رود و فردا صبح خواب می‌ماند و ساعت ۷ صبح بیدار می‌شود. از قضا از اتوبوس جا می‌ماند و نیم ساعت معطل پر شدن یک تاکسی خطی می‌شود. بنابراین امید ساعت ۹:۱۵ به شرکت می‌رسد. در این زمان، تقریبا جلسه رو به اتمام است و چهره ی رئیس شرکت بسیار برافروخته است. پس از اتمام جلسه رئیس به امید می‌گوید: «نگاهی به ساعت انداخته‌ای؟ مگر نگفتم جلسه مهم است؟» امید به جای مسئولیت پذیری می‌گوید: «تقصیر من نیست! تاکسی حرکت نمی‌کرد. ترافیک بود.» بنابراین مشکل چیست؟ ممکن است لحن امید بسیار آرام و محترم باشد و عوامل بسیاری دست به دست هم دادند تا دیر به جلسه برسد. با این حال مسئولیت و وظیفه او چه بود؟ رأس ساعت ۸ در جلسه مهم شرکت حضور داشته باشد. در حقیقت کتمان مسئولیتی که بر عهده داریم و بهانه آوردن کمکی به ما نمی‌کند. چرا که ممکن است: « 1 ) ـ دیگران را عصبانی‌تر کنیم. 2 ) ـ گفتار ما یک توهین تلقی شود. 3 ) ـ خود را یک قربانی نشان دهیم. 4 ) ـ بی کفایتی خود را ابراز کنیم. 5 ) ـ بی‌برنامه بودن خود را ثابت کنیم. 6 ) ـ در نهایت یک فرد بی‌مسئولیت می‌شویم.»
وی در ادامه به راه حل صیح در این راستا اشاره کرد و گفت : با توجه به مثال بالا امید یک کارمند شرکت است. او هنگامی که وارد محیط کاری شد، مسئولیت‌هایی را نیز پذیرفت. بنابراین اگر فردی در پذیرش مسئولیت‌های خود با مشکل رو‌به‌رو شود و اشتباه کند راه حل چیست؟ « احساس گناه نکنید. زیرا شما تنها دچار خطایی شدید که قابل جبران است ـ با خودتان و دیگران رو راست و صادق باشید ـ به فکر جبران اشتباهات در انجام مسئولیت‌های خود باشید ـ با دیگران به آرامی و با احترام صحبت کنید ـ بهانه نیاورید ـ در صورت نیاز مشکل خود را توضیح دهید ـ از اشتباهات خود تجربه کسب کنید ـ دلیل اشتباه خود را بررسی کنید ـ برنامه‌تان را دوباره بررسی و تنظیم کنید ـ به زندگی‌تان نظم بخشید ـ عذر خواهی کنید و مهم‌تر از همه، اشتباه خود را بپذیرید و مسئولیت کارتان را بر عهده بگیرید .»
کاظم شیاعی در پایان این بخش از سخنان خود اظهار نمود : مسئولیت پذیری برای افراد مختلف معانی مختلفی دارد؛ ولی به‌طور کلی به آن معناست که ما خود را موظف به انجام کاری می‌دانیم ، این حس وظیفه دوستی شما را فردی قابل اعتمادتر در چشم رئیس و حتی دوستان‌تان نشان می‌دهد. شما باید مسئولیت هرکاری را که انجام می‌دهید برعهده بگیرید و دیگران را سرزنش نکنید. حتی می‌توانید شکست را به عنوان تجربه‌ای جدید بپذیرید. با شناخت ویژگی‌های فرد مسئول می‌توانیم مسئولیت پذیری را در خود افزایش دهیم. آنچه در اینجا اهمیت دارد تداوم الگوبرداری از ویژگی‌های فرد مسئول و پذیرش مسئولیت است. و در کل اگر ما مسئولیت پذیری را در خود تقویت نکنیم به افسرگی می رسیم ، اگر اهل اخلاق خوب نباشیم به خشم و غم خواهیم رسید و اگر واقع گرا نباشیم همیشه در اضطراب به سر می برین و مثلث رحمت و عاطفه ی ما به مثلث خشم و غم خواهد رسید .
وی سپس به فصاحت در کلام (تلفظ شمرده) اشاره کرد و گفت : زمانی می توان به اوج فن بیان در تلفظ صحیح حروف فارسی دست پیدا کرد که برای هر حرف، درست به اندازه ی لازم انرژی تلفظی استفاده کرد نه کمتر و نه بیشتر. این امر مستلزم شناخت مخرج، صفات و ویژگی های آوایی حروف است. معادل آن تجوید در قرائت قران کریم است. در زبان فارسی حروف به دو دسته «صامت یا همخوان» و « مصوت یا واکه» تقسیم می شوند. منظور از حروف صامت 32 حرف الفبا است که به تنهایی خاموش هستند و صدایی ندارند و برای تلفظ آن ها باید حروف مصوت یعنی صدادار به آن ها اضافه شود. مصوت ها در فارسی 6 تا هستند: اِ – اَ – اُ که مصوت کوتاه هستند و آ – ای – او که مصوت بلند هستند.
شیاعی به صامت های انسدادی (Plosive) اشاره کرد و تصریح نمود : منظور از صامت های انسدادی این است که برای تلفظ حروف شما باید مسیر خروج هوا از دهان کاملا بسته شود. انسداد کامل خروجی هوا از دان دلیل نامگذاری این حروف است. اگر سعی کنید این حروف را بدون مصوت تلفظ کنید کاملا متوجه این انسداد کامل می شوید. شامل حروف ب – پ – ت – ک – گ – ق – ء می باشد.حروف انسدادی از آن جهت قابل اعتنا است که در هنگام تلفظ به میزان انرژی و نفس بیشتری نسبت به حروف انقباضی نیاز دارد.بنابراین کسانی که می خواهند از فن بیان قوی برخوردار باشند باید بدانند که هنگام تلفظ این حروف باید انرژی بیشتری مصرف کنند. یکی از دلایلی که حرف ت در آخر کلمات مانند هست، گفت و … تلفظ نمی شود، همین نکته است.
وی در ادامه به صامت های انقباضی پرداخت و خاطر نشان نمود : منظور از صامت های انقباض این است که برای تلفظ این حروف، مسیر خروج هوا از دهان منقبض می شود ولی کاملا بسته نمی شود. تلفظ حروف انقباضی نسبت به حروف انسدادی به میزان انرژی و نفس کمتری نیاز دارد. علاوه بر تقسیم بندی صامت ها به انسدادی و انقباضی، تقسیم بندی دیگری هم وجود دارد که برای تقویت فن بیان و دستیابی به فن بیان قوی و قدرتمند، دانستن آن ضروری است. شامل حروف ف – و – خ – ه – س – ز – ش – ژ – ث – ص – ض – ط – ظ – ل – ر – م – ن – چ – ج – ی می باشد.
وی سپس به صامت های آوایی و غیر آوایی اشاره کرد و اظهار داشت : برخی حروف وقتی تلفظ می شوند با عبور هوا از میان تارآواهای صوتی در حنجره باعث لرزش آن ها می شوند. این حروف آوایی هستند و برخی دیگر در هنگام تلفظ باعث لرزش تاراواهای صوتی حنجره نمی شوند و این حروف غیرآوایی هستند. نکته1: برای تشخیص این موضوع می توانید دو انگشت اشاره و سبابه خود را در زیر گلو قرار دهید و حروف را تلفظ کنید. هر زمان که هنگام تلفظ، لرزش تارآواهای صوتی را با انگشتان خود حس کردید، آن حروف آوایی هستند. نکته2: حروف غیرآوایی نسبت به حروف آوایی در هنگام تلفظ به میزان انرژی و نفس بیشتری نیاز دارند و به کلام ساده تر، سخت تر تلفظ می شوند. نکته3: بنابراین با توجه به دو تقسیم بندی های انجام شده می توان براساس میزان مصرف انرژی برای تلفظ، حروف را به ترتیب به چهار دسته تقسیم کرد که به ترتیب میزان مصرف انرژی و نفس و دشواری تلفظ در آن ها افزایش می یابد.
کاظم شیاعی در پایان و بخش دوم از پنجمین جلسه ی کارگاه فن بیان همچون جلسه ی گذشته کارآموزان را به کار عملی دعوت نمود .
دکتر فاطمه چنانی استاد دانشگاه و مترجم کتابهای عربی به فازسی برای هفته ی آینده گفت : روز چخارشنبه چند متن از قبیل « دیالوگ های نماییش ـ قطعات ادبی ـ متن های اجتماعی ـ داستانک ، شعر و...» را همراه آورده تا برای روز شنبه 12 تیرماه به جلوی صحنه بیایید و آن متن ها را قرائت کنید .
شایان ذکر است در این جلسه « دکتر فاطمه چنانی استاد دانشگاه و از نویسندگان » ـ « احمد معین و قاسم چعباوی از خبرنگاران» ـ «محمد فروتن و فاطمه آل کثیر و لیلا دیناروند از شاعران انجمن شعر فارسی» ـ «قاسم لطیف ، علی طاهری کیا ، هدی لطیفی و فاطمه دریکوند از بازیگران تئاتر» ـ «روح اله بسحاق ـ مهیار فرجی ـ حسین دیناروند و سیده مینا موسوی از اعضای گروه تئاتر اندیشه» ـ «شایان خنیفر از اعضای انجمن روزنامه نگاران» ـ «علی بهادرزاده ، مسعود معین » حضور داشتند .
